آیةالله جوادی آملی:چگونگی درک شب قدر

به گزارش «شيعه نيوز» ، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در پیامی گفتاری به مناسبت شب قدر از چگونگی درک این شب بزرگ که تقدیر انسان ها در آن رقم می خورد، سخن گفت.

متن این پیام گفتاری به شرح زیر است:

نزول قرآن کریم، قدر جامع لیالی قدر
لیالی پر برکت قدر یک قدر جامع و مشترکی دارند و یک ویژگی مربوط به هر کدام از این شب ها. آن قدر جامع و مشترک بین شب های قدر یعنی نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوّم ماه مبارک رمضان این است که مُحتمَل است ظرف نزول قرآن باشند، و تقدیر امور سالانه به وسیلة فرشته ها بر ولی عصر (أرواحنا فداه) نازل می شود و مانند آن. احتمال ثواب دربارة هر کدام از این ۳ شب مطرح است. عمده آن است که به این نکته عنایت کنیم که لیلة قدر نه مخصوص زمان پیامبر (صلّ الله علیه و سلّم) بود که بعد از آن حضرت نباشد، و نه مخصوص زمان آن حضرت بود که قبل از وجود مبارک آن حضرت هم نباشد؛ اینچنین نیست.

تقدیر امور سالانه به وسیلة ارادة اَزلی خدای سبحان در هر سالی نشأت می گیرد. برای هر امتی امور سالانة شان مقدّر می شود که إنّا کُلِّ شِیءٍ خَلَقناهُ بِقَدَر(۱)، و مقدّرات سالانة مردم آن عصر به حضور ولیّ آن عصر می رسد، از آدم تا خاتم اولیاء و اوصیاء وجود مبارک ولی عصر (أرواحنا فداه). بنابراین لیلة قدر به این معنا هم سابقه دارد، هم لاحِقه؛ و هم قبل از زمان حضرت بود، و هم بعد از زمان حضرت.

امّا خصیصه ای که مربوط به زمان رسول گرامی (صلّ الله علیه و آله و سلّم) است، آن است که حقیقت قرآن که قول ثَقیل است، در این زمان نازل شده. زمان نزول وحی باعث برکت آن زمان می شود. سرزمین نزول وحی باعث برکت آن زمین می شود. اگر مکه که حرم خدا و سرزمین وحی است از قداستی برخوردار است، به پاس نزول وحی الهی است؛ و اگر زمان قدر و لیلة قدر از حرمت ویژه ای برخوردار است، برای آن است که وحی الهی در آن زمان نازل شده. و اگر کسی بتواند لیلة قدر را در سرزمین وحی ادراک کند، او جامع بِینَ الفَضیلتین است. عمده آن است که قرآن در لیلة قدر نازل شد، و به برکت نزول قرآن مقدّرات امور، امور سالانه در شب قدر تدوین و تنظیم می شود، و آن هم نازل می شود به ولی آن عصر.


«تجلّی» خدای سبحان در نزول قرآن کریم
عمده آن است که ما مسأله نزول قرآن را و همچنین نزول مقدّرات را به نحو تجافی تلقّی نکنیم، به نحو تجلّی بدانیم. بیان نورانی امیر مؤمنان (سلام الله علیه) در نهج البلاغه این است که وَ تَجلّی لَهُمْ رَبُّهُمْ سُبحانَهُ فِی کِتابِهِ مِنْ غِیرِ اَنْ یَکُونُوا یَراهُ (۲). خدای سبحان در این قرآن برای بندگانش تجلّی کرده است، ولی مردم جلوة حق را نمی بینند. قرآن را خدا نازل کرد به نحو « تجلّی »، باران را نازل کرد به نحو ( تجافی ). قطرات باران که نازل می شود، اوّلاً از مقام دَنَا فَتَدَلّی(۳) و امثال ذلک نیست، در همین فاصله های چند متری متکوّن می شود، بعد فرو می ریزد. پس ریشة مقام قُرب ندارد، این یک. و به نحو تجافی است، یعنی خدای سبحان قطرات باران را به زمین می اندازد؛ این دو.

ریشه حقیقت قرآن کریم در لَدی اللّهی بودن آن
ولی حقیقت قرآن ریشه ای در لَدَی اللّهی دارد، در مقام دَنَا فَتَدَلّی حضور و ظهور دارد، و خدای سبحان قرآن را به نحو تجلّی، یعنی آویختن نازل کرده است، نه انداختن؛ این دو. خداوند قرآن را به زمین نیانداخت، بلکه به زمین آویخت. این حبل متین یک طرفش به دست خداست، یک طرفش به دست بشر هست؛ به برکت اهل بیت (علیهم السَّلام). این شب، یعنی شب نوزدهم مثلاً فرصت مناسبی است برای تمسّک به این حبل متین، و از این حبل متین بهره بردن و بالا رفتن؛ چون آنچه در آغاز سورة مبارکة زخرف هست، این است که : إنّا جَعَلناهُ قُرآناً عَریباً (۴)، عربی مبین؛ وَ إنَّهُ فِی اُمِّ الکِتابِ لَدَینَا لَعَلِیٌّ حَکیم(۵).

این کتاب عربی مُبین را خدا برای ما عربی مبین قرار داد؛ إنّا جَعَلناهُ قُرآناً عَربیّاً لَعَلَّکُمْ تَعقِلُون، امّا وَ إنَّهُ فِی اُمِّ الکِتابِ لَدَینَا لَعَلِیٌّ حَکیم. یعنی همین حبل متین که خداوند او را آویخت، نه انداخت؛ یک طرفش ( عربی مُبین ) است، یک طرفش ( علیّ حکیم ). و شما در این لیالی قدر که قرآن را بر سر می گذارید، و به برکت ۱۴ معصوم به خدا سوگند می دهید؛ باید بکوشید که از عربی مُبین تا علیّ حکیم هر چه مقدور شماست، رشد کنید. هم از نظر معارف، هم از نظر اخلاق، هم از نظر احکام، هم از نظر حقوق؛ معرفتاً، یک؛ اعتقاداً، دو؛ تخلّقاً، سه؛ عملاً، چهار. این معنای ادراک لیلة قدر و معنای قرآن به سر گذاری و معنای سوگند دادن خدا به حقّ قرآن و عترت طاهرین و به حقّ همة انبیاء و اولیاء و مؤمنانی که نام شریف شان در قرآن با مدح ستوده شده.

پی نوشت:

(۱) سورة قمر / آیة ۴۹

(۲) نهج البلاغه / خطبة ۱۴۷ ـ ( اَلغایه مِن البِعثَه )

(۳) سورة نجم / آیة ۸

(۴) سورة زخرف / آیة ۳

(۵) سورة زخرف / آیة

منبع : جهان