شیعه نیوز: اگر بخواهیم دوران آخرالزمان را تشریح کنیم بهترین بیان را می‌توان از لسان حضرتش ارائه کرد که در آن دعای وارده پس از نماز مخصوص امام زمان (عج) می‌فرماید این‌گونه دعا کنید و شکایت به خدا ببرید: «اللهُمَّ عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطَاءُ وَ ضَاقَتِ الْأَرْضُ بِمَا وَسِعَتِ السَّمَاءُ وَ إِلَیْکَ یَا رَبِّ الْمُشْتَکَى وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ؛[1] خدایا! بلا بسى بزرگ شده و سختی‌های نهان، آشکار شده و پرده برافتاده و زمین با آنچه آسمان فراگرفته، تنگ شده، پروردگارا! به‌سوی تو دادخواهى مىکنیم و در سختی و آسانى تنها بر تو تکیه مىزنیم.»
توجه به مفاهیم این دعا که در دعای فرج امام زمان (عج) نیز منعکس شده به ما می‌فهماند که کارزار آخرالزمان کارزار سختی است که انسان در بلاها، سختی‌ها، تنگناها و حیرانی‌های فراوانی فرو می‌رود و تنها کسی از این کارزار سخت به‌سلامت عبور می‌کند که توان رویارویی با این هجمه‌ها را داشته باشد و در بسیاری مواقع بتواند خلاف جهت غالب جامعه حرکت کند و طرح و حرکتی نو دراندازد.
در شرایط آخرالزمان که گرفتاری‌های زیادی بر امت‌ها وارد می‌شود خداوند با معجزه قرار نیست گره از کار بشر باز کند آنچه که باید بدان توجه داشت این است که خداوند امداد و نصرتش را شامل حال یاران آخرالزمانی حضرت مهدی (عج) خواهد کرد؛ یارانی که بتوانند از عهده میدان‌داری حقیقی این‌گونه فضاها برآیند و امتحان پس داده باشند. جابر جعفی در سؤالی که از امام باقر علیه‌السلام درباره زمان فرج می‌پرسد، این‌گونه بیان می‌دارد که «قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَتَى یَکُونُ فَرَجُکُمْ فَقَالَ هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ لاَ یَکُونُ فَرَجُنَا حَتَّى تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا ثُمَّ تُغَرْبَلُوا یَقُولُهَا ثَلاَثاً حَتَّى یَذْهَبَ اَلْکَدِرُ وَ یَبْقَى اَلصَّفْوُ؛ [2] به محضر مبارک امام باقر علیه‌السّلام عرض کردم: فرج شما اهل‌بیت علیهم‌السّلام چه زمانى خواهد بود؟ حضرت فرمودند: هیهات، هیهات، فرج واقع نخواهد شد؛ مگر بعد از آنکه شما غربال شوید، بعد دوباره غربال شوید، بعد بار سوم غربال شوید؛ (این جمله را سه مرتبه تکرار کردند) تا اینکه خداوند کدورت‌ها را از بین برده، صفا و پاکى باقى بماند.»
حقیقت این است که ماندن در صحنه و هضم نشدن در جامعه‌ای که اسیر دنیای پیچیده و پرزرق و برق مدرن شده است، روحیه‌ای انقلابی می‌خواهد؛ روحیه‌ای که انسان منتظر را سرِپا، فعال و شاداب نگاه دارد. حرکت در مسیر انتظار ظهور و فرج امام زمان گرچه شیرین است اما به‌نوعی حرکت در خلاف جهت آب محسوب می‌شود که تنها فردی از پس آن برمی‌آید که عزم راسخی داشته و در ایمانش استوار و ثابت‌قدم مانده باشد و این‌گونه افراد به فرموده نبی مکرم اسلام (ص) کمیاب‌اند، آنجا که در توصیف یاران آخرالزمانی حضرت مهدی (عج) و منتظران واقعی ظهور ایشان می‌فرماید: «وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً إِنَّ اَلثَّابِتِینَ عَلَى اَلْقَوْلِ بِهِ فِی زَمَانِ غَیْبَتِهِ لَأَعَزُّ مِنَ اَلْکِبْرِیتِ اَلْأَحْمَرِ؛[3] به خداوندى که مرا به راستى برانگیخت معتقدین به امامت وى در زمان غیبتش از کبریت احمر گران‌بهاترند.»
حال وقت پاسخ به این سؤال است که یک فرد انقلابی که می‌تواند این هجمه‌های سنگین را تحمل کند و مسیر درست را هرچند سخت باشد در پیش‌گیرد باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ در تعبیر یاران آخرالزمانی حضرت حجت از تعبیر پاره‌های پولاد استفاده شده که در عین حال انعطاف خاصی دارد و نفوذناپذیر است. برای فراهم شدن زمینه ظهور امام زمان به این‌چنین انسان‌هایی نیاز است. همین تعبیر پاره‌های پولاد برای فرد مؤمن نیز به‌کاربرده شده تا به ما برساند که اگر کسی به دنبال یاری امام زمان است باید نشانه‌های انسان مؤمن را دنبال و در خود شکوفا کند، آنجا که امام صادق علیه‌السلام در وصف انسان مؤمن می‌فرماید: «إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ أَشَدُّ مِنْ زُبَرِ اَلْحَدِیدِ إِنَّ زُبَرَ اَلْحَدِیدِ إِذَا دَخَلَ اَلنَّارَ تَغَیَّرَ وَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَوْ قُتِلَ ثُمَّ نُشِرَ ثُمَّ قُتِلَ لَمْ یَتَغَیَّرْ قَلْبُهُ؛[4] مؤمن از پاره‌های آهن محکم‌تر است؛ پاره‌های آهن هرگاه در آتش نهاده شود تغییر می‌کند اما اگر مؤمن بارها کشته و زنده شود دلش تغییرى نمی‌کند.»
فرد انقلابی که قرار است زمینه‌ساز ماجرای ظهور باشد همان عبارت اخرای انسان مؤمنی است که 4 پایه اصلی ایمان[5]؛ صبر و یقین و عدالت و جهاد را توأمان داراست. او صبور است و این صبوری از سر یقینی است که به راه خود دارد، راهی که پر از مجاهدت بر روی صراط عدالت است. این چهار پایه از ایمان به جنگ با شبهات، اغراق‌آمیزی‌ها، فسق و فجورهای دنیای کفر می‌پردازد تا بساط ظلم آنها را برچیند و زمینه را برای ظهور حضرت مهدی مهیا کند. رفتار انقلابی مجموعه‌ای از این چهار ویژگی اساسی رفتارهای مؤمنانه را داراست و این همان چیزی است که باید در پی آن بود.
* حجت‌الاسلام مصطفی راهی استاد حوزه علمیه قم
===============
پی‌نوشت:
1.بحارالانوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، ج99، ص119، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
2.ترجمه الغیبه شیخ طوسی، محمد بن حسن طوسی، ص591، ترجمه مجتبی عزیزی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، قم، 1387.
3.کمال‌الدین و تمام النعمه، محمد بن علی ابن‌بابویه، ج 1، ص28، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهرانف 1395.
4.بحارالانوار، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، ج64، ص303، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
5.عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ امیرالمؤمنین عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْإِیمَانِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ اَلْإِیمَانَ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى اَلصَّبْرِ وَ اَلْیَقِینِ وَ اَلْعَدْلِ وَ اَلْجِهَادِ؛ امام باقر علیه السّلام فرمود: از امیرالمؤمنین از ایمان سؤال شد. در پاسخ فرمود: به راستى خداى عزوجل ایمان را بر چهارپایه استوار فرموده:1-صبر 2-یقین 3-عدالت 4-جهاد. (الکافی، جلد2، صفحه 50)