آیا لعن و دوری از رحمت خدا دارای مراتب است؟

شیعه نیوز:
پرسش
حالات اشخاص ملعون از دیدگاه حدیث و روایت چگونه است؟! پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: کسى که با دست خود نکاح کند(یعنی استمنا کند) ملعون است. آن کس که قطع رحم کند ملعون است و... منظور چیست؟
پاسخ اجمالی
«لعن» یعنی راندن و دور کردن.[1] در مفردات آمده است: لعن به معناى طرد و دور کردن از روى غضب است. لعن از جانب خدا در آخرت عذاب، و در دنیا انقطاع از قبول رحمت و توفیق است، و از انسان نفرین است نسبت به غیر.[2]
بنابر این، لعن و دوری از رحمت حق دارای مراتب است؛ یعنی به شدت گناهی که از انسان سر می‌زند بستگی دارد. هرچه گناه بیشتر و سنگین‌تر باشد، دوری از رحمت حق و عذاب بیشتر خواهد بود.
اصناف زیر در قرآن کریم مورد لعنت‏اند:
1. کفّار به طور مطلق: «إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً».[3]
2. منافقان: «لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ... مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا».[4]
3. ابلیس: «وَ إِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلى‏ یَوْمِ الدِّینِ ص: 78. لَعَنَهُ اللَّهُ وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً».[5]
4. آنان‌که خدا و رسول را اذیّت می‌کنند: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...».[6]
5. اهل افساد و قاطعان رحم: «فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ. أُولئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ...».[7]
6. کسانی که آیات خدا و راه‌هاى هدایت را کتمان کرده و مخفى می‌دارند: «إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیِّناتِ وَ الْهُدى‏ مِنْ بَعْدِ ما بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتابِ أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ».[8]
7. ظالمان و ستم‌کاران: «أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ».[9]
8. شجره ملعونه: «وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ ...».[10]
9. آنان‌که بزنان پاک‌دامن نسبت زنا دهند: «إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...».[11]، [12]
البته چنین اشخاصی در صورت توبه مورد رحمت خداوند قرار می‌گیرند.
با توجه به مطالبی که بیان شد؛ روشن می‌شود که هر فرد یا گروه و طایفه، به نسبت گناهی که مرتکب می‌شوند به همان اندازه مورد لعن پروردگار واقع خواهند شد. کفار و منافقان به اندازه خودشان، قاطعان رحم به مقدار گناه خویش، همین‌طور استمنا کننده و... .

[1]. قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج ‏6، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371ش.
[2]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 741، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412ق.
[3]. احزاب، 64.
[4]. همان، 60 و 61؛ فتح، 6.
[5]. نساء، 118.
[6]. احزاب، 57.
[7]. محمد، 22- 23.
[8]. بقره، 159.
[9]. هود، 18؛ اعراف 44
[10]. اسراء، 60. «مراد از شجره ملعونه بنى امیّه است».
[11]. نور، 23.
[12]. ر. ک: قاموس قرآن، ج ‏6، ص 194- 195.

آیات مرتبط

سوره البقرة (88) : وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ ۚ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَا يُؤْمِنُونَ
سوره البقرة (89) : وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ ۚ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ
سوره البقرة (159) : إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ
سوره البقرة (161) : إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ
سوره آل عمران (61) : فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ

T