شیعه نیوز: پیدایش کرونا به عنوان متغیری بیرونی، روابط بین‌الملل را دستخوش تحولی اساسی کرده است. بخشی از این دگرگونیِ ناخواسته محصول ترسی است که به ویژه در مراحل نخستین شیوع بیماری بر جوامع بشری حاکم شد که این خود ناشی از ماهیت ناآشنای کووید ۱۹ و نحوه مقابله با آن بود.
در این مرحله، حتی قرنطینه به عنوان ابتدایی‌ترین راه پیشگیری می‌توانست کاربرد مفاهیمی را که زاده قراردادهای سیاسی بود، به چالش بکشد. بهترین مثال در تائید این موضوع، کم‌رنگ شدن مرزبندی «شنگن» در حوزه اتحادیه اروپا است. چالش کووید ۱۹ سبب شد تا حتی برای یک دوره کوتاه، «ملی‌گرایی» بر «منافع جمعی» برتری پیدا کند که نمونه بارز آن تنها ماندن ایتالیا در مواجهه با موج اول بیماری بود.
گاهی هم شتاب حوادث به گونه‌ای است که مصداق بی‌خبری از رویدادهای کنونی است. مثلاً به فاصله ۱۸ تا ۳۰ آذر، «مت هنکاک» وزیر بهداشت انگلیس، با دو چهره متفاوت در برابر رسانه‌ها ظاهر شد. بار اول وقتی بود که حین اعلام خبر تائید واکسن کرونا اشک شوق ریخت (یا حداقل این گونه تظاهر کرد) و بار دوم زمانی بود که با چهره‌ای مستأصل اعتراف کرد «گونه جدید کرونا از کنترل خارج شده و باید محدودیت‌های جدید را جدی گرفت».
جهش یک ویروس بیماری‌زا و شکنندگی قراردادهای سیاسی در دو چارچوب «زیست‌شناسی» و «نظم» حاکم بر جوامع بشری، امری قابل فهم است اما آنچه که در دایره باورهای معمولِ نوع بشر نمی‌گنجد؛ توسل به استانداردهای دوگانه از جانب آنهایی است که خود را صاحب الگوها و ارزش‌های دموکراتیک معرفی می‌کنند.
سیاست برچسب‌گذاری / کرونای انگلیسی در مقابل چینی
بیش از یک هفته است که کرونای انگلیسی- شکل جهش یافته و البته فوق سریع کووید ۱۹- در پهنه زمین می‌چرخد و از اروپا تا اقیانوسیه و خاورمیانه را به جولانگاه خود تبدیل کرده است. این ویروس، ظاهراً پیش از آنکه به فکر جهان‌گردی بیفتد در لندن شیوع بیشتری داشت؛ اما هیچ وقت نشده که کسی آن را با نام «ویروس لندن» صدا بزند حتی استفاده از (British Virus) که معادل ویروس بریتانیایی است و برگرفته از نام محل شیوع گونه جدید؛ به ندرت از سوی رسانه‌های خارجی استفاده می‌شود و آنها ترجیح می‌دهند اصطلاحات به مراتب طولانی‌تری را به کار ببرند که یک نمونه از آن، عبارت (new virus strain in U.K) است که معادل «گونه جدید ویروس در انگلیس» است- تلاشی آشکار برای کم‌رنگ کردن مکان شیوع بیماری!
این نیروی بازدارندگی به طور ناخودآگاه شرایط مشابه دیگری را در ذهن تداعی می‌کند که به آغاز دوره همه‌گیری بازمی‌گردد. همه ما به دفعات عناوین جعلی مانند «ویروس ووهان»، «ویروس چینی» یا حتی «کونگ فلو» را شنیده‌ایم که شکل تغییر یافته «کونگ فو» است و در اینجا به آنفولانزایی اشاره دارد که از چین آمده است.
جهش یک ویروس بیماری‌زا و شکنندگی قراردادهای سیاسی در دو چارچوب «زیست‌شناسی» و «نظم» حاکم بر جوامع بشری، امری قابل فهم است اما آنچه که در دایره باورهای معمولِ نوع بشر نمی‌گنجد؛ توسل به استانداردهای دوگانه از جانب آنهایی است که خود را صاحب الگوها و ارزش‌های دموکراتیک معرفی می‌کنند
اشاره به مکان برای نامگذاری پدیده‌های جدید اشکالی ندارد برای مثال در حال حاضر سه گونه جهش یافته در «نیجریه»، «آفریقای جنوبی» و «انگلیس» وجود دارد که برای مقایسه آنها ناگزیر از اشاره به اسم مکان هستیم. اما در مورد «ویروس چینی» آنطور که آمریکایی‌ها آن را می‌نامیدند؛ انگیزه اصلی نسبت دادن منشأ بیماری به شهر «ووهان» و متهم کردن چین به تعمد در پنهان کردن حقایق پشت پرده بود آن هم بی آنکه پژوهش‌های علمی در این باره صورت گرفته باشد.
جمله «کرونا تقصیر چین است»؛ تازه‌ترین و البته تکراری‌ترین اتهامی است که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور فعلی آمریکا علیه پکن وارد کرده است. روند مقصر جلوه دادن چین حکایتی شنیدنی است در باب اینکه چطور اهداف سیاسی می‌توانند توجیهی برای نادیده گرفتن علم و حتی حقوق بشر باشند. از ماه میلادی ژانویه تا اوایل ماه مارس ۲۰۲۰، ترامپ که از اُفت بازار و تبعات بیماری بر کارزار انتخاباتی‌اش بیم داشت؛ سعی به بی اهمیت جلوه دادن بیماری داشت. در این میان، او باید فاز نخست قرارداد تجاری با چین را هم حفظ می‌کرد؛ به همین دلیل نه تنها به دنبال ستیزه‌جویی نبود بلکه طی ماه فوریه، عملکرد دولت پکن را در قرنطینه شهر ووهان و در نهایت مهار کووید ۱۹، ستود. اما در ۱۱ مارس (۲۱ اسفند ۹۸)، طی سخنرانی، چرخشی محسوس و البته محتاطانه انجام داد و کرونا را «ویروس خارجی» نامید و نهایتاً در تاریخ ۱۶ مارس (۲۶ اسفند) تصمیم گرفت که از واژه «ویروس چینی» استفاده کند و ناگهان در ۲۴ مارس (۵ فروردین ۹۹) او دیگر این برچسب را به کار نبرد!
دلیلش هم آن بود که دولت پکن به‌رغم همه کم‌لطفی‌های واشنگتن، قصد داشت در اوج شیوع کرونا، برای آمریکا محموله‌های کمک پزشکی ارسال کند.
از آن پس، ترامپ رضایت داد که فقط از عنوان «دشمن نامرئی» برای نام بردن از کووید ۱۹ استفاده کند حال آنکه هر از گاهی تحت فشارهای داخلی از بابت ناکارآمدی در مهار بیماری، باز هم چین را مقصر جلوه می‌داد.
اگرچه ترامپ بالاخره استفاده از این برچسب را متوقف کرد اما شماری از متحدانش از جمله انگلیس و استرالیا با گرفتن انگشت اتهام به سوی چین، خواستار انجام تحقیقات مستقل پیرامون منشأ کووید ۱۹ شدند
این رفتار ترامپ، انگیزه‌های نژادپرستانه به ویژه در میان حامیان او را هم دامن زد تا آنجا که در ماه مارس و همزمان با به کار بردن برچسب «ویروس چینی»، خصومت با آسیایی تبارهای ساکن آمریکا به شدت افزایش یافت.
از سوی دیگر، اگرچه ترامپ بالاخره استفاده از این برچسب را متوقف کرد اما شماری از متحدانش از جمله انگلیس و استرالیا با گرفتن انگشت اتهام به سوی چین، خواستار انجام تحقیقات مستقل پیرامون منشأ کووید ۱۹ شدند.
اکنون بعد از گذشت یک سال از آغاز همه‌گیری و چیرگی علم و البته طبیعت بر سیاست‌های دوگانه آمریکا و متحدانش، چین می‌گوید که از حضور بازرسان و دانشمندانی که به دنبال منشأ شیوع کرونا هستند ابایی ندارد اما جای این سوال باقی است که چرا مقامات واشنگتن، لندن یا کانبرا این چنین از به کار بردن عبارت «ویروس انگلیسی» هراس دارند؟
جانسون و چالشی به اسم محبوبیت
قرار بود «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس درباره کاهش محدودیت‌ها برای ایام کریسمس برنامه‌ریزی کند که گونه جهش یافته کووید ۱۹ غافلگیرش کرد و اوضاع به گونه‌ای پیش رفت که انگلیسی‌ها مجبورند این تعطیلات را سوت و کورتر از همیشه سپری کنند. اگرچه او این روزها می‌کوشد با توافق تجاری که دقیقه نود با اتحادیه اروپا به دست آورد، حسابی خودنمایی کند؛ اما لغو پروازها به مقصد انگلیس، عملاً ارتباط این جزیره با دنیای بیرون را قطع کرده و موجب القای حس انزوا به مردم این کشور می‌شود به ویژه که با عملی شدن برگزیت، عضو اخراجی اتحادیه هم محسوب می‌شود.
اینکه کشورهای اروپایی در بستن مرزهای هوایی و حتی زمینی خود با انگلیس پیش دستی کردند یک بار دیگر شکننده بودن اتحادهای سیاسی را یادآوری کرد
اینکه کشورهای اروپایی در بستن مرزهای هوایی و حتی زمینی خود با انگلیس پیش دستی کردند یک بار دیگر شکننده بودن اتحادهای سیاسی را یادآوری کرد. جولان دادن گونه جدید کرونا در نقاط مختلف جهان از فرانسه گرفته تا کانادا، سوئیس، سوئد، کره جنوبی، ژاپن و لبنان، همچنان صدرنشین اخبار بدی است که بی‌درنگ نام انگلیس را در ذهن تداعی می‌کنند. در این میان، ابتلای ۳۰ هزار تن از شهروندان انگلیس به کرونا طی ۲۴ ساعت گذشته، قطعاً به نگرانی‌ها در این کشور دامن می‌زند حال آنکه رقم اعلام شده تنها مربوط به انگلستان و ولز است و به دلیل تعطیلات کریسمس هنوز اطلاعاتی درباره نرخ مبتلایان در ایرلند شمالی و اسکاتلند در دست نیست.
یک ماه پیش، نظرسنجی روزنامه دیلی تلگراف حاکی از آن بود که بیش از ۵۱ درصد مردم انگلیس عملکرد جانسون در مهار کرونا را ضعیف ارزیابی می‌کنند حال آنکه در ماه میلادی اکتبر هم وی از سوی هم حزبی‌های محافظه‌کارش با اتهام مشابهی مواجه بود.
به نظر می‌آید طی ماه‌های گذشته، محبوبیت جانسون به طور دائم میان نحوه پاسخ‌گویی به بحران کرونا، توافق تجاری با اتحادیه اروپا و انتشار گونه جدید کووید ۱۹ در نوسان بوده و با توجه به اینکه شاید محدودیت‌ها در طول ماه ژانویه نیز ادامه داشته باشد؛ او حق دارد در آینده نزدیک نگران ارزیابی مردم از عملکردش باشد.