به گزارش «شیعه نیوز»، امروز مصادف با سالروز ازدواج آسمانی حضرت امیرمؤمنان علی(ع) با زهرای مرضیه(س) است. ازدواجی آسمانی که پیام‌های بسیار روشنی را برای همه جوانان به ارمغان آورد. اما این روزها ویروس کرونا میهمان ناخوانده جهان، ماه‌هاست که بیش از مراسم عزاداری بر جشن‌ها تأثیر گذاشته و بیشترین خسارت را به زوج‌های جوانی وارد کرده است که در آستانه رفتن به خانه بخت و آغاز زندگی مشترک بودند. زوج‌هایی که برای شکستن غول ازدواج و شاید مرحله آخر نامزدی خود یعنی برگزاری مراسم عروسی ماه‌ها برنامه‌ریزی کردند و هزینه‌های زیادی را برای شادترین لحظه زندگیشان پرداختند، اما با شیوع کرونا و در کنار آن افزایش بی‌حد و اندازه قیمت کالا و مسکن نه تنها برنامه‌هایشان بلکه آرزوهایشان یک‌شبه بر باد رفت و حتی برخی داماد‌ها و نوعروسان نیز به ویروس کرونا مبتلا شدند و جان خود را از دست دادند.
حال با توجه به منع تجمعات برای پیشگیری از گسترش کرونا، امکان برگزاری مراسم ازدواج وجود ندارد. به همین منظور تعداد زیادی از جوانانی که تصمیم به شروع زندگی داشتند، فعلاً نه تنها تصمیم خود را به تعویق انداخته‌اند، بلکه نمی‌توانند تاریخ جدیدی را برای این منظور مشخص و زندگی متأهلی خود را آغاز کنند. حتی بسیاری از خانواده‌ها نیز که تصمیم به سروسامان دادن فرزندانشان داشتند، به دلیل وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی و تورم دست از این اقدام برداشتند. در واقع بحران کرونا وضعیت ازدواج ایران را بدتر از گذشته کرد که تبعات زیادی به دنبال داشت. این روند همزمان با شیوع کرونا باعث شد که براساس اعلام مجامع رسمی نیز میزان ثبت ازدواج در کشور کاهش یابد.
تمامی این اتفاقات باعث شد تا در کنار موانع همیشگی اقتصادی و فرهنگی مانع دیگری به اسم کرونا برای عدم تحقق یک ازدواج موفق و پایدار در کشور با هم در رقابت باشند تا شوق جوانان برای ازدواج را همچنان کم کنند. از طرفی تورم و کمبود نیروی کار نیز به این مقصود افزوده تا میل به این امر مقدس کاهش بیشتری داشته باشد. اما وجیهه شعرباف، کارشناس مسائل ازدواج معتقد است: با وجود اینکه این روزها امنیت سلامت در کنار امنیت اقتصادی نداریم و این موضوعات سبب کاهش پیوندها شده است، اما شیوع مصرف‌گرایی، کاهش تاب‌آوری و روابط آزاد میان دختران و پسران از عمده‌ترین علل انجام نشدن ازدواج است.
وی افزود: این درحالیست که اگر همین جوانان مدتی بعد بخواهند مجدداً اقدام به آغاز زندگی مشترک کنند، به دلیل مشکلات اقتصادی و تورم ممکن است دیگر امکان انجام آن را نداشته باشند. بر این اساس پیش‌بینی می‌کنیم که این موضوعات تبعاتی را برای شروع زندگی مشترک جوانان ایجاد کند.
براساس آمار‌های رسمی اعلام شده میانگین سن ازدواج در آقایان ۲۸ سال و در خانم‌ها ۲۵ سال است؛ بنابراین سن ازدواج افزایش یافته است و این یعنی قبح دیر ازدواج کردن نیز شکسته شده است. شاید اگر پای خاطرات پدر و مادرهایمان بنشینیم، ببینیم که شروع زندگی آن روز‌های آنان بی‌آلایش‌تر از حالا بوده است. زندگی‌هایی که با جهیزیه جمع‌وجور و مهریه کم شروع می‌شد، اما ریشه‌های آن محکم بود و با تمام بالا و پایین شدن‌ها باز هم پابرجا می‌ماند. اما این روزها سنت‌های دهه‌های گذشته تفاوت کرده و از ازدواج‌های آسان و عروسی‌های کم‌خرج، کمتر خبری به گوش می‌رسد.
محمدمهدی تندگویان، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در این باره معتقد است: به نظر می‌رسد باید در خصوص ازدواج ساده و بدون مراسم برای تسهیل آغاز زندگی فرهنگسازی شود. امروزه همه از شرایط اقتصادی جامعه آگاه هستیم و همین عامل یکی از مهمترین موانع ازدواج محسوب می‌شود. در این بین نیز مسئله مسکن و اشتغال یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های جوانان برای اقدام به ازدواج است.
وی افزود: در حال حاضر یک جوان شاید دیگر امکان اجازه یک واحد مسکونی را هم نداشته باشد و از سوی دیگر بیکاری جوانان تحصیل کرده نیز موضوعی است که آمار ازدواج کشور را به شدت تحت تأثیر قرار داده و لازم است تا تمامی دستگاه‌های مسئول در کشور برای حل این دو مؤلفه اقدام کنند.
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با بیان اینکه موضوع ازدواج در سال‌های گذشته روند نزولی داشته و این روند به چند عامل بستگی دارد، گفت: بعضی از این عوامل طبیعی است و از این به بعد باید این کاهش را به خاطر کاهش جمعیت کشور شاهد باشیم. بخش‌هایی از این موضوع به موضوعاتی مثل اقتصاد، مسکن و اشتغال مربوط است که در مجموع موجب شیب کاهشی ازدواج شده است. امسال بحث کرونا نیز مشکل را مضاعف کرده است تا بسیاری از کسانی‌که تصمیم به ازدواج داشتند این موضوع را به تأخیر بیندازند.
تندگویان با بیان اینکه یکی از مشکلات جوانان این است که هزینه‌هایی که پارسال می‌توانستند با آن زندگی خود را شروع کنند در حال افزایش است، افزود: درخواست ما شروع زندگی بدون مراسم است که هم موجب جلوگیری از شیوع کروناست می‌شود و هم حذف مراسم‌های زاید که موجب کاهش هزینه زوج‌های جوان است. امسال با توجه به مشکلات اقتصادی و موضوعات مربوط به کرونا شعار ما استفاده از ظرفیت خیران است، به همین دلیل همراهی خیران را شعار خودمان قرار می‌دهیم. امسال اولین بار مجمع خیرین ازدواج را تشکیل دادیم؛ در همه استان‌ها این مجمع شکل گرفته است. مجمع ملی خیرین ازدواج را هم شکل دادیم و اساسنامه آن و دفتری نیز در وزارت خانه تشکیل شده است. با تشکیل این مجمع ظرفیت خیرین در حوزه ازدواج هدفمند شده است.
معاون امور جوانان با بیان اینکه زوجینی که در خصوص تهیه جهیزیه، اشتغال، مسکن و ... دچار مشکل هستند می‌توانند به مجمع خیرین ازدواج استان مراجعه کنند، گفت: ادرات کل ورزش و جوانان متقاضیان را راهنمایی می‌کنند که براساس پایش خود خیرین، افراد نیازمند در یک طرح مشخص ملی با وحدت رویه از کمک‌ها بهره‌مند شوند. کمک خیرین در کنار تسهیلات دولت در وام ازدواج است و این کار موجب وحدت‌رویه در توزیع کمک‌ها می‌شود تا اینطور نباشد که یک خانواده چند بار کمک دریافت کند و یک خانواده اصلاً کمکی دریافت نکند. به همین دلیل از خیرین دعوت می‌کنم به این جمع بپیوندند. همچنین تلاش می‌کنیم معافیت‌های مالی خوبی برای خیرین در ساخت و تهیه امکانات در بخش اقدامات خیریه‌ای فراهم کنیم که فقط با عضویت در مجمع امکان‌پذیر است.
البته در کنار خبر‌های خوبی که معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان به آن‌ها اشاره کرد، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در اجرای قانون بودجه سال ۹۹ ناظر بر پرداخت ۵۰ میلیون تومان به هر یک از زوجین، با اخذ فقط یک ضامن معتبر، بار‌ها گزارشاتی مبنی بر تخلف بسیاری از بانک‌ها وصول شده است و شنیده می‌شود که برخی بانک‌ها برای اعطای وام ازدواج، برخلاف نص صریح قانون، بیش از یک ضامن معتبر از زوجین، مطالبه می‌کنند و یا سختگیری‌های بسیاری را برای اعطای وام به زوجین داشته‌اند. با این حال امیدواریم که تمامی این خبر‌های خوب در کنار قانون تسهیل ازدواج محقق شود و جوانان در سیل خبر‌های ناامیدکننده‌ای که این روزها بیش از هر خبر دیگری می‌شوند، امید مضاعفی برای شروع زندگی خود احساس کنند.
با این وجود حجت‌الاسلام والمسلمین احمد سالک، عضو جامعه روحانیت مبارزه و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، معتقد است: قانون «تسهیل ازدواج جوانان» روی زمین مانده است. اگرچه دولت وام ارائه تسهیلات بانکی به زوجین را در بودجه سال ۹۹ به ۵۰ میلیون تومان رسانده است، اما این رقم در شهر‌های بزرگ با توجه به رشد تورم، رقم چشمگیری نیست و اولین قدم در رابطه با تسهیل ازدواج جوانان محسوب می‌شود. جوانی که امروز اشتغال و مسکن مناسب ندارد به سختی می‌تواند ازدواج کند لذا دولت باید موارد قانونی تسهیل ازدواج جوانان را عملیاتی کند.
اعظم کریمی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان، نیز درباره قانون تسهیل ازدواج اعلام کرده است: پیش‌بینی‌های زیادی برای قانون تسهیل ازدواج با رفع موانع و تقسیم کار صورت گرفت، اما ۱۵ سال مسکوت ماند. کار ما تشکیل کارگروه‌های مختلف بود و با کمک قوه قضاییه به دنبال ایجاد زمینه بازنگری در این قانون هستیم، چون در این ۱۵ سال تغییرات فرهنگی و اجتماعی بسیاری اتفاق افتاده است.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان در پاسخ به اینکه آیا دخالت در احوال شخصی مردم در ازدواج با قانون کار درستی است یا خیر، گفت: در قانون تسهیل ازدواج هیچکس مجبور به ازدواج نیست، اما اگر فردی تصمیم به ازدواج گرفت، شما تلاش می‌کنید با ایجاد تسهیلات موانع را از پیش روی او بردارید.
وی با اشاره به اینکه امروز تحقیقات مختلفی با توجه به نگرش جوانان نسبت به ازدواج صورت گرفته، بیان کرد: یکی از مهمترین عوامل ازدواج نکردن جوانان در این تحقیقات مسائل اقتصادی است. ما در وزارت ورزش و جوانان در حوزه جوانان سعی کردیم توسعه مراکز مشاوره ازدواج را به سختی دنبال کنیم.
در کنار موارد قانونی، بحران کرونا نیز اثرات جدی را در ازدواج جوانان گذاشته است. مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی، در خصوص بحران کرونا و تأثیری که در ازدواج جوانان گذاشته است به ایکنا، گفت: جوانان نباید زندگی خود را به خاطر کرونا به تعویق بیندازند، چراکه با توجه به گسترش کرونا و فضاسازی‌های کاذب و بعضاً اغراق‌آمیز در حاشیه این بیماری، بسیاری از جوانان دچار تردید در تشکیل زندگی شده‌اند. با توجه به تورم افسار گسیخته که هر ساعت قیمت‌ها افزایش می‌یابد، بعید است با حقوق کارمندی، یک جوان بتواند خانه‌ای برای خود بگیرد؛ از طرفی آینده با توجه به رشد افسار گسیخته قیمت‌ها موجب نگرانی جوانان شده و بسیاری از آن‌ها در انتخاب همسر و تشکیل زندگی دچار تردید شده‌اند و ترجیح می‌دهند به طور مجرد در منزل پدری خود زندگی کنند.
این رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی با اشاره به اینکه از نگاه رفتارشناسی اجتماعی در ۲۰ سال آینده کشورمان با خلأ یک نسل مواجه خواهد شد، گفت: گرانی و مشکلات اقتصادی و توقعات عجیب دختران و پسران، ازدواج رسمی را کاهش داده است. در دهه‌های گذشته شکل خانواده گسترده در ایران حاکم بود، اما امروزه خانواده شکل هسته‌ای به خود گرفته است. این تغییرات واحد خانواده را نیز دستخوش تحولاتی کرده که غیر از جامعه‌گریزی و فقرعاطفی خروجی دیگری به دنبال نداشته است. دشواری‌های ازدواج از نظر مسکن، اشتغال، تورم و گرانی به عنوان عوامل اصلی کاهش ازدواج رسمی مطرح می‌شوند.
وی در پاسخ به این سؤال که وضعیت ازدواج در دو ماه اخیر در بحران کرونا نسبت به مدت مشابه سال گذشته چگونه بوده است، اظهار کرد: میزان ازدواج در دو ماه گذشته با توجه به تعطیلات نوروز و بیماری کرونا و مشخص نبودن آینده نسبت به مدت مشابه کاهش چشمگیری داشته است که در این زمینه نیز باید نهاد‌های متولی چاره‌سازی کنند.
حالا و در شرایط فعلی، با توجه به عدم امکان برگزاری مراسم جشن ازدواج به دلیل محدودیت‌های کرونا و آینده مبهم اقتصادی نیازمند راهکار‌هایی برای تسهیل در ازدواج جوانان هستیم که رضا بافتی، روانشناس اجتماعی به آن پاسخ داده و معتقد است: این موارد جدید نیست و پیشتر نیز وجود داشت. مسئله کرونا و محدودیت‌هایی که پیش آورد، استثناست و نمی‌تواند اثر بلندمدتی به جا بگذارد.
باید نگاه داروینی داشت، اینکه ضعیفترین‌ها می‌میرند و قوی‌ترین‌ها می‌مانند. این مسئله فقط در مورد بقای فرد نیست و به بقای جامعه و بقای زندگی زناشویی و بقای رابطه عاطفی نیز مرتبط است. یعنی اگر کسی ضعیف باشد کرونا او را ضعیفتر می‌کند، ولی اگر سالم باشد کرونا او را تقویت خواهد کرد. متأسفانه هنوز کار آماری صورت نگرفته است، ولی می‌دانم بسیاری از زندگی‌های زناشویی که روابط صمیمانه‌ای با هم داشتند، ولی وقت کمتری داشتند در چند ماه قرنطینه به روابط قدرتمند‌تری رسیدند، ولی روابط عده‌ای ضعیف بود و از هم پاشید.
این روانشناس اجتماعی تصریح کرد: وقتی زندگی زوج جوانی به دلیل محدودیت‌های کرونا کنسل شده، یقین داشته باشید که این زوج اگر ازدواج می‌کردند نیز زندگی آن‌ها دوامی نداشت و از هم جدا می‌شدند. این ضعیف است که ضعیفتر می‌شود و اتفاقی برای قوی نمی‌افتد. کرونا مثل آزمونی برای همه ما بود. اگر شرکتی در شرایط کرونا ورشکست شده این شرکت قطعاً ضعیف بود. اما اگر بحرانی وجود داشت شدت گرفته است. کرونا کار خاصی انجام نداد، ولی آمد تا ما را به خودمان نشان دهد.
احمد پدرام، روانشناس خانواده، نیز در خصوص به تعویق افتادن مراسم ازدواج در پی شیوع کرونا، معتقد است: امروز به دلیل مشکلات شیوع کرونا نمی‌توانیم مجالس ازدواج را همچون گذشته برگزار کنیم، اما قطعاً طرح‌واره ازدواج در آینده نمی‌تواند همچون گذشته باشد. در این شرایط زوج‌های جوان نباید منتظر پایان شیوع کرونا برای شروع زندگی خود باشند. تنها معنای ازدواج داشتن جشن عروسی مفصل نیست پس این زوج‌ها نباید منتظر بمانند و به هیچ وجه مشخص هم نیست که پایان شیوع کرونا چه زمانی است.
این روانشناس با بیان اینکه بزرگترین جشن باید در دل افراد برگزار شود، تصریح کرد: نوع مراسم امروز به ضرورت شرایط شیوع کرونا دیگر مانند قبل نیست، اما بدون کرونا هم باید بدانیم که لذت شروع یک زندگی مشترک نباید به برگزاری جشن‌های آن‌چنانی باشد. جوانان امروز دغدغه‌های اقتصادی بسیاری دارند. در گذشته نیز به دلیل برگزاری این نوع جشن‌ها جوانان مشکلات مختلف مالی در تأمین جهیزیه یا جشن عروسی داشتند، پس بهتر است نه تنها به خاطر کرونا که به دلیل کاستن از دغدغه‌های ذهنی یک خانواده مراسم ازدواج را به شکل ساده‌ای برگزار کنیم.
در کنار تمامی موارد از کرونا گرفته تا عدم تحقق ازدواج آسان در کشور که کارشناسان و مسئولان به آن اشاره کردند، اما در حوزه مسائل فرهنگی، بسیاری از نقادان و جامعه شناسان، انگشت اتهام را به سوی ماهواره، رسانه‌ها و سایت‌های بیگانه می‌برند، این در حالی است که طبق شواهد، متهمان اصلی رسانه‌های جمعی و صداوسیما کشور خودمان هستند. این مسئله که رسانه‌ها و صدا و سیما در حوزه ساده‌زیستی، تشویق جوانان به ازدواج ساده و در سنین کم، ترویج جهیزیه و مهریه، سبک و سایر زمینه‌های ایجابی هیچ فعالیت مؤثری نداشته‌اند، نیمی از ماجراست.
اما فاجعه آنجاست که تجمل‌گرایی، فرهنگ اسراف و مصرف‌گرایی، سخت‌گیری در مراسم ازدواج و ازدواج در سنین بالا، از پنجره تلویزیون و پرده سینما بیشتر از هر منبع دیگری، در زندگی مردم رسوخ کرده‌اند. از تبلیغات بازرگانی سیما که خانه‌هایی با ابعاد وسیع، وسایل خانه لوکس، سبک معماری غربی و تماماً رفاه پرستی را ترویج می‌کنند گرفته تا سریال‌ها و فیلم‌هایی که در هر چه دشوار نشان دادن مراسم خواستگاری، عقد و عروسی، فروگذار نمی‌کنند، همگی نمونه‌هایی از خط‌دهی‌های غلط رسانه ملی است.
به نظر دست‌اندرکاران این سازمان خلأهای این سیستم، با چند برنامه مصاحبه‌محور و مناظره برطرف خواهد شد، اما باید ابتدا آینه‌ای در برابر عملکرد رسانه‌هایی مانند صداوسیما و سینمای ایران برای مسئولان و متولیان آن قرار داده شود تا دریابند منشأ بسیاری از مشکلات، تبلیغات و برنامه‌های خود این نهاد‌هاست؛ لذا پیشنهاد می‌شود دلسوزان و دغدغه‌مندان امر ازدواج جوانان، آستین‌ها را بالا زده و از حاشیه و ایده‌پردازی، وارد میدان عمل شوند.
روند کاهشی ازدواج در کنار ایجاد آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی، به بحران کاهش جمعیت نیز قوت می‌بخشد. با این وجود، تجربه نشان داده است که می‌شود زندگی را کمی آسان‌تر گرفت. جوانان زیادی هستند که زندگی خود را در خانه‌ای با متراژ پایین و اندکی جهیزیه و بدون خرید سرویس طلا و جشن در تالار‌های گران قیمت شروع کردند و حالا که مدت‌ها از این شروع ساده می‌گذرد، توانسته‌اند مشکلات خود را رفع و رجوع کرده و به آرامش نسبی بهتری برسند، هر چند که حمایت‌های دولت و خیرین در این مسیر می‌تواند اثرگذار باشد، اما چه زیباست که شما نیز به بهانه سالروز ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، تجربیات خود را در خصوص ازدواج آسان با ما در میان بگذارید.