انواع بی اختیاری ادرار و شایع ترین دلایل آن

به گزارش «شیعه نیوز»، بی اختیاری ادراری یا از دست دادن کنترل مثانه یک مشکل رایج و اغلب شرم آور است. شدت آن از دفع (نشت) گهگاهی مقدار کم ادرار در هنگام سرفه یا عطسه تا داشتن احساس فوریت دفع ادرار (خیلی ناگهانی و شدید که تا رسیدن به دستشویی نمی تواند خود را کنترل کند و فرصت رسیدن به دستشویی را ندارد) متغیر است. اگرچه با افزایش سن احتمال روی دادن بی اختیاری افزایش می یابد، بی اختیاری ادرار یک امر اجتناب ناپذیر از پیری نیست. اگر بی اختیاری ادرار فعالیت های روزانه ی شما را تحت تاثیر قرار داده است، به پزشک خود مراجعه کنید. در اکثر افراد، تغییر ساده ی سبک زندگی یا درمان طبی می تواند موجب کاهش ناراحتی یا توقف بی اختیاری ادرار شود. بسیاری از مردم گاه به گاه، ریزش جزئی ادرار را تجربه می کنند و بعضی دیگر ممکن است مکررا مقدار کم تا متوسط ادرار را دفع کنند.

انواع بی اختیاری ادرار عبارتند از:

بی اختیاری فشاری: انجام بعضی کارها که باعث اعمال فشار بر مثانه می شود. کارهایی از قبیل: سرفه، عطسه، خنده، ورزش و یا بلند کردن اجسام سنگین.

بی اختیاری همراه با فوریت دفع: نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن که منجر به دفع غیر ارادی ادرار می شود. ممکن است حتی در طول شب به کرات نیاز به دفع ادرار داشته باشید. یک بیماری جزئی مانند عفونت یا یک بیماری شدیدتر مانند اختلال نورولوژیک یا دیابت می تواند باعث بی اختیاری شود.

بی اختیاری سرریز شونده: شما به دلیل مثانه ای که به طور کامل تخلیه نمی شود، مکررا یا مداوم دفع ادرار دارید.

بی اختیاری عملکردی: اختلال فیزیکی یا ذهنی مانع از رسیدن در زمان مناسب به توالت می شود. برای مثال، اگر مبتلا به آرتروز شدید باشید، ممکن است با سرعت کافی قادر به گشودن دکمه ی شلوارتان نباشید.

بی اختیاری ترکیبی: ابتلا به بیش از یک نوع بی اختیاری ادرار را بی اختیاری ترکیبی می گویند.
تشخیص:

تعیین نوع بی اختیاری ادرار مهم این است که علائم شما اغلب به پزشک برای تشخیص نوع بی اختیاری کمک می کند و مسیر درمانی را مشخص می کند.

پس از بررسی سابقه ی پزشکی و معاینه ی جسمانی، یک مانور ساده مانند سرفه برای نشان دادن بی اختیاری انجام می شود و آزمایش های زیر درخواست می شود:

آزمایش ادرار: نمونه ای از ادرار برای بررسی علائم عفونت، وجود خون یا سایر اختلالات، گرفته می شود.

ثبت اطلاعات مثانه: برای چند روز اطلاعاتی شامل: مقدار مایع مصرفی، زمان ادرار کردن، مقدار ادرار تولیدی، نیاز فوری به ادرار کردن و تعدادی دفعات بی اختیاری را ثبت می کنید.

اندازه گیری باقی مانده ی ادرار: برای اندازه گیری حجم ادرار در ظرف مخصوص اندازه گیری، ادرار کنید. سپس پزشک با استفاده از کاتتر یا سونوگرافی حجم ادرار باقی مانده در مثانه را اندازه گیری می کند. حجم زیاد ادرار باقی مانده در مثانه ممکن است نشان دهنده ی انسداد در دستگاه ادراری و یا مشکلاتی در اعصاب و یا عضلات مثانه، باشد.

در صورت نیاز به جراحی، تست های بیشتری برای بررسی عملکرد مثانه و سونوگرافی لگن، به درخواست پزشک انجام خواهد شد.
علائم بی اختیاری ادراری

عوارض بی اختیاری ادرار مزمن عبارتند از:

مشکلات پوستی: بثورات، عفونت های پوستی و زخم ها می توانند در پوست نواحی که دائما مرطوب هستند، ایجاد شوند.
عفونت های دستگاه ادراری.: بی اختیاری ادراری خطر ابتلا به عفونت های مکرر دستگاه ادراری را افزایش می دهد.
تأثیر بر زندگی شخصی: بی اختیاری ادرار می تواند روابط اجتماعی، کاری و شخصی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

دلایل بی اختیاری ادراری

بی اختیاری ادرار یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است که می تواند ناشی از عادات روزمره، بیماری یا مشکلات جسمی باشد. ارزیابی کامل توسط پزشک شما می تواند به تعیین اینکه چه چیزی منشا بی اختیاری ادرار شما است، کمک کند.

بی اختیاری ادراری موقت

بعضی از نوشیدنی ها، غذاها و داروها ممکن است به عنوان دیورتیک(ادرار آور) محرک مثانه و افزایش حجم ادرار عمل کنند، که عبارتند از:

الکل
کافئین
نوشیدنی های گازدار و آب گازدار
شیرین کننده های مصنوعی
شکلات
فلفل تند
غذاهای سرشار از ادویه، شکر یا اسید ،میوه ها به ویژه مرکبات
داروهای قلب و فشار خون، آرام بخش ها، شل کننده های عضلانی
دوزهای بالای ویتامین C

بی اختیاری ادرار ممکن است به علت بیماری که به راحتی قابل درمان است ایجاد شود، مانند:

عفونت مجاری ادراری: عفونت ها می تواند باعث تحریک مثانه و احساس دفع شدید و فوری ادرار و بعضی اوقات بی اختیاری، شوند.
یبوست: راست روده (رکتوم) در نزدیکی مثانه واقع شده است و اعصاب مشترک بسیاری دارند. مدفوع فشرده و سفت در رکتوم باعث می شود که این اعصاب بیش از حد فعال شوند و فرکانس دفع ادرار را افزایش دهند.

بی اختیاری ادراری دائمی

بی اختیاری ادرار نیز می تواند مشکلات مزمن ناشی از تغییرات یا مشکلات جسمانی زمینه ای باشد. از جمله:

بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین می تواند منجر به بی اختیاری ادراری فشاری شود.

زایمان: زایمان طبیعی می تواند باعث ضعیف شدن عضلات کنترل کننده مثانه و همچنین آسیب به اعصاب و بافت حمایتی مثانه و درنهایت منجر به (پرولاپس) افتادگی کف لگن شود. با پرولاپس، مثانه، رحم، مقعد و روده کوچک از موقعیت معمول خود خارج شده به سمت پایین می روند و به داخل واژن برجسته می شوند. این برآمدگی می تواند همراه با بی اختیاری باشد.

سن: افزایش سن عضلات مثانه می تواند ظرفیت مثانه را برای ذخیره ادرار کاهش دهد. همچنین، انقباضات غیر ارادی مثانه با افزایش سن بیشتر می شود.

یائسگی: پس از یائسگی زنان تولید استروژن در زنان کاهش میابد. استروژن هورمونی است که به سلامت مخاط مثانه و مجرای ادرار کمک می کند. از بین رفتن این بافت ها می تواند بی اختیاری ادراری را تشدید کند.

ریسک فاکتورها:

فاکتورهایی که خطر ابتلا به بی اختیاری ادراری را افزایش می دهند عبارتند از:

جنسیت: احتمال ابتلا به بی اختیاری ادراری اضطرابی در زنان بیشتر است. بارداری، زایمان، یائسگی و آناتومی طبیعی زنانه علل این تفاوت هستند. با این حال، مردان مبتلا به مشکلات غده پروستات در معرض خطر شدید ابتلا به بی اختیاری اضطرابی و بی اختیاری سرریزشونده هستند.

سن: همزمان با افزایش سن عضلات مثانه و پیشابراه قدرت خود را از دست می دهند. تغییرات ناشی از افزایش سن باعث کاهش ظرفیت مثانه در نگهداری ادرار و افزایش شانس ابتلا به بی اختیاری ادرار می شود.

اضافه وزن: وزن اضافی باعث افزایش فشار روی مثانه و عضلات اطراف آن می شود، که آنها را ضعیف می کند و باعث نشت ادرار هنگام سرفه و عطسه می شود.

سیگار کشیدن: استفاده از تنباکو خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار را افزایش می دهد.

سابقه خانوادگی: اگر یک عضو نزدیک خانواده ، بی اختیاری ادراری داشته باشد، به ویژه بی اختیاری همراه با فوریت دفع، خطر ابتلا به این بیماری بالاتر است.

بیماری های دیگر: بیماری عصبی یا دیابت ممکن است خطر ابتلا به بی اختیاری ادراری را افزایش دهد.
درمان بی اختیاری ادراری

درمان بی اختیاری ادرار بستگی به نوع بی اختیاری، شدت و علت زمینه ای آن دارد. ممکن است درمان ترکیبی مورد نیاز باشد. اگر یک بیماری زمینه ای باعث ایجاد نشانه های شما شود، پزشک ابتدا آن بیماری را درمان می کند.

تکنیک های رفتاری

تمرین دادن مثانه: برای به تاخیر انداختن ادرار کردن پس از احساس نیاز فوری به دفع ادرار. در ابتدا تمرین می کنید که از زمان احساس نیاز به دفع فوری به مدت ۱۰ دقیقه خودتان را نگه دارد. هدف افزایش زمان فواصل دستشویی رفتن تا ۲.۵ الی ۳.۵ ساعت است.

ادرار کردن طی دو مرحله: برای کمک به تخلیه کامل مثانه برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار ناشی از سرریز شدن ادرار. ادرار کردن طی دو مرحله یعنی پس از یک بار ادرار کردن، چند دقیقه صبر کنید و سپس دوباره تلاش کنید ادرار کنید. به جای صبر کردن تا زمان احساس نیاز به دفع ادرار، هر ۲ تا ۴ ساعت به دستشویی بروید.

مدیریت مایعات دریافتی و رژیم غذای: کاهش یا قطع مصرف الکل، کافئین یا غذاهای اسیدی و همچنین کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن و افزایش فعالیت های بدنی می تواند مشکل را کاهش داده و کنترل مثانه را بازگرداند.
پیشگیری:

بی اختیاری ادرار همیشه قابل پیشگیری نیست. با این حال، برای کمک به کاهش شانس ابتلا، موارد زیر را رعایت نمایید:

حفظ وزن مناسب
تمرین ورزش های کف لگن
اجتناب از محرک های مثانه، مانند کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
مصرف بیشتر غذاهای حاوی فیبر که مانع یبوست (علت بی اختیاری ادراری) می شود.
ترک سیگار

چه مواقعی برای درمان بی اختیاری ادرار به پزشک مراجعه کنیم؟

شاید هنگام صحبت در مورد بی اختیاری ادراری با پزشکتان، احساس راحتی نکنید. اما اگر بی اختیاری مکرر باشد و یا بر کیفیت زندگی شما تأثیر می گذارد، مراجعه به دکتر کلیه مجاری ادراری و تناسلی مهم است زیرا ممکن است بی اختیاری ادرار:

نشان دهنده یک مشکل زمینه ای جدی تر باشد.
باعث محدود شدن فعالیت ها و تعاملات اجتماعی شما شود.
باعث افزایش خطر سقوط سالمندان در توالت، به علت عجله در رفتن توالت شود.