شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
حسین بن سعید و حسن بن سعید اهوازی که در نیمه دوم قرن سوم می‌زیسته‌اند از عالمان و مؤلفان بزرگ؛ در طول تاریخ حدیث نگاری شیعه بوده‌اند. نجاشی درباره آنان می‌گوید: «حسن و حسین از نوادگان مهران هستند که از یاران امام سجاد( علیه السلام ) بود، حسن با برادرش حسین در تصنیف سی کتاب مشارکت داشت ولی حسین بیشتر مشهور گشت».[1]
همچنین نجاشی درباره تألیفات این دو برادر می‌گوید: «کتاب‌های دو فرزند سعید (حسین و حسن) کتاب‌های نیکو و مورد عمل است که تعداد آن به سی کتاب می‌رسد: کتاب الوضوء، کتاب الصلاة، کتاب الزکاة، کتاب الصوم، کتاب الحج، کتاب النکاح، کتاب الطلاق، کتاب العتق و التدبیر و المکاتبة، کتاب الأیمان و النذور، کتاب التجارات و الإجارات، کتاب الخمس، کتاب الشهادات، کتاب الصید و الذبائح، کتاب المکاسب، کتاب الأشربة، کتاب الزیارات، کتاب التقیة، کتاب الرد على الغلاة، کتاب المناقب، کتاب المثالب، کتاب الزهد، کتاب المروة، کتاب حقوق المؤمنین و فضلهم، کتاب تفسیر القرآن، کتاب الوصایا، کتاب الفرائض، کتاب الحدود، کتاب الدیات، کتاب الملاحم، کتاب الدعاء».[2]
همان طور که در کتاب‌های این دو بزرگوار دیده می‌شود؛ بیشتر آنها؛ کتاب‌های فقهی هستند، بعد از آن کتاب‌های کلامی، تفسیری و اخلاقی. به عبارت دیگر؛ این دو برادر؛ احادیث اهل بیت( علیه السلام ) را در موضوعات مختلف دسته‌بندی کرده و در ابواب مخصوص قرار دادند تا دست‌رسی و استفاده از آن ساده‌تر باشد. البته عنوان «کتاب»، لزوماً به معنای تألیف مستقلی در مجلّدی مستقل نیست، بلکه می‌توان به هر باب که دارای موضوع مستقلی است، کتاب؛ اطلاق کرد، مثلاً بابی که در آن موضوع نکاح آمده؛ به عنوان «کتاب النکاح» خوانده می‌شود.
در هر صورت؛ از جمله کتاب‌های اخلاقی و تربیتی این دو برادر که در بیان نجاشی و دیگران هم آمده است، «کتاب الزهد» آنان است که امروز؛ به نام کتاب الزهد؛ اثر حسین بن سعید، موجود است. این کتاب از مصادر و منابع کتاب‌های: الوافی،[3] وسائل الشیعه،[4] بحار الانوار[5] و دیگر کتاب‌های حدیثی بعد از خود بوده است. و روایات این دو برادر؛ در کتاب‌های اربعه حدیثی (الکافی، من لا یحضره الفقیه، التهذیب و استبصار) موجود است.
گفتنی است؛ روایات حسین بن سعید و برادرش در کتاب الزهد و دیگر کتاب‌ها؛ همانند روایات دیگر محدّثان و بزرگان حدیث؛ مورد بررسی و دقت نظر قرار می‌گیرد و حکم کلی درباره یک کتاب و یا روایات یک محدّث نمی‌توان داد.
[1]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 58، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ ششم، 1365ش.
[2]. همان.
[3]. فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 8، ص 846، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی( علیه السلام )، اصفهان، چاپ اول، 1406ق.
[4]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 1، ص 25، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، قم، چاپ اول، 1409ق.
[5]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار ج68، ص330، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
T