شیعه نیوز: گوجیبری نام میوه‌ای از دو گونه نزدیک به هم دیوخار Lycium barbarum و لیسیوم چینی Lycium chinense است.
گوجى‌بری از بهترین چربى‌سوز‌های طبیعى است که می‌تواند وزن انسان را کاهش دهد. گفته میشود گوجى‌بری در پیشگیری بیماری سرطان مفید است. بالاترین غلظت آنتی‌اکسیدان در برگ گوجیبری وجود دارد که به عنوان چای و دمنوش استفاده میشود و دارای ارزش دارویی بالایی است. این میوه از غنی‌ترین منابع غذایی در بین میوه‌ها از جمله خانواده تمشک‌هاست. گوجیبری طعم شیرینی دارد و خشک شده آن مانند کشمش است. این میوه به صورت تازه، خشکبار، آب‌میوه و عصاره مصرف میشود. علاوه بر میوه، برگ‌های این گیاه هم به عنوان دمنوش مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنظیم قندخون از جمله برای افراد دیابتی، تأمین ۱۸۰ درصد از ویتامین آ مورد نیاز روزانه و جلوگیری از بیماری چشم دژنراسیون ماکولا، منبع سرشار آهن و اسیدفولیک (۱۵ برابر اسفناج)، حاوی ۲۱ ماده معدنی از جمله روی، کلسیم، ژرمانیوم، سلیوم و فسفر از جمله خواص میوه و دمنوش گیاه گوجیبری است.
این میوه کمیاب و گران‌بها در سال‌های گذشته در کشور‌های غربی شناخته شده است و در حال ورود به بازار بازرگانی اروپا و آمریکا به نام یکی از با ارزش‌ترین گیاهان دارویی و اکسیر جوانی و تندرستی است. این گیاه به تازگی وارد ایران شده و در استان مازندران در حال کشت است. همچنین این گیاه برای اولین بار در غرب کشور در آذربایجان شرقی در شهرستان هشترود در سطح گلخانه‌ای کشت شده است و اکنون در مرحله بهره برداری است. میوه خام این گیاه به دلیل ماندگاری پایین و کشت پایین در ایران بسیار کمیاب می‌باشد. همچنین واریته اف ۱ آن که در ایران کشت شده است به دلیل پایه بودن واریته آن نزدیک‌ترین واریته به گونه وحشی آن بوده و به همین دلیل دارای خواص بسیار بهتری نسبت به گونه‌های اصلاح شده و تجاری سازی شده آن که در کشور هایی، چون ترکیه و چین کشت میشود و دارای ظاهری بهتر و دانه‌های درشت تری هستند می‌باشد. به همین دلیل محصولات ایران قیمت نسبتا بالاتری در مقایسه با گونه‌های تجاری آن می‌باشند.
گوجیبری چیست؟
گوجیبری در پزشکی سنتی چین و همچنین در غذاهای چینی به کار می‌رفته است. این گیاه درواقع به دو نوع تقسیم میشود: لیسیوم بارباروم و لیسیوم چینی که هر دو به تیره‌ی سولاناسیا تعلق دارند. گوجیبری گیاه بومی چین است، اما در قسمت‌های گرم سرتاسر جهان هم رشد می‌کند از جمله در استرالیا، آمریکای شمالی، نواحی مدیترانه، آسیای مرکزی و جنوب غرب آسیا. چین بزرگ‌ترین صادرکننده‌ی گوجیبری در دنیاست. درخت گوجی تا ارتفاع حدود ۳ متری رشد می‌کند. میوه‌های آن کوچک و در حد ۲ سانتی‌متر و به رنگ‌های قرمز تیره یا نارنجی و به شکل کشیده است. مزه‌ی این میوه‌ها از تلخ تا شیرین متغیر است.
گوجی بری فقط در چین نیست که استفاده‌ی غذایی و دارویی دارد بلکه از آن در بسیاری از کشور‌های آسیایی مانند کره، ژاپن و ویتنام هم استفاده میشود. از تمامی قسمت‌های گیاه گوجی استفاده‌های دارویی میشود ازجمله از برگ، ریشه، پوست درخت و میوه‌هایش. کاربرد‌های گوجیبری در طب سنتی شامل درامان بیماری‌های کبدی، ناباروری، درد‌های شکمی، سرفه‌های خشک، رخوت و سردرد میشود. پیشینیان به گوجیبری به‌عنوان معجون افزایش طول عمر نگاه می‌کرده‌اند.
گوجی بری یا دیوخار میوه‌ای از خانواده تمشک‌هاست که سرشار از اسید آمینه‌ها، ویتامین‌ها و ۲۱ ماده معدنی ازجمله زینک، فسفر و کلسیم است. خواص گوجی بری برای کمک به کاهش وزن و کنترل و کاهش قند خون بسیار مناسب است. در این مقاله شما را با خواص گوجی بری، ارزش غذایی و شیوه مصرف گوجی بری آشنا خواهیم کرد.
مواد مغذی گوجیبری
گوجیبری خشک شده حاوی کالری، کربوهیدرات، چربی، فیبر‌های خوراکی، قند و پروتئین است. مواد معدنی و ویتامین‌هایی که در گوجیبری یافت می‌شوند شامل: سدیم، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی، سلنیوم، ویتامین C، کاروتین، تیامین، ریبوفلاوین، لوتئین، لیکوپن، زیکسانتین، پلی‌ساکاریدها، بتااین و پپتدوگلیسین‌ها میشود.
شیوه مصرف گوجی بری چیست؟
گوجی بری را می توان خشک شده و مانند کشمش و با ماست، چای، آجیل یا به صورت نوشیدنی مصرف نمود. از گوجی بری تازه نیز می توان در غذاهایی مانند مرغ یا بوقلمون شکم پر استفاده کرد. بیشتر سوپر مارکت ها انواع توت خشک گوجی را به صورت بسته بندی شده و در بخش فله به فروش می رسانند. همچنین می توانید آنها را تازه پیدا کنید. مثل کشمش یا انواع توت های تازه آن ها را مصرف کنید. آنها را درون غلات یا ماست صبحانه مخلوط کنید، آنها را به مخلوط دنباله خود اضافه کنید یا آنها را به صورت آب یا چای بنوشید.
همچنین می توانید گوجی بری را با گوشت گوسفند یا بوقلمویی بدون چربی سرو کنید تا یک شیرینی خوش طعم به غذاهای دلچسب اضافه کنید. به علاوه، میزان ویتامین C آنها به بدن شما کمک می کند که آهن گوشت را جذب کند. از خوردن گوجی بری های حاوی سولفیت که باعث واکنش های حساسیت زا می شوند ، اجتناب کنید. امروزه گوجی بری را به صورت عصاره و قرص های مکمل به بازار عرضه می کنند.
فواید سلامتی بخش گوجیبری
گوجیبری برای سلامتی فواید زیاد و مهمی دارد که یا برخی از آنها اینجا آشنا می‌شویم؛
پیشگیری از دیابت
دیابت یکی از بزرگ‌ترین بیماری‌هایی است که در عصر مدرن گریبان گیر بشر شده است. پیشگیری و درمان دیابت در زمانه‌ی ما بسیار مهم شده، چون اگر جلوی این بیماری گرفته نشود منجر به سایر بیماری‌های خطرناک مانند چاقی مفرط، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های عروقی، سکته و بیماری‌های چشم میشود. یکی از مهم‌ترین خواص گوجیبری توانایی آن در کنترل و مدیریت دیابت است. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که مشتقات این میوه حاوی مقادیر قابل‌توجهی از مواد کاهنده‌ی قند خون است.
کنترل سطح کلسترول خون
کلسترول یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های قلبی است. کلسترول ساختار‌های پلاک مانندی را در عروق و رگ‌های خونی ایجاد می‌کند که مانع جریان آزادانه‌ی خون می‌شوند. درنتیجه قلب مجبور میشود با شدت بیشتری عملیات پمپاژ را انجام دهد که این خود باعث ضعیف‌تر شدن قلب میشود و ممکن است به حمله‌ی قلبی منجر شود. دو نوع کلسترول وجود دارد؛ یکی HDL یا کلسترول چربی پرتراکم است که کلسترول خوب محسوب میشود و نوع دیگر LDL یا کلسترول کم تراکم است که کلسترول بد به شمار می‌آید. این LDL یا کلسترول بد است که موجب شکل‌گیری پلاک و تضعیف قلب میشود. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند مصرف گوجیبری میزان کلسترول بد خون را کاهش می‌دهد.
از بین برنده‌ی رادیکال‌های آزاد
آنتی‌اکسیدان‌ها همان‌طور که از اسمشان هم معلوم است طیف وسیعی از مواد شیمایی هستند که فعالیت رادیکال‌های آزاد تولیدشده در بدن را خنثی می‌کنند. اگر رادیکال‌های آزاد به حال خود رها شوند می‌توانند به بافت‌ها، سلول‌ها، غشا‌های سلولی و DNA در طول زمان آسیب بزنند و زمینه را برای بروز انواع بیماری‌ها فراهم کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف گوجیبری می‌تواند عوارض مربوط به رادیکال‌های آزاد را کاهش دهد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گوجیبری همچنین موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
حفاظت از سلامت قلبی و عروقی
رادیکال‌های آزاد می‌توانند به قلب هم مانند سایر ارگان‌های بدن حمله کند. البته این فرآیند در طول زمان رخ می‌دهد، ولی انجام اقدامات پیشگیرانه در برابر آن ضروری است. گوجیبری حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که می‌توانند از قلب در برابر حمله‌ی رادیکال‌های آزاد محافظت کنند. پژوهش‌های زیادی نشان داده‌اند که مصرف گوجیبری و مشتقاتش نقش قابل‌توجهی در مقابله با رادیکال‌های آزاد دارند.
حفظ سلامت بدن
مصرف گوجیبری موجب ارتقاء سلامت عمومی بدن و حفظ سلامت آن میشود. نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد که مصرف گوجیبری عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌دهد و موجب کاهش استرس و خستگی میشود. این میوه بر دستگاه عصبی و عملکرد روانی انسان هم اثرات مثبتی می‌گذارد.
خواص ضد سرطانی
گوجیبری در روزگار‌های باستان فقط به‌عنوان غذا استفاده نمی‌شده بلکه چینی‌ها در طب سنتی‌شان از آن برای درمان سرطان استفاده می‌کرده اند. تحقیقات علمی امروزی هم خواص ضد سرطانی متعددی را در گوجیبری کشف کرده است. مواد ضد سرطانی گوجیبری را بر روی سلول‌های سرطانی انسان آزمایش و مشاهده کرده‌اند که اثرات کنترلی قابل‌توجهی بر رشد آنها دارد. وقتی از ترکیبات مشتقه‌ی گوجیبری بر روی سلول‌های سرطانی استفاده شد، سلول‌های سرطانی دچار آپوپتوسیس یا مرگ ناگهانی سلولی شدند.
حفاظت از سلول‌های مغزی
رادیکال‌های آزاد می‌توانند به سلول‌های عصبی و مغزی حمله کنند و موجب بروز بیماری‌های مختلف دستگاه مغز و اعصاب شوند. مصرف مداوم گوجیبری می‌تواند به شکلی مؤثر از بروز این بیماری‌ها جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده‌اند مواد موجود در گوجیبری اثرات محافظتی قابل‌توجهی بر دستگاه مغز و اعصاب دارند. برخی پژوهشگران معتقدند گوجیبری حاوی اثرات ضد پیری است و آن را به‌عنوان دارویی بازدارنده از فرآیند پیری پیشنهاد کرده‌اند.
پیشگیری از آسیب‌های کبدی
کبد یکی از مقاوم‌ترین ارگان‌های بدن ماست که می‌تواند از خود در برابر مواد شیمیایی، رادیکال‌های آزاد و آسیب‌های فیزیکی محافظت کند. گوجیبری از قدیم‌الایام در طب سنتی چین برای درمان بیماری‌های کبدی به کار می‌رفته است. ترکیبات و مشتقات گوجیبری به علت اثری که بر ضد رادیکال‌های آزاد دارند می‌توانند به حفظ سلامت کبد کمک کنند.
مراقبت از پوست
به خاطر آسیب‌دیدگی لایه‌ی ازن در چندین نقطه‌ی جهان، همه‌ی ما در معرض اشعه‌ی مضر خورشیدی هستیم. اگر پوست ما بدون محافظت در برابر اشعه‌ی ماوراءبنفش قرار بگیرد دچار آسیب و در مواردی حتی دچار سرطان پوست خواهد شد. ما می‌توانیم با مصرف گوجیبری این آسیب را کاهش دهیم. تحقیقات نشان داده‌اند گوجیبری به علت داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی می‌تواند به مقدار قابل‌توجهی از التهابات و آسیب‌های پوستی جلوگیری کند.
بهبود کیفیت خواب
در طب سنتی گاهی از گوجیبری به‌عنوان داروی خواب‌آور و کاهنده‌ی استرس استفاده می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند مصرف گوجیبری در انسان می‌تواند بدون هیچ عارضه‌ی جانبی بدی، کیفیت خواب را به میزان قابل‌توجهی بهبود دهد.
افزایش کمیت و کیفیت اسپرم
گوجی بری ازنظر طب سنتی چین یک داروی مقوی قوه‌ی باه و قوای جنسی است. تحقیقات دانشمندان امروزی هم نشان داده که گوجیبری می‌تواند موجب کاهش آسیب‌های بیضه‌ها شود و تعداد اسپرم و کیفیت تحرک آنها را بالا ببرد.
بهبود قدرت بینایی
گوجیبری به علت داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی موجب بهبود قدرت بینایی هم میشود. آنتی‌اکسیدان‌ها از چشم‌ها در برابر رادیکال‌های آزادی که ممکن است به قدرت بینایی آسیب بزنند یا موجب بروز آب مروارید و دیگر اختلالات بینایی شوند محافظت می‌کنند.
عوارض جانبی انواع گوجی بری چیست؟
۱. آیا می‌تواند باعث تداخلات دارویی شود
انواع گوجی بری می‌توانند با دارو‌های خاصی از جمله وارفارین در تداخل باشند. در یک مطالع، یک زن ۷۱ ساله در حالی که تحت درمان وارفارین بود، آب توت گجی را مصرف کرد. این زن علائم کبود، خونریزی روده و خونریزی از بینی را تجربه کرد. هنگامی که وی مصرف آب توت گوجی را متوقف کرد، علائم وی بهبود یافت.
آب توت گوجی نوشیدنی گیاهی محبوب است که می‌تواند خونریزی را افزایش دهد. این ماده با دارو‌های مانند وارفارین که ضد انعقاد کننده هستند، با آنها تداخل داشته و آن را تقویت می‌کند.
۲- ممکن است موجب افت قند خون بسیار زیاد شود
گوجی بری‌ها می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند. آنها به عنوان گزینه‌های درمانی احتمالی برای مدیریت دیابت شناخته شده اند. اما اگر در حال حاضر به دارو‌های دیابت وابسته هستید، ممکن است باعث شود سطح قند خون بیش از حد کاهش یابد. هیچ تحقیق مستقیمی وجود ندارد مبنی بر اینکه گوجی بری می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود. با این حال، بهتر است احتیاط کنید.
۳. ممکن است باعث آلرژی شود
گوجی بری‌ها می‌توانند باعث ایجاد آنافیلاکسی شوند، وضعیتی که بدن در آن حساس میشود. پروتئین‌های انتقال چربی در انواع گوجی بری‌ها می‌توانند مسئول این واکنش‌ها باشند.
علائم آنافیلاکسی شامل کهیر، مشکل در تنفس، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سرگیجه و صدای خشن است.
افراد در معرض خطر آلرژی غذایی تا زمانی که تأیید پزشک خود را دریافت نکنند، نباید انواع گوجی بری را مصرف کنند.
۴- ممکن است باعث افت فشار خون شود
مطالعات نشان می‌دهد که توت گوجی همچنین می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. این ممکن است خبر خوبی باشد، اما اگر فرد در حال حاضر برای درمان فشار خون بالا از دارو‌های خود استفاده کند. آنگاه توت‌های گوجی ممکن است باعث افزایش عملکرد دارو‌هایی که باعث کاهش فشار خون می‌شوند، شود. این می‌تواند به افت فشار خون در سطح خطرناکی منجر شود.
گرچه هیچ تحقیق مستقیمی برای اثبات این امر وجود ندارد، اما این احتمال وجود دارد. اگر در حال حاضر برای درمان فشار خون بالا در حال استفاده از دارو هستید، لطفاً قبل از مصرف انواع گوجی بری، با پزشک خود مشورت کنید.
۵- ممکن است منجر به اسهال شود
برخی شواهد حکایتی حاکی از آن است که مصرف بیش از حد گوجی بری می‌تواند منجر به اسهال شود. با این حال، هیچ مدرک مشخصی برای اثبات این موضوع وجود ندارد. اگر مشکلات گوارشی دارید، لطفاً قبل از مصرف انواع گوجی بری با پزشک خود مشورت کنید.
۶. ممکن است باعث سقط جنین شود
انواع گوجی‌ها حاوی بتائین هستند. اگرچه هنوز تحقیقات مشخصی صورت نگرفته است، برخی از شواهد حکایتی حاکی از آن است که بتائین ممکن است باعث سقط جنین شود.
از این رو، زنان باردار و شیرده باید تا زمان مشورت با پزشک خود از مصرف گوجی بری اجناب نمایند.
همچنین می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی خفیفی شود؛ بنابراین بهتر است هنگام داشتن مشکلات گوارشی مزمن از خوردن این میوه خودداری کنید.
آیا گوجی بری برایتان مفید است؟
اگر به‌دنبال اضافه کردن منبع جدیدی از مواد مغذی به رژیم غذایی‌تان هستید، از گوجی بری غافل نشوید. ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین موجود در این میوه به بهبود سلامت عمومی بدن و ایجاد تغییرات مثبت در بدن کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف این ماده در افزایش سلامت و بهبود وضعیت بدن نقش مهمی دارد. مزایای گوجی بری بیشتر در سلامت افراد مسن‌تر دیده میشود و داشتن خواصی که منجر به از بین بردن تومور و کاهش درد التهاب مفاصل میشود، همچنان نیاز به پژوهش‌های بیشتری برای اثبات دارد.
حواس‌تان باشد که این میوه می‌تواند عوارضی مانند افت قند خون داشته باشد؛ پس اگر مشکلی در این زمینه دارید، باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. گوجی بری گران است و در ایران زیاد دیده نمی‌شود، بنابراین اگر به آن دسترسی ندارید باید از جایگزین‌هایی که در قسمت قبلی به آنها اشاره شد، بهره ببرید.