به گزارش «شیعه نیوز»، دغدغه اشتغال، اشتغال کاذب و متناسب نبودن رشته تحصیلی و شغلی که اغلب اوقات با گذر از هفت خوان رستم هم به دست آمده اتفاق جدیدی نیست، معضلی است که به جرات می‌توان گفت آمار و ارقام رسمی کشور هم از آن حکایت دارد، براساس اعلام مرکز آمار بررسی نرخ بیکاری گروه سنی در ۱۸ تا ۳۵ ساله حاکی از آن است که در بهار ۱۳۹۹، ۱۶/۷ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند.
با وجود این شرایط باید برای مواجه نشدن با مشکل اشتغال باید تصمیمی جدیدی گرفت، تصمیمی که این روز‌ها بسیار از آن صحبت می‌شود، اما باید به مرحله عمل برسد تا ثمربخش باشد، مهارت آموزی همان مسیری است که برای رفع معضل بیکاری از آن صحبت می‌شود، اما این مسیر تا چه حد عملیاتی شده است؟!
موضوع ورود آموزش مهارتی به کشور سابقه طولانی دارد، اما موضوع اهمیت پیدا کردن این نوع آموزش است که معمولا نگاه درجه دومی به آن می‌شود و همواره زیر سلطه آموزش نظری می‌ماند حتی در این روز‌هایی که کمتر کسی از ارزش و کارایی این نوع آموزش نا آگاه است.
سلطه آموزش‌های نظری مدارس بر آموزش عملی
قریب به اتفاق ما خاطرات دروس آزمایشگاهی و کارگاهی به شرط آنکه نادیده گرفته نشده و درساعات خودش برگزار شده باشد، در ذهن داریم، همان دروسی که اغلب در کتاب حرفه و فن، آزمایشگاه علوم، فیزیک و شیمی خلاصه می‌شد و حتی اگر سال‌های زیادی از آن دوران گذشته باشد تاریک روشنی از آن کلاس‌ها در ذهن باقی مانده است و این همان مهارت‌هایی است که معمولا زیر خروار‌ها مطلب حفظی و نظری مغفول می‌ماند.
آنچه این روز‌ها پررنگ‌تر شده است درک اهمیت آموزش‌های مهارتی و آموختن مهارت‌هایی است که بعد از دوران تحصیل بتوانند به اشتغال کمک کنند البته تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری است و فعلا زمزمه‌های مربوط به اهمیت این موضوع رفته رفته شدت می‌گیرد.
همین چند روز پیش بود که محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش بار دیگر از اهمیت آموختن مهارت برای دانش‌آموزان چه در شاخه نظری چه فنی و حرفه‌ای و کاردانش صحبت کرد و تاکید داشت که هر دانش‌آموزان بعد از پایان دوران ۱۲ ساله مدرسه باید یک مهارت باد باشد.
این صحبت نه فقط استراتژی وزیر فعلی بلکه آموزه‌ای است تا در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به آن اشاره شده است، اما مانند برخی از بند‌های آن از حرف تا عمل فاصله بسیار دارد.
هدایت تحصیلی، آموزش مهارتی را احیا می‌کند؟
هدایت تحصیلی یکی از موارد مورد توجه در اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است و از زمان اجرای آن سعی شده است تا تعادل میان ورود به رشته‌های نظری و مهارتی برقرار شود؛ البته که در گام‌های اولیه است و در اولین سال اجرا هم چالش‌های بسیاری را پشت سر گذاشت چراکه همچنان گارد بسته‌ای در برابر ورود دانش‌آموزان به هنرستان‌ها وجود داشت، اما رفته رفته شرایط بهتر شد، ولی این همه ماجرا نیست.
ورود به رشته‌های مهارتی چشم انداز قابل قبولی دارد، اما تامین زیر ساخت لازم برای رشته اهمیتی دوچندان دارد چراکه اگر ابزار و تجهیزات لازم در اختیار هنرجو قرار نگیرد بی‌شک آموزش مهارتی ثمره‌ای نخواهد داشت.
مشکل امروز هنرستان‌ها نبود امکانات و تجهیزات کافی و به روز برای هنرجویان است از طرفی آمایش سرزمینی برای ورود به رشته‌ها ضرورتی است که چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
یکی از معلمان هنرستان در منطقه شمال کشور به خبرنگار حوزه آموزش و پرورش درباره شرایط و امکانات هنرستان کشاورزی گفت: معمولا بیش از ۹۰ درصد هنرجویانی که ثبت نام می‌کنند هیچ علاقه‌ای به رشته‌های کشاورزی ندارند و صرفا به دلیل هدایت تحصیلی اجباری، ناخواسته ورود پیدا کرده اند.
او ادامه داد: از آنجایی که هنرستان ما شبانه روزی است تعداد زیادی از خانواده‌ها به دلیل فقر مالی، فرزندان خود را برای استفاده از امکانات خوابگاهی مانند غذای رایگان و... به سمت هنرستان سوق می‌دهند.
این هنرآموز با اشاره به اینکه فعالیت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی به دلیل فرسودگی وسایل و عدم خرید مواد مورد نیاز عملا تعطیل یا نیمه تعطیل است، اظهار کرد: معمولا معلمان با هزینه شخصی فعالیت‌های عملی کتاب تخصصی را پیش می‌برند؛ همان گونه که تخته کلاس و میز و نیکمت و ... از ملزومات اصلی یک کلاس درس استاندارد در مدارس است، بیل، بیلچه، داس و سایر تجهیزات گلخانه‌ای و... برای رشته‌های زراعی و باغبانی، وجود دام و طیور برای رشته علوم دامی، تیلر و تراکتور برای رشته ماشین آلات کشاورزی هم از ملزومات یک هنرستان کشاورزی است که متاسفانه یا وجود ندارد یا از شدت فرسودگی بلااستفاده رها شده و توان مالی برای احیای آن نیست.
این معلم افزود: پیش‌تر تحصیل در هنرستان دو ساله بود، اما در نظام جدید آموزشی هنرجویان سه ساله است و باید از مسئولان پرسید چگونه می‌توان این عمر آینده سازان فردای کشور را سه سال بدون امکانات تخصصی پرثمر ساخت و کارآفرین و تکنسین تحویل جامعه داد؟، قطعا سرانه مالی یک هنرستان با تاسیساتی مثل مرغداری، گاوداری، استخر ماهی، گلخانه و مزرعه با یک مدرسه معمولی متفاوت است. اما متاسفانه شاهدیم هیچ گونه حمایت مالی از سوی آموزش و پرورش نمی‌شود.
او تاکید کرد که کمبود پرسنل مانند انباردار، نگهبان، باغبان، مراقب دام، استادکار، مسئول آزمایشگاه و... باعث شده است وظایف و مسئولیت‌های هنرستان بر دوش مدرسین و معاون فنی هنرستان باشد که این مورد وقت مفید کلاس و آموزش و فعالیت عملی را به شدت کاهش می‌دهد، از طرفی کاهش منابع مالی تاثیر مستقیم بر تغذیه هنرجویان خوابگاهی گذاشته است.
گام‌های لنگان آموزش مهارتی در کشور
خلأ‌های موجود در تامین تجهیزات هنرستانی و نگاه دسته چندمی به این رشته‌های مهارتی که همچنان هم در جامعه رواج دارد، موجب شده است تا آموزش مهارتی جایگاه اصلی خود را پیدا نکند اما آنطور که مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند در فرایند هدایت تحصیلی استقبال از هنرستان‌ها بهتر از قبل است، ولی ظرفیت کافی برای پذیرش وجود ندارد.
علیرضا کاظمی معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش دراین باره گفت که یکی از چالش‌های هدایت تحصیلی مشکل ظرفیت است و بر همین اساس هنرستان‌ها را به ۲ گروه الف و ب طبقه بندی می‌کنیم، لذا ظرفیت هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای در اولین فرصت پر می‌شود.
از طرفی دیگر بهمنی سرپرست دفتر تالیف کتاب‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش به نقل از کمیسیون آموزش مجلس سهم حدود ۲ درصدی برای آموزش مهارتی در کشور را اعلام کرد موضوعی که نشان می‌دهد گویی در عمل توجه چندانی به این آموزش‌ها نیست.
از طرفی دیگر مصطفی آذرکیش مدیرکل دفتر فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش درباره ظرفیت و تجهیزات هنرستان‌های کشور به خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گفت که ۱۰۰ میلیارد تومان برای تجهیز هنرستان‌ها در نظر گرفته شده بود علاوه بر آن در بودجه سنواتی سال ۹۹ مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شد همچنین ۳۸ میلیارد تومان دیگر با تخصیص کامل به هنرستان‌ها اختصاص دادیم.
او ادامه داد: در شرایط فعلی ۱۰۱ رشته کاردانش و فنی و حرفه‌ای داریم که ۴۱ رشته در شاخه فنی و حرفه‌ای و ۱۶۰ رشته در شاخه کاردانش داریم که در شاخه کاردانش این تعداد رشته در چهار دسته صنعت، خدمات، کشاورزی و هنر طبقه‌بندی می‌شوند.
مدیرکل دفتر فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تعدد رشته‌ها نشان از توجه به بازارکار دارد، بیان کرد: در رشته‌های مهارتی سعی بر این استتا با توجه به ماهیت کار، هنرجویان شاخه کاردانش طبق برنامه درسی ملی زودتر وارد بازار کار شوند در واقع اولویت ما در هنرستان‌ها ورود زودتر به بازار کار است همچنین در قانون نظام جامع فنی و حرفه‌ای و مهارتی هم این نکته مورد توجه قرار گرفته است که دانش‌آموزان با دریافت گواهینامه‌ها وارد بازار کار شوند، با این وجود مسیر توسعه حرفه‌ای تا دکتری مشخص است و دانش آموز باید در این مسیر قرار بگیرد.
آنطور که اوضاع و احوال اموزش مهارتی نشان می‌دهد هدف در نظر گرفته شده مطلوب است اما ابزارهای رسیدن به این هدف همچنان برای جامعه دانش‌آموزی کفایت نمی‌کند تا در نهایت چشم امید نسل های آینده هم برای اشتغال به مدرک دانشگاهی و دانشگاه‌های برند نباشد.