شیعه نیوز: وقتی‌که موسسه لغت‌نامه آکسفورد لغت “Selfie” را به عنوان لغت برتر سال ۲۰۱۳ انتخاب کرد، کاربران اینترنت خیلی هم متعجب نشدند. برای آنهایی‌که گوشی هوشمند تلفن همراه در دست دارند، این کار تنها تاییدی بود بر آنچه آنان از زمان انتشار نخستین عکس با تَگ Selfie (سِلفی) در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۱ / ۲۶ دی ۱۳۸۹ به خوبی به آن پی برده بودند: مستندسازی شخصی همانند یک ویروس در حال گسترش است.
Selfie اصطلاحا به عکس‌هایی گفته می‌شود که کاربر با وب‌کم یا دوربین گوشی تلفن هوشمند از خودش می‌گیرد و آن را روی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی منتشر می‌کند. به گفته مسئولان شرکت Unmetric که به تجزیه و تحلیل رسانه‌های اجتماعی برای برندهای جهانی می‌پردازد، از آن تاریخ تا کنون تنها ۷۳ میلیون سِلفی روی شبکه ایسنتاگرام منتشر شده است. اما آمار جالبی را می‌توان درباره این پدیده اجتماعی استخراج کرد؛ آماری که خیلی افراد از آن مطلع نیستند: مثلا عکاسان سلفی بانکوک جوان‌تر از نیویورکی‌ها هستند؛ زنان بیشتر از مردان سلفی می‌گیرند و پارامتر خندیدن در عکس‌های سلفی از شهری به شهر دیگر متفاوت است.
آمار جالب
اخیرا تحقیق جالبی در مورد عکس‌های سلفی به سرپرستی لیو مانوویچ، استاد دانشگاه سیتی یونیورسیتی نیویورک (CUNY) و متخصص تجزیه و تحلیل داده‌های اجتماعی بصری انجام شده که نتایج کامل آن را می‌توان در Selfiecity مشاهده کرد. البته کسب افتخار «لغت سال» دلیل انجام تحقیق مانوویچ نبوده است؛ چرا که آغاز پروژه وی به چندین ماه پیش از انتخاب این لغت توسط واژه‌نامه آکسفورد باز می‌گردد.
مانوویچ و گروهش ۶۵۶ هزار عکس را که بین بازه ۴ تا ۱۲ دسامبر ۲۰۱۳ / ۱۳ تا ۲۱ آذر ۱۳۹۲ و در شهرهای نیویورک، سائو پائولو، برلین، بانکوک و مسکو روی سایت اینستاگرام بارگذاری شده بود جمع‌آوری کردند. پس از مرتب‌سازی، عکس‌ها غربال شد و تعداد آن به ۶۴۰ عکس کاهش یافت که نمونه‌هایی به نمایندگی از دسته‌بندی‌های مختلف بودند.
مانوویچ می‌گوید: «اینستاگرام زبانی جهانی است؛ اما در شهرهای مختلف تفاوت‌های آشکاری میان جنسیت، سن و سبک وجود دارد.»
آلیس تیفنتیل، دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه CUNY نیز در مقاله‌ای که در سایت Selfiecity منتشر شده، می‌نویسد: «سلفی زبان مادری قرن بیست و یکم است.»
امروزه رسانه‌های اجتماعی به ابزاری برای مطالعه رفتارهای انسانی بدل شده‌اند. برای مثال و در بین پنج شهر مورد مطالعه، زنان برزیلی اهل سائوپائولو در عکس‌های سِلفی با احساس‌تر بودند (زاویه کج کردن سر آنها در عکس ۱۶.۹ درجه بود که به مراتب بیشتر از ۷.۶ درجه زاویه سر نیویورکی‌ها است)؛ و درصد زنان در عکس‌های سلفی شهر مسکو بیش از دیگر نقاط بوده است (۸۲ درصد در مقایسه با ۵۵.۲ درصد بانکوک).
چرا؟
«تفسیر شما نیز به خوبی تفسیر من است» این جمله‌ای است که مانوویچ در پاسخ به سوال بالا می‌گوید و منظورش این است که توضیحی برای این نتایج ندارد!
شاید زنان روسی ساکن در مسکو در مقایسه با مردان این شهر عکس‌های سِلفی بیشتری بگیرند، اما هر دو دسته در عکس‌ها چهره‌ای نسبتا عبوس دارند. در شاخص خنده، پایتخت روسیه در انتهای جدول قرار می‌گیرد (در حالی‌که بانکوک صدرنشین است). شاید خندیدن در مسکو خیلی باب نیست؛ اما مانوویچ می‌گوید: «زمانی‌که شما جوانان روسی را اینجا در نیویورک می‌بینید، میزان خنده‌رویی آنها هم مثل بقیه افراد است.»
گرفتن عکس‌های Selfie بازی جوانپسندانهای محسوب می‌شود. میانگین سن عکاسان سلفی تنها ۲۳.۷ سال است. همچنین اگرچه زنان بیشتر از مردان عکس سلفی می‌گیرند؛ اما با این وجود، مردان بالای ۳۰ سال بیشتر از زنان این سن عکس‌های سلفی خود را به اشتراک می‌گذراند. مانوویچ می‌گوید: «شاید زنان بیشتر عکس بگیرند، اما آنها را پست نمی‌کنند.»
پروژه‌های بعدی
Selfiecity از ابزارها و تکنیک‌هایی استفاده می‌کند که برای پروژه‌های قبلی انجام شده توسط Software Studies Initiative، آزمایشگاهی تحقیقاتی که مانوویچ آن را در دانشگاه کالیفرنیا سان‌دیه‌گو بنیان‌گذاری کرده، توسعه داده شده‌اند. در پاسخ به این سوال که پروژه‌های بعدی وی چه خواهد بود، مانوویچ اظهار می‌کند که شاید بخواهد سِلفیهای گرفته شده در شهرها را با عکس‌های مشابه در مناطق حومه‌ای و روستاها مقایسه کند. همچنین وی به پروژه‌ای برای مقایسه سِلفیهایی با پرداخت‌های حرفه‌ای و سلفیهای با ماهیت معمولی‌تر و روزمره فکر می‌کند.
عکس‌های سِلفی چنان اهمیت دارند که می‌توانند در صدر اخبار قرار گیرند. کافی است سِلفیهای گرفته شده توسط باراک اوباما یا پاپ فرانسیس را به یاد بیاورید. اگرچه برخی ممکن است عقیده داشته باشند که سلفی تنها آیینه‌ای دیجیتال برای بازتاب روحیه خودشیفتگی عصر ما است، اما می‌توان از این زاویه نیز به موضوع نگاه کرد که سلفی ما را به خود زندگی‌نامه نویسانی مدرن بدل کرده است؛ چیزی که مانوویچ از آنها به عنوان خودجامعه‌شناس (Self-Sociologist) نام می‌برد.