به گزارش «شیعه نیوز»، تاریخچه جنبش‌های مسلمانان آمریکا نشان می‌دهد که آنها از مالکوم ایکس تا کیت الیسون نقش مهمی را برای حقوق مدنی در جامعه آمریکا ایفا کرده‌اند. در پی کشته شدن جورج فلوید، آمریکایی آفریقایی‌تباری که به دست یک افسر پلیس در مینیاپلیس کشته شد، جنبش مدافع حقوق سیاه‌پوستان بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است.
پیشینه غنی مسلمانان در مبارزه با تبعیض
اکنون مردان و زنان معترض، که بسیاری از آنها سیاهپوست هستند، در سرتاسر آمریکا دست به اعتراض علیه نژادپرستی زده‌اند. آنها با پلیس درگیر می‌شوند، هدف اسپری فلفل و گلوله‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند و پلیس با ضربات باتوم به اعتراضات آنها پاسخ می‌دهد. همچنین مسلمانان سیاهپوست تاریخچه‌ای غنی در مبارزه علیه بی‌عدالتی جاری علیه همه اقلیت‌های نژادی در بزرگترین اقتصاد جهان دارند. مهدی بری (Mahdi Bray)، مدیر اتحادیه ملی مسلمانان آمریکا و از فعالان قدیمی حقوق مدنی، می‌گوید: ما تاریخچه‌ای طولانی از برخورد با خشونت گروه‌های افراطی مثل کوکلاکس کلان (گروه معتقد به برتری نژاد سفید) داریم. بیشتر مردم وقتی درباره تروریسم فکر می‌کنند، یازده سپتامبر را به یاد می‌آورند. اما از نظر من کلمه تروریسم یادآور روزی است که در ۱۹۵۶ پدربزرگم بر اثر بمب‌گذاری گروه کلان کشته شد.
خانواده بری در شمال ویرجینیا زندگی می‌کردند که در آنجا پدربزرگشان، رایت گری جونیور، برای ثبت‌نام رأی‌دهندگان سیاهپوست، کمپینی به راه انداخت و از نزدیک با دکتر مارتین لوتر کینگ جونیور، فعال مشهور سیاهپوست، همکاری می‌کرد.
نژادپرستی و خشونت نهادینه شده است
از آن زمان سال‌های زیادی می‌گذرد و آمریکا تاکنون شاهد ظهور یک رئیس‌جمهور سیاهپوست و همچنین سناتورها، وکلا و شهرداران سیاهپوست بوده است. بری که از فعالان مهم ضد جنگ پس از حمله آمریکا به عراق بود می‌گوید: با این حال، آشکار است که تبعیض علیه رنگین‌پوستان تغییر نکرده است. آنچه در ایالات متحده جریان دارد سال‌هاست که اتفاق می‌افتد. ما از نژادپرستی و خشونت نهادینه شده رنج می‌بریم. اتفاقی که برای جورج فلوید افتاد، برای بسیاری از سیاه‌پوستان آمریکایی آفریقایی‌تبار که از سوی پلیس خشونت مرگبار را تجربه کرده‌اند رخ داده است.
در طی این سال‌ها بسیاری از مسلمانان سیاهپوست در جنبش‌های حقوق مدنی آمریکا فعال بوده‌اند و مالکوم ایکس و محمدعلی کلی از شاخص‌ترین آنان هستند. شرح حال همه این افراد در یک مقاله کاری غیرممکن است. برخی از آنها زندگی بحث‌برانگیزی دارند، اما الهام‌بخش مسلمانان بوده‌اند. در ادامه زندگی چند تن از فعالان مسلمان سیاهپوست را، که نقش مهمی در مبارزات مدنی این کشور داشته‌اند، مرور می‌کنیم.
نخستین نماینده مسلمان کنگره آمریکا
کیت الیسون ۵۶ ساله دادستان ارشد مینسوتا، همان ایالتی است که جورج فلوید در آن کشته شد. او به عنوان دادستان کل، مسئول تحقیقات علیه افسران پلیس خواهد بود و سوگند خورده است که همه مجرمان را وادار به پاسخگویی خواهد کرد. وی که یک وکیل مدافع جنایی بود هنگامی که در دوران دانشجویی به طور جدی برای افشای بی‌رحمی پلیس علیه سیاه‌پوستان فعالیت می‌کرد در ۱۹ سالگی به اسلام گروید.
الیسون تجربه دست اولی از خشونت پلیس داشته است؛ اتفاقی که باعث شد وی نقش فعالی در جنبش حقوق مدنی داشته باشد. مادر جونز گزارش می‌دهد: در سال ۱۹۶۸، هنگامی که کیت ۴ ساله بود، در جریان شورش‌هایی که به دنبال ترور مارتین لوترکینگ جونیور رخ داد، در حالی که نیروهای گارد ملی به محله آنها هجوم برده بودند، او زیر تخت خود پنهان شد. او در دوران کلمن یانگ، اولین شهردار سیاهپوست، فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۹۸۹ الیسون گروهی را به نام «ائتلاف برای پاسخگویی پلیس» تشکیل داد که خبرنامه‌ای را منتشر می کرد که جزئیات وحشی‌گری پلیس را در آن شرح می داد. او اولین مسلمانی بود که در سال ۲۰۰۶ به نمایندگی کنگره آمریکا انتخاب شد و به قرآن سوگند یاد کرد؛ این اقدام باعث برانگیخته شدن خشم چندین سیاستمدار سفید‌پوست شد.
مارکوس گاروی، مبلغ بازگشت به ریشه آفریقایی‌تباران
بری که قبلاً مسیحی باپتیست بود در اواسط دهه ۱۹۶۰ به اسلام گروید. این زمانی بود که آمریکایی‌های سیاهپوست به تحولات سیاسی در خاورمیانه و آفریقا از جمله الجزایر، که در سال ۱۹۶۲ از استعمار فرانسه استقلال یافت، علاقه داشتند.
وی می‌گوید: از نظر فرهنگی، مردان جوان سیاهپوست مانند خودم درگیر نهضت هویت سیاه بودیم. بنابراین به آفریقا نگاه می‌کردیم و می‌دیدیم که اسلام دینی است که از آنجا می‌آید. جریان پان‌آفریقاییسم شتاب گرفته بود و قیام علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی به صدای عدالت‌خواهی برای آفریقایی آمریکایی‌ها تبدیل شده بود.
وی می‌افزاید: تلاش برای کسب عزت و استقلال در جاهایی مانند آفریقای جنوبی عمیقاً با تجربه آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، که در حال تجربه سیستم آپارتایدی خاص خود بودند، مرتبط بود. اما چند دهه قبل از اینكه مسلمانان تازه متولد شده از آفریقا الهام بگیرند، ماركوس گاروی، بنیانگذار انجمن جهانی پیشرفت سیاه‌پوستان (UNIA)، کمپین «بازگشت به آفریقا» را آغاز كرد. وی که در جامائیکا متولد شده بود در ۲۸ سالگی در ۱۹۱۷ به ایالات متحده مهاجرت کرد. این همزمان با شورش‌های نژادی در شرق سنت لوئیس بود؛ حوادثی که باعث ایجاد محیطی از ترس نژادی در بین سیاه‌پوستان شد.
مالکوم ایکس در صفحه نخست فصل اول زندگی‌نامه خود می‌نویسد: گاروی با کمک شاگردانی همچون پدر من از دفتر مرکزی خود در محله هارلم در نیویورک، پرچم حق‌طلبی سیاهان را برافراشت و توده‌های سیاهپوست را به بازگشت به وطن اجدادی خود یعنی آفریقا تشویق می‌کرد. دعوتی که گاروی را بحث‌برانگیزترین مرد روی زمین کرده بود. آموزه‌های «دین سیاهان» گاروی با توجه و پیروی بسیاری از مسلمانان همراه شد و رهبران جنبش «امت اسلام» را تحت تأثیر قرار داد.
پروفسور ساموری رشید، استاد دانشگاه ایالتی ایندیانا، در کتاب خود با عنوان «مسلمانان سیاهپوست در ایالات متحده» می‌نویسد: اگرچه او رسما یک کاتولیک بود اما علت عدم تمایل وی به افشای عقیده خود همچنان یک راز است. با وجود این، شعار UNIA یعنی «یک خدا، یک هدف، یک سرنوشت» جذابیت خاصی برای مسلمانان داشت.
گاروی در ۱۹۲۷ از ایالات متحده اخراج شد و در ۱۹۴۰ در انگلستان درگذشت. ماترک او به جامائیکا منتقل شد و در آنجا به اولین قهرمان ملی این کشور تبدیل شد. فلسفه گاروی که بر محور بازگشت سیاهان به وطن اصلی خود بود، منجر به ایجاد دینی به نام رستافاری شد. پیروان این دین بر این باورند که هایله سیلاسی اول، امپراطور اتیوپی که بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۴ حکومت می‌کرد، یک خداست که بازگشت جامعه سیاه به آفریقا را تسهیل خواهد کرد. یکی از پیروان برجسته گاروی، مردی به نام الیجاه محمد بود.
جنبش امت اسلام
هیچ تاریخچه‌ای از مسلمانان سیاهپوست در ایالات متحده بدون ذکر جنبش امت اسلام (Nation Of Islam) کامل نخواهد بود. این جنبش در ۱۹۳۰ به دست والاس فرد محمد (Wallace Fard Muhammad) تأسیس شد اما شخصیت برجسته آن الیجاه محمد، رهبر جنجالی مسلمانی بود که آموزه‌های او از تعالیم اسلام سنتی منحرف شده بود. او که متولد ۱۸۹۷ در جورجیا و نام اصلی او الیجاه پول بود، به عنوان یک پسر جوان شاهد فعالیت‌های آلبرت همیلتون فعال آفریقایی‌تبار بود و این تأثیر عمیقی بر وی گذاشت. الیجاه محمد، پس از فرد، رهبری جنبش امت اسلام را به دست گرفت.
بری می‌گوید: این جنبش اسلام سنتی یا اسلام سنی را قبول نداشت. افرادی مانند محمدعلی کلی به ساختن این پل کمک کردند ولی بعداً برخی از اصول مذهبی ارائه شده از سوی الیجا محمد را رد کردند. اما این گروه از ناسیونالیسم سیاه حمایت کرد و جذابیت گسترده‌ای داشت. همان‌طور كه یك روحانی عربستانی می‌گفت شاید آنها به درستی نماز نمی‌خوانند، اما در جهت درست نماز می‌خوانند. «مالکوم ایکس» معروف‌ترین چهره جنبش امت اسلام بود.
بزرگترین الهام‌بخش جنبش سیاهان
مالکوم لیتل در سال ۱۹۲۵ با رنگ پوستی روشن‌تر از خواهر و برادرهایش متولد شد و همین امر سبب شد که پدرش او را به سایر فرزندان خود ترجیح دهد، زیرا او ناخودآگاه آنقدر در معرض شستشوی مغزی از سوی شعارهای برتری سفید‌پوستان بر سیاه‌پوستان قرار گرفت که به سفیدها تمایل داشت. او در مدرسه عالی بود اما یکی از معلمان به او گفت كه او باید واقع‌بین باشد و در آینده حرفه نجاری را انتخاب کند نه اینكه آرزو داشته باشد وكیل شود.
او در اعتراض به سلطه‌طلبی سفید‌پوستان کلمه لیتل در نام خود را با X جایگزین کرد. وی در جوانی چند سال در زندان به سر برد و در طی آن مدت به اسلام گروید و پس از آزادی، به عضویت فعال در جنبش امت اسلام درآمد. مالکوم ایکس به عنوان بزرگترین منبع الهام‌بخشی به جنبش سیاهان آمریکا معروف است. ایکس در پی اختلاف با الیجاه محمد، امت اسلام را در ۱۹۶۴ ترک کرد و برای انجام حج به عربستان سعودی سفر کرد. او نام خود را به الحاج ملک الشباز تغییر داد و سرانجام در ۱۹۶۵ به دست یکی از اعضای امت اسلام به ضرب گلوله کشته شد.