نقش خانواده ایرانی در حل بحران کرونا

به گزارش «شیعه نیوز»، فاطمه قاسم‌پور منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در نشست مجازی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت که با موضوع " تاثیرات متقابل بحران کرونا و نهاد خانواده" و با عنوان "پایان یک جدال؛ کرونا علیه خانواده یا خانواده علیه کرونا" برگزار شد، گفت: خانواده در جهان کرونایی با فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی مواجه شد و سبک زندگی جدیدی را تجربه کرد.

وی ادامه داد: بنده برای تحلیل این موضوع از سه کلان رویکردی که در خصوص جهان پس از کرونا و اقتصاد وجود دارد الهام می گیرم؛ در خصوص اقتصاد فرضیه اول این است که از این به بعد با جهانی شدن اقتصاد مواجه نیستیم.

قاسم‌پور افزود: بحث دوم این است که با جهانی شدن معکوس مواجه هستیم یعنی از شرق به غرب و مدیریت این جهانی شدن دیگر دست ابر قدرتی چون آمریکا نیست و به دست چین خواهد بود. بحث سوم هم این است که کرونا یک پس لرزه بوده و بعد از این به یک میزانی همان وضعیت قبل را پیگیری خواهیم کرد. اینکه کدام یک از این فرضیه ها نهایتا غالب خواهد شد باید در آینده منتظر آن ماند.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: خانواده هم به همین شکل خواهد بود؛ فرض اول این است که ما پس از این با سبک جدیدی از خانواده مواجه خواهیم شد. بحث دوم این است که تحول جدی رخ خواهد داد اما این تحول به نفع تفاوت های جنسیتی و به سمت نگاه سنتی خواهد بود. بحث سوم هم این است که خانواده با مخاطراتی مواجه شده اما تحول جدی رخ نخواهد داد؛ نه به نفع حرکت معکوس و نه به نحوی که خانواده را با تعاریف جدید مواجه کند.

وی گفت: من معتقدم خانواده با مخاطراتی مواجه می.شود و در جهان پس از کرونا نیز این مخاطرات را با خودش می‌برد اما این تحولات، اساسا بنیادین نیستند.

قاسم پور یادآور شد: چند مساله خانواده های ایرانی را تحت الشعاع قرار داده؛ مساله اول فراغت شدید خانواده است. مساله دوم ارتباط مستمر و طولانی مدت اعضای خانواده با هم است. مساله سوم نگرانی های خاص کرونایی بود. مساله چهارم برای بخشی از خانواده ها ایجاد شده و آن نگرانی از مشکلات اقتصادی برای آن خانواده در جهان پس از کرونا است.

وی در ادامه افزود: این مسائل اعضای خانواده را نسبت به خانواده به یک بازاندیشی واداشت. یکی از بحث های جدی که در این فضا اتفاق افتاد توجه به نقش های جنسیتی به ویژه والدگری و علی الخصوص در نقش پدران بود که با توجه به افزایش ساعات حضور در خانه این نقش ها بیش از پیش مورد توجه واقع شدند.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس ادامه داد: مساله دیگر تقویت ارتباط خانواده گسترده است؛ نگرانی و درکی نسبت به اطرافیان در این فضا ایجاد شد. یک بازاندیشی در خصوص برخی مفاهیم نیز ایجاد شد؛ به عنوان مثال باعث تغییر دیدگاه نسل جوان نسبت به مساله تنهایی شد. به این صورت که "تنهایی" دیگر به عنوان یک حسن و ارزش مطرح نمی شود.

وی گفت: قطع ارتباط خانواده با دنیای بیرون و حضور اعضای خانواده کنار هم باعث شد که مسائلی که از بیرون خانواده را دچار چالش می کرد حذف شود و خانواده را با خودش مواجه کند؛ به عنوان مثال برای خانمی که نسبت به محیط مختلط کاری همسرش نگران بود فرصتی را ایجاد کرد که این خانم از نگرانی خارج شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده در خصوص منتفع شدن خانواده از تغییرات به وجود آمده تصریح کرد: این موضوع درست است که به جهت افزایش ساعات حضور در کنار خانواده تنش هایی به دلیل تعارض منافع و پیگیری منویات شخصی در این فضا شکل می گیرد اما پژوهش های انجام شده نشان می دهد که بعد از هفته های ابتدایی این تعارض ها به گونه ای توسط خانواده مدیریت می شود که افراد در کنار یک دیگر به یک خواست مشترک برسند.

وی همچنین افزود: این تغییرات قطعا جزو موارد مثبت در حوزه ی خانواده است و خانواده در این فضا فارغ از نگاه طفیلی، با خودش مواجه می شود و خودش را مدیریت می کند.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس گفت: البته به طور طبیعی ضعف‌ها و عدم مهارت‌ها در این فضا خود را نشان می‌دهد اما این به آن معنا نیست که خانواده نمی تواند راهبردی برای حل مسائل پیدا کند بلکه خانواده در این شرایط می آموزد که چگونه با مسائلش مواجه شود و از طریق چه راهبردی آن را مدیریت کند؛ هر چند ممکن است این راهبرد قابل بسط به سایر شرایط و زمان های دیگر نباشد اما به هر صورت ما پژوهش هایی که داریم انجام می دهیم جالب هست که خانواده ها چطور توانستند پس از یکی دوهفته فارغ از نگاه طفیلی که به آن وجود دارد خودش مسائلش را ساماندهی کنند.

قاسم پور همچنین در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا سیاست های پیش گرفته شده در این حوزه موثر بوده است یا خیر عنوان کرد: به نظر بنده بیش از آن که این مساله به صورت یک سیاست راهبردی مطرح باشد به عنوان یک مساله چند وجهی است.

وی ادامه داد: در ابتدا وقتی ما با مساله کرونا مواجه شدیم تنها به دنبال آن بودیم که این مساله را از نظر بهداشتی پیگیری کنیم. با گذشت زمان بُعد اقتصادی آن هم برایمان مطرح شد. حال در این فضا اگر بخواهیم از حیث سیاستی به این مورد نگاه کنیم باید بررسی کنیم که آیا اساسا مقوله خانواده و فرهنگ در این بحران ها برای ما مهم است یا نه.

قاسم پور ادامه داد: در واقع در این فضا، خانواده باید به عنوان یک کلان مساله جدی و یک رکن تمدنی مورد توجه واقع شود که نوعا شاهد این توجه در برنامه ریزی ها نیستیم و حدی که خانواده برای مثال در همین بحران کرونا مورد توجه واقع شد در همان حد پیامکی بود که ارسال شد که نشان می داد ما هیچ نگاه بومی در این مساله نداریم.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس در ادامه اضافه کرد: مثلا در حال حاضر چون ارگان هایی مانند UN و جاهای دیگر بحث خشونت علیه زنان را پیگیری می کنند ما هم بدون نگاه بومی پیامکی در فضای همین مساله یعنی آزار زنان و کودکان ارسال می کنیم؛ در صورتی که باید توجه کنیم که در شرایط فعلی مساله ما آیا همان خشونت خانگی است یا مسائل دیگری هستند که در نگاه بومی باید به آن ها توجه کنیم.

منتخب دوره یازدهم مجلس بیان کرد: بحث دیگر در خصوص کنش های مردمی است که توجه به آن ها هم نشان می دهد با وجود پیگیری مواردی چون بسته های مهارت آموزی و مثلا اورژانس اجتماعی، همچنان نمی توان گفت که مسائل خانواده به عنوان یک مساله ی جدی در سیاست ها پیگیری شده است. در اصل قبل از آن که به این فکر کنیم که چه سیاستی در این حوزه باید اتخاذ گردد باید خانواده برایمان اهمیت پیدا کند تا توجه لازم در بلایای مختلف را معطوف خود کند.

قاسم پور در ادامه در پاسخ به پرسشی که درباره پیامک ارسال شده و پشتوانه پژوهشی آن صورت گرفت، عنوان کرد: بعد از آن که اورژانس اجتماعی از سه برابر شدن تماس ها با این نهاد خبر داد که البته عمدتا مسئله ها هم بر اساس وسواس بود که باعث اختلافات شده و همچنین مشاهده پیام هایی در فضای مجازی درباره مسائل پیش آمده برای خانواده‌ها در چین پس از پشت سر گذاشتن بحران کرونا این ذهنیت ایجاد شد که باید مسائل خانواده مورد توجه قرار گیرد اما این که حالا مساله آزار زنان و کودکان مورد توجه قرار گیرد چندان پشتوانه پژوهشی نداشته است.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس گفت: اگر همان زمان گزارشات نهادهای بین المللی مانند UN را بررسی می کردیم متوجه می شدیم که مسائل پیگیری شده در ایران همان بحث هایی بود که در آن ها مطرح شده بود. البته بنده نمی گویم که در این حوزه دغدغه نداریم اما نکته ی اصلی این است که باید نوعی بومی سازی در این مسأله شکل می گرفت.

قاسم پور در ادامه درباره نقش خانواده در عبور از بحران کرونا افزود: خانواده ایرانی قطعا به حل این بحران کمک کرد؛ برای مثال در مسائلی که برای سالمندان مطرح بود، خانواده ها رفتند و سالمندان را به محیط خانه آوردند تا از آن ها مراقبت کنند.

وی ادامه داد: همچنین مساله دیگر توجهی بود که افراد در خانواده به هم داشتند. حتی در این جا این بحث مطرح است که بسیاری از دعواهای خانوادگی ناشی از وسواس هایی هست که لزوما فردی نیستند و بعضا ناشی از نگرانی هایی هستند که اعضای خانواده نسبت به هم دارند.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس گفت: مورد دیگر مراقبت هایی بود که از افراد بیمار در فضای قرنطینه های خانگی شکل گرفت که بسیار کمک کننده بود. مضاف بر آن که از نظر روحی این شکل زندگی جمعی و توجه به یکدیگر بسیار به حل مساله کمک کرد و نهایتا باید گفت که یک ویژگی ممتاز جامعه ی ما برای مقابله با این بحران، بحث خانواده گرایی بود.

وی در ادامه در خصوص احتمال تاثیر بحران کرونا بر نرخ موالید و ازدواج و طلاق تصریح کرد: در خصوص آمار موالید و ازدواج باید گفت که متاسفانه بحران کرونا از این حیث خانواده را تحت الشعاع قرار می دهد. در این راستا فارغ از آمارهایی که باید بررسی شوند، کاهش ساعات ثبت ازدواج در کشور بیانگر این تاثیر است.

منتخب مردم تهران در یازدهمین دوره مجلس افزود: مسأله ای که وجود دارد این است که خانواده ایرانی یک خانواده منسک گراست و علاقه دارد کارها را با مناسک خود انجام دهد و طبعا اگر این مناسک تحت الشعاع قرار گیرند خود آن مسائل هم متاثر خواهند شد. در بحث ازدواج این پروتکل ها ی بهداشتی که عملا مناسک را تحت الشعاع قرار داده اند میتوانند باعث کاهش آمار ازدواج شوند البته باید منتظر بود تا آمار سه ماهه اول منتشر شود.

وی گفت: در خصوص بحث فرزندآوری هم در مساله نرخ باروری و سقط جنین نگرانی هایی وجود دارد که با توجه به جدی بودن مسأله جمعیت باید مدیریت شوند.

منتخب یازدهمین دوره ی مجلس درخصوص نقشی که مجلس فعلی یا آینده می تواند در این مدیریت داشته باشد بیان کرد: در حال حاضر و در این شرایط کرونایی نگرانی هایی در فضای خانواده وجود دارد که باید پیگیری شود و نسبت به آن ها برنامه ریزی شود.

وی گفت: یک مسأله همانطور که اشاره شد مساله جمعیت است. مساله دیگر مسأله تسهیلات شغلی زنان است که با توجه به شرایط فعلی و تعطیلی مدارس و مهدها اشتغال زنان را تحت الشعاع قرار داده است. یک مقوله دیگر بحث وضعیت زنان سرپرست خانوار است که با توجه به شرایطی که برای اصناف مختلف ایجاد شده است باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد و مساله دیگر هم بحث مهارت آموزی خانواده است که باید در کنار سایر موارد پیگیری شود.

قاسم پور درباره حضور خود در دوره آینده مجلس و اقداماتی که در مجلس آینده در حوزه خانواده انجام خواهد شد، گفت: کارگروه هایی داریم که ایده هایی را داریم پیگیری می کنیم تا بتوانیم این ایده ها را در قالب طرح هایی در مجلس پیگیری کنیم.

وی دربارع بحث مشارکت اجتماعی زنان در بحران کرونا تاکید کرد: بحث مشارکت اجتماعی در بحران اخیر قبل از آن که جنسیتی باشد از حیث نسلی توجه را جلب می کند. این که معمولا در فضای گفتگوها این پرسش مطرح می شد که آیا نسل دهه ی ۷۰_۸۰ می توانند مانند نسل های گذشته باری را به دوش بکشند.

قاسم پور افزود: خب این مورد در این فضای کرونا به خوبی مشخص شد و این نسل با فعالیت هایش همه را شگفت زده کرد. طبعا حضور خانم ها هم در این فضا دیده شد، نقش آفرینی خیلی خوبی بود هرچند که محدود بود. چون خانواده ها برای حضور افراد حساسیت داشتند.

وی افزود: اما بحثی که وجود دارد این است که ما این مشارکت را تبدیل به یک صورت بندی جدی کنیم و برای این کار فعلا تجارب ثبت و ضبط شوند. در آخر باید گفت که این مساله مشارکت دختران هم مانند همان بحث خانواده باید ابتدا تبدیل به یک مسأله مهم شود و مطالبات آن شنیده شود، تنها در این صورت است که ما می توانیم به یک الگوی مشارکتی مناسب دست یابیم.