به گزارش «شیعه نیوز»، زنان باردار فکر می‌کنند چای و دمنوش گیاهی گزینه‌های خوبی برای خود درمانی هستند و درمان‌های خانگی بی‌ضرری تلفی می‌شوند. اما واقعیت این است که این نوشیدنی‌های گرم می‌توانند مانند نسخه‌های قوی دارویی عمل کنند و در عین حال ممکن است عوارضی هم داشته باشند. در این مطلب همه چیز را درباره مصرف چای، دمنوش و قهوه در بارداری با شما درمیان می‌گذاریم.
زنجبیل دم‌کرده بخورم یا نه؟
سازمان غذا و دارو، ایمنی و اثربخشی دمنوش‌های گیاهی را بدون تجویز پزشک تایید نمی‌کند. البته ناگفته نماند بیشتر گیاهانی را که سازمان غذا و دارو برای استفاده در مواد غذایی، بی‌خطر و ایمن می‌داند، دمنوش آنها هم بی‌خطر است. اگر چه ممکن است مصرف بعضی از دمنوشها در دوران بارداری، اثر مخربی نداشته باشند ولی همه آنها اینگونه نیستند.
مصرف گهگاه و کم دمنوش‌هایی که از آویشن، نعنا و زنجبیل تهیه می‌شوند، در دوران بارداری بی‌خطر است؛ ولی اگر بیش از حد مصرف شوند، می‌توانند برای مادر و فرزند مضر باشند. مثلا زنجبیل برای کاهش تهوع و استفراغ صبحگاهی در دوران بارداری استفاده می‌شود و مطالعات نشان داده‌اند که برای این منظور بی‌خطر و مؤثر است.
اما شواهدی هم وجود دارد مبنی بر اینکه مصرف زیاد دمنوش زنجبیل می‌تواند روی هورمون‌های جنسی جنین تأثیر منفی بگذارد و خطر خونریزی واژن در دوران بارداری را افزایش دهد. بنابراین قبل از نوشیدن دمنوش زنجبیل، در مورد مزایا و خطرات آن با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین از لحاظ علمی، در مورد بسیاری از دمنوشها و چای‌های گیاهی هنوز تحقیقات کاملی صورت نگرفته است. به همین دلیل بهتر است زن باردار قبل از مصرف هرنوع دمنوش گیاهی، با پزشک خود مشورت کند. مصرف خودسرانه و بیش از حد برخی از دمنوش‌های گیاهی برای زنان باردار بسیار مضر است و حتی خطر سقط جنین را بالا می‌برد.
دور کدام دمنوشها را باید خط بکشم؟
در ماه‌های بارداری بیشتر از قبل باید به تغذیه سالم توجه کنید و محدود کردن مصرف برخی از خوراکی‌ها در این دوران ضروری به نظر می‌رسد. برخی از پرخطرترین این دمنوشها برای زنان باردار عبارتند از: رزماری، برگ گزنه، برگ لیمو، بابونه رومی، ریشه شیرین بیان، گل گاوزبان، زعفران، کاسنی، مریم گلی، جعفری، چای‌سبز و پونه؛ البته این لیست کامل نیست. ناگفته نماند که برخی از این گیاهان مانند رزماری و مریم گلی، اگر در غذا به‌کار رود مشکلی برای خانم باردار ایجاد نمی‌کند؛ چرا که مقدار استفاده آنها در غذا بسیار کمتر از دمنوش آن‌هاست. در واقع روند دم آمدن در برخی از گیاهان، مواد شیمیایی آنها را متمکزتر می‌کند. البته برخی دمنوشها و چای‌های گیاهی وجود دارند که به عنوان «مفید برای زنان باردار» در بازار عرضه می‌شوند، ولی باید به این نکته توجه داشت که هنوز روی خیلی از آنها مطالعه بالینی و تحقیقات کامل انجام نشده است.
چای‌ها و دمنوش‌های با این عنوان معمولا شامل گیاهانی مانند یونجه، رازیانه، برگ لیموترش، برگ لیمو، برگ گزنه، برگ تمشک قرمز و برگ توت فرنگی هستند که اتفاقا مصرف اکثر این گیاهان در دوران بارداری پرخطر است. مثلا دمنوش برگ گزنه، رحم را تحریک می‌کند و می‌تواند باعث سقط جنین شود یا مثلا برخی از ماماها برای کمک به زایمان، از دمنوش برگ تمشک استفاده می‌کنند، اما اثربخشی آن اثبات نشده است. این دمنوش گیاهی فقط باید در اواخر بارداری تحت نظارت یک متخصص بهداشت و درمان استفاده شود. توصیه می‌شود که هنگام تهیه دمنوشها و چای‌های گیاهی، به محتویات آنها موجه شود و اگر دارای مواد نا آشنا یا مضر بودند، مصرف نشوند. بهترین دمنوش‌های گیاهی در زمان بارداری عبارتند از: آب ولرم با آب‌لیمو، دمنوش پوست لیمو، دمنوش دارچین و میخک و چای سیاه و سبز بدون کافئین.
چه میزان مصرف قهوه در بارداری مجاز است؟
تغذیه مناسب در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد و از نظر برخی از متخصصان، بهتر است در زمان بارداری، مصرف کافئین محدود شود. چرا که بعد از چند دهه تحقیق و آزمایش، هنوز پاسخ روشنی درمورد بی‌خطر بودن کافئین در دوران بارداری، به‌دست نیامده است. کالج زنان و زایمان آمریکایی (ACOG) برای اطمینان، به زنان باردار توصیه می‌کند که مقدار مصرف کافئین را به کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنند.
هنگامی که زن باردار یک فنجان قهوه می‌نوشد، کافئین از جفت و داخل مایعات آمنیوتیک و جریان خون جنین عبور می‌کند. در حالی که بدن مادر به دنبال هضم و دفع کافئین است، بدن جنین که هنوز در حال رشد و کامل شدن است، زمان بسیار طولانی‌تری برای پردازش کافئین نیاز دارد. بنابراین، جنین خیلی بیشتر از مادر در معرض اثرات کافئین قرار می‌گیرد. محققان در تلاشند تا تاثیر دقیق کافئین بر روی جنین و زن باردار را پیدا کنند. البته تا کنون از مادرانی که کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز کافئین مصرف می‌کنند، گزارش سقط جنین به علت کافئین، دریافت نشده است.
رژیم غذایی سالم در بارداری، موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. تحقیقات نشان داده‌اند، مادرانی که در روز بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین مصرف می‌کنند، به احتمال زیاد دچار زایمان زودرس می‌شوند و نوزادانی کوچک به دنیا می‌آورند. همچنین کافئین می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به آریتمی قلب جنین شود. کافئین یک محرک است و می‌تواند ضربان قلب و فشار خون زن باردار را بالا ببرد و باعث لرزش و بی‌خوابی در وی شود. بنابراین مطمئنا مصرف کمتر کافئین، برای زنان باردار بهتر است. همچنین کافئین با تحریک معده، باعث ترشح اسید معده می‌شود و باعث سوزش سر دل در زن باردار می‌شود.
در اواسط و اواخر دوران بارداری، این تاثیرات ممکن است تشدید شوند. این امر به این دلیل است که توانایی بدن در تجزیه کافئین کاهش می یابد. بنابراین سطح بالاتری از کافئین در جریان خون باقی می‌ماند. در طول سه ماهه دوم، تجزیه کافئین توسط بدن زن باردار، تقریبا دو برابر طول می‌کشد. در طول سه ماهه سوم تقریبا سه برابر طول می‌کشد. این بدان معنی است که کافئین بیشتری از جفت عبور می‌کند و به جنین می‌رسد، که جنین هم نمی‌تواند آن را به طور کارآمد پردازش کند.
در دوران شیردهی هم باید قهوه را کنار بگذارم؟
آنچه که گفته شد، در مورد نوزادان تازه متولد شده هم صدق می‌کند. بنابراین برای مادر شیرده هم محدودیت مصرف کافئین، حداقل در چند ماه اول وجود دارد. دلیل دیگر محدودیت مصرف چای و قهوه در بارداری ، چه با کافئین چه بدون آن، این است که این نوشیدنی‌ها حاوی ترکیباتی هستند که جذب مواد مغذی غذاها را سخت‌تر می‌کنند. از آنجایی که کمبود آهن در بسیاری از زنان بسیار شایع است، این موضوع می‌تواند حائز اهمیت باشد. بهترین زمان نوشیدن چای و قهوه در بارداری ، بین دو وعده غذایی است تا تاثیر کمتری روی جذب مواد مغذی از جمله آهن داشته باشد. نوشیدنی و مواد غذایی مثل قهوه، چای، نوشابه کوکاکولا و انرژی‌زا، انواع شکلات و بستنی با طعم قهوه و شکلات، حاوی کافئین هستند.
کافئین همچنین در محصولات گیاهی و داروهای بدون نسخه از جمله برخی از داروهای سردرد، سرماخوردگی و ضد آلرژی وجود دارد. بنابراین هنگام مصرف این داروها، برچسب آنها حتما خوانده شود. برای ترک عادت قهوه خوردن به‌خصوص در هنگام صبحانه، زن باردار می‌تواند از نوشیدنی غلات استفاده کند. اگرچه ممکن است در این نوشیدنی‌ها هم مقداری کافئین وجود داشته باشد، ولی مقدار آن بسیار کم است. ترک کافئین و خوردن قهوه ممکن است در اوایل عائمی مانند سردرد و بی‌حالی داشته باشد، ولی به تدریج این علائم کاهش می‌یابد.
منبع : کتاب کاله