بسم الله الرحمن الرحیم
در روزهای سختی که تمام ملّت شریف و مسلمان ایران و مردمان بسیاری از کشورهای جهان، درگیر مبارزه با بیماری خطرناک و مهلک کرونا بوده و بیش از هر زمان دیگر، حفظ اتحاد میان مردم جامعه و ایجاد آرامش روانی در میان آنان بر هر کاری مقدّم است، متأسفانه در هفته های اخیر، شبههای در فضای مجازی توسط گروهی معلوم الحال در قالب کلیپی منتشر شد که بار دیگر به همه ثابت کرد: دشمنان دین و مذهب حقّه ی تشیع ،از هر حادثه و پیش آمدی که بتوان از آن برای تخریب و ضربهزدن به این مکتب الهی استفاده کنند، غافل نشده و با ایجاد موجی از شبهات سخیف و سخنان بیمایه، نظم و آرامش جامعه را به هم میریزند و با دستآویز قرار دادن مجموعه ای از مجعولات و سخنان بیپایه و اساس؛ بلکه صد در صد افترا و کذب، چهره ی حقیقی خویش را مجدّدا به نمایش گذاردند.
در کلیپی که با عنوان: «جنایت مراجع. .. از وبا تا کرونا» انتشار یافته، چنین ادعایی مطرح شده است:
«در سال 1903م، وبا در کربلا همه گیر شد. اوایل سال 1904م، قاجار شروع وبا در کرمانشاه ـ که محل عبور زائران بود ـ را اعلام کرد، حکومت قاجار، سفر به عراق را ممنوع کرد؛ امّا آیت الله مامقانی ـ مرجع آن دوران ـ این کار را «ممانعت شیعیان از انجام وظایف مذهبی و توهین به آنها» اعلام کرد. قرنطینه ی کربلا با بلوایی که ممقانی و یارانش به پا کردند، شکست ! قاجار توانایی مقابله را نداشت و با فتوای ممقانی، وبا به تهران رسید و نرخ مرگ و میر روزانه در پایتخت، مرز 200 نفر را گذرانید. بعد از 117 سال، این بار ویروس کرونا به قم آمده و بار دیگر از قرنطینه کردن یک شهر مذهبی، جلوگیری شد. گویا با فشار مراجع، بستن اماکن مذهبی هم ناممکن است ... و با تکرار تاریخ، نفوذ مراجع عامل مرگ و میر ما ایرانیان شد».
به همین سبب، اینجانب: سعید شایان پس از آنکه نسبت به این مسأله حسّ اس شده و پاسخ های مختلف به این داستان را محل مطالعه قرار دادم، به جهت هرچه بیشتر روشنشدن ابعاد مختلف این داستان، درخواستی برای پاسخگویی نسبت به این شبهات واهی به بیت معظّم مامقانی ارسال نموده و با آنکه محقّق عالیقدر، جناب آیت الله شیخ محمّد رضا مامقانی (دام ظلّه الشریف) به جهت مشغله های فکری و کاری فراوان، از قبول درخواست برای پاسخگویی به این شبهات خودداری نمودند؛ امّا در نهایت، به علّت توهینی که در این کلیپ به مقام مرجعیت مستقّل شیعه شده و افکار عمومی را تخریب کرده است، با اصرار فراوان از جانب دوستان و آشنایان، لطف نموده و پاسخی مختصر را به رشته ی تحریر در آوردند که آن پاسخ به دست بنده رسید و متن کامل جواب ایشان را خدمت شما عزیزان ارائه میدهم:
بسم الله الرحمن الرحیم
لَتُبْلَوُنَّ فی أَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ مِنَ الَّذینَ أَشْرَکُوا أَذىً کَثیراً وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (1)
«به یقین در داراییها و جانهایتان امتحان خواهید شد و از کسانی که پیش از شما، بهرهای از کتاب داشتند و همچنین از مشرکان، سخنان آزاردهندهی بسیاری خواهید شنید و اگر صبر کرده و تقوا پیشه کنید، این کار از استوارترین کارهاست.»ّ
اینجانب به سه جهت، قصد ورود به پاسخگویی این شبهات و سخنان واهی را نداشتم، اما پس از آنکه تماسهای مختلفی از مناطق گوناگون کشور در پی پاسخ به این شبهات با اینجانب شد، وظیفه ی شرعی خویش دیدم که برای دفاع از کیان مرجعیت شیعه و پاسداری از مرزهای اعتقادی مردم عزیز ایران و سایر شیعیان جهان، اقدام به نگارش این پاسخ نمایم.
اما جهاتی که برای تعلّل در نوشتن پاسخ داشتم ،به این شرح است:
1ـ همانطور که تمام آشنایان و دوستان اینجانب میدانند ،بنده هیچ گونه حضوری در فضای مجازی نداشته و حتّی تلفن همراه نیز ندارم، و صرفا گاهی از اخبار و مطالب جدید از طریق دوستان و افراد مورد اعتماد خویش آگاه میشوم. پس با توجه به آنکه حجم انتشار این مطلب را در فضای مجازی نمیدانستم، لذا در نوشتن پاسخ تردید داشتم.
2ـ اگر در همان روزهای نخست انتشار این کلیپ، اقدام به پاسخگویی مینمودم، این شائبه وجود داشت که این پاسخ از روی تعصّب بر آبا و اجداد صادر شده و جنبهی شخصی و دفاع از بیت مامقانی در آن وجود دارد ـ با آنکه این قبیل ظلم و ستم ها برای اهالی این بیت تازگی نداشته و هر یک از افراد این خاندان به نحوی با دروغها و تهمت ها رو به رو بوده اند ـ ، حال آنکه خداوند عالم و جمیع شاهدان الهی را به شهادت میطلبم که اینجانب کوچکترین قصد شخصی برای دفاع از آبا و اجداد خویش در این پاسخ ندارم و نیک میدانم که: إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ (2) «به یقین خداوند از کسانی که ایمان آوردهاند، دفاع میکند.» و صرف ا هدف خود را، دفاع از مرجعیت مستقّل شیعه میدانم که متأسفانه به ناحق و با دروغگویی به چیزی متهم شده است که صد در صد خلاف واقع و حقیقت می باشد.
3ـ سستی و بی پایگی مطالب مطرح شده در این کلیپ تا حدّی واضح و آشکار است که حقیقت ا بنده وقت خود را بسیار با ارزشتر از آن دیدم که برای پاسخ به چنین مطالب سخیف و سست و بی پایه ای آن را هدر دهم؛ لیکن وظیفه ی دفاع از نهاد مقدّس مرجعیت شیعه در این دوران بحران، مرا بر آن داشت تا نکات مختصری را به در این مورد عرض کنم.
پاسخهای اجمالی اینجانب نسبت به این شبهات در سه محور خواهد بود:
اوّل: منبع خبر: خداوند متعال به تمام مؤمنان چنین دستور داده است:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَة فَتُصْبِحُوا عَلى ما فَعَلْتُمْ نادِمِینَ (3)
«ای مؤمنان ! اگر فاسقی برایتان خبری آورد، درباره ی آن تحقیق کنید تا مبادا بر اثر نادانی، به گروهی آسیب و رنجی برسانید و پس از آن، از کردارتان پشیمان گردید.»
منبع و مستند افسانه ی مورد ادعای این کلیپ، مقاله ای کوتاه از نویسندهی اروپایی مجهول و گمنامی است که هیچگونه شناختی از ایشان و منابع آن مقاله نداریم و حتی این احتمال درباره ی آن شخص وجود دارد که خود یکی از افراد یهودی و یا حتی بهایی مسلک باشد که به قصد دشمنی با فقها و عالمان شیعه، اتهامی را متوجه آنان گردانده است و متأسفانه عده ای بیدین و غرضورز نیز راه او را طی کرده و در این دوران سخت و مشقّت بار برای مردم عزیز کشورمان، چنین افسانهبافیهایی را بر اساس منبعی مجهول و غیرمعتبر منتشر ساختهاند.
دوّم: تاریخ نگاران تاریخ ایران و به خصوص دوران معاصر، با همه ی اختلاف سلیقه ها و نگرش هایشان به مقوله ی تاریخ و تاریخ نگاری، اعم از تاریخ نویسان عرب زبان و فارسی زبان و حتی غیر از ایشان از مستشرقین و جهانگردان، هیچگونه سندی را در کتابهای معتبر و حتی غیر معتبر تاریخ عصر قاجار ثبت نکردهاند که ادعای این کلیپ را تصدیق کند؛ بلکه بر اساس گزارشهای تاریخی در برخی منابع معتبر، در دوران مورد ادعای این کلیپ، هیچگونه بیماری طاعون و وبایی در ایران و عراق گزارش نشده و در صورت قبول اصل بیماری در این دو کشور، اصل داستان حرکت آیت الله شیخ محمد حسن مامقانی و جمعیت زیادی از نجف و کربلا به همراه ایشان و شکستن قرنطینه ی کرمانشاه و وارد کردن وبا به ایران در هیچ منبع و مرجع تاریخی بر اساس تحقیق و تتبّع ما یافت نشد.
حال چطور چنین حادثهی مهم و بزرگ، از دید تمام اصحاب تاریخ پنهان مانده و سخنان نویسندهای گمنام و مغرض ،تنها مرجع اعتماد عدهای شیطان صفت قرار گرفته است؟!
سوّم: بررسی متن این داستان بر اساس شواهد و نگاشته ها درباره ی زندگانی آیت لله شیخ محمدحسن مامقانی:
پیش از موشکافی متن این افسانه، نکته ای تاریخی را خدمت شما عزیزان عرض میدارم:
جدّ اعلای اینجانب و پدر مرحوم شیخ محمّد حسن، مرحوم شیخ عبدالله بن محمّد باقر مامقانی، معروف به: عبدالله اول ـ که از مجتهدان شهیر عراق و از مراجع تقلید آذربایجان بوده و در ایوان حرم مقدّس سیّدالشهدا علیه السلام، امامت جماعت را بر عهده داشته و در درگاه ورودی حرم مطهر حسینی مدفون است ـ در بلای طاعون معروف عراق و ایران که با فاصله ی شش ماه در بین سالهای( 1245 ـ 1246 هـ) رخ داد، در نوبت اول همسر خویش و در مرحله ی بعد، خودشان گرفتار طاعون شده و از دنیا رفتند و این در حالی بود که مرحوم شیخ محمّد حسن مامقانی تنها هشت سال داشتند .(برای اطلاع از نام جمع قابل توجهی از علمای شیعه که بر اثر این طاعون از دنیا رفتند ،ر.ک: پاورقی مخزن المعانی: 23)
بنابراین مرحوم مامقانی خود از مصیبت دیدگان این بلای آسمانی به حساب می آید و چنین شخصیت دردکشیده ای، هیچگاه راضی نمی شود که با عدم امتثال از دستورات پزشکی و بهداشتی، دیگران نیز به درد او مبتلا شده و فاجعه ای انسانی رخ دهد که علاوه بر جنبه های اخلاقی و عاطفی آن، بار سنگین ضمانت شرعی جان افراد بیگناه فراوانی که احتمال کشته شدنشان بر اثر این بیماری وجود داشت را نیز بر دوش ایشان بنهد.
امّا حال به سخن اصلی خویش باز گردیم:
مرحوم آیت الله شیخ عبدالله مامقانی، فرزند مرحوم شیخ محمّد حسن، در کتابی با عنوان: «مخزن المعاني في ترجمة المحقّق المامقاني»
به شرح دقیق زندگانی پدرش پرداخته و میتوان این کتاب را مهم ترین منبع و مرجع در شناخت بیت مامقانی به حساب آورد .
ایشان در فصل هفتم این کتاب، از صفحه ی: 109 ـ 116، داستان تنها مسافرت خویش همراه با پدرش به ایران را ذکر کرده که مختصر آن داستان چنین است:
با توجه به آنکه نه مرحوم شیخ محمّد حسن و نه مرحوم شیخ عبد الله مامقانی، از حقوق شرعیه مانند: خمس و سهم امام به هیچ وجه استفاده نمیکردند ـ وزندگی زاهدانهی ایشان ضرب المثل خواص و عوام بوده است ـ ، پس از آنکه ارثیه ای از جانب مادر به مرحوم شیخ عبدالله مامقانی رسید ،پس از کسالت پدرشان ،نذر کرد که پدر خویش را به زیارت حضرت امام علی بن موسی الرضا علیهما آلاف التحیة والثنا ببرد و مرحوم شیخ محمّد حسن نیز با این شرط این سفر را پذیرفت که هیچ هدیه و پولی از کسی قبول نکرده و به دلایلی، به تهران نیز وارد نشوند.
سر انجام، حرکت ایشان در 2 / مح رّم الحرام / 1222 هـ از نجف اشرف به طرف کربلا، کاظمین و سامرا آغاز شد و در 1 / ربیع الأوّل همان سال به مشهد مقدّس رسیدند و پس از حدود دو ماه توّقف، در 2 / جمادی الأوّل از مشهد مقدّس به مقصد نجف اشرف مراجعت کرده و در 25 / رجب المرجّب وارد نجف شدند. این حکایت که مرحوم شیخ عبدالله مامقانی نقل کرده و مستقیم ا شاهد آن بوده است، تنها حکایت نقل شده از مسافرت ایشان به همراه مرحوم پدرشان به ایران می باشد و در هیچ منبع و مستند دیگری، داستان و نقلی از مسافرت مجدد ایشان به ایران ذکر نشده است.
وانگهی، اگر ادعای آن نویسندهی مجهول پذیرفته شود که مرحوم شیخ محمّد حسن مامقانی به همراه حدود 800 نفر از عراق به ایران آمده و وبا را در ایران منتشر کردند، چرا هیچگونه اطلاعات تاریخی از اسامی آن افراد و مکانهایی که به آنجا وارد شدند و همچنین شهرهایی که در طول سفر به خاطر ایشان آلوده شد، در هیچ سندی ثبت نشده است ؟!
پرسش دوّم در این قضیه آن است که چرا از میان جمعیت 800 نفری که ادعا میشود حاملان وبا از عراق به ایران بودند، خود مرحوم شیخ محمّد حسن و فرزندشان؛ شیخ عبدالله مامقانی به وبا مبتلا نشدند ؟! بلکه مرحوم شیخ عبدالله سالهای سال پس از تاریخ این افسانهی مورد ادعا به زندگانی خویش ادامه داد و آثار علمی متعدد از ایشان در این دوران برای نسلهای بعد به یادگار باقی ماند.
بنابراین با در نظر گرفتن مجموع شواهد و قرائن و همچنین عدم ذکر این داستان خیالی در هیچیک از منابع معتبر عصر قاجار، میتوان به یقین بر بطلان و کذب این افسانه شهادت داد و همچنین با اثبات دروغ بودن این مطلب، میزان صداقت و امانتداری آن نویسندهی مجهول نیز بر عاقلان ،عالمان واضح و مشخص میشود .
در پایان، باید ذکر کنیم که همانطور که اصل داستان از اساس دروغ و خیالبافی بود، در کلیپ ادعایی، تصویر مرجع شیعیان، آیت الله وحید خراسانی(أدام الله ظلّه) را نیز به دروغ در کنار جدّ بزرگوارم قرار دادهاند تا وانمود کنند: مرجعیت مستقّل شیعه در زمان حاضر، با دستورات پزشکی و بهداشتی مخالفت کرده و به این بهانه، فضای فکری افراد جامعه را نسبت به نهاد مرجعیت بدبین و متشنّج بسازند، و انتخاب شخصیتی همچون آیت الله وحید خراسانی خود بهترین شاهد بر صدق این گفتار است.
هنگامی که در عصر ارتباطات و رسانه، چنین وقیحانه و با جسارت بر مراجع تقلیدی که زنده هستند و منابع اطلاع رسانی دفاتر ایشان برای همگان در دسترس است، چنین دروغ و افترا میبندند، آیا عجیب است که سخنان نویسندهای مجهول و بیدین را در دورانی که کمترین وسایل اطلاع رسانی عمومی وجود نداشت، مبنا و مرجع خود قرار دهند ؟!
به راستی در ساخت این کلیپ، هدفی جز تخریب مرجعیت مستقّل و ولایی شیعه با دست آویز قرار دادن مشتی توهمات و خیالات و به جهت تشویش اذهان عموم مردم و تهییج آنان علیه مراجع معظّم تقلید، آن هم در شرایط کنونی وجود داشته است؟!
و باید از برخی عزیزان پرسید: چرا بیآنکه از راست یا دروغ بودن مطلبی اطمینان یابند، به نشر آن مطلب یا کلیپ اقدام میورزند؟!
در پایان، آرزوی سلامتی و عاقبت بخیری برای همه ی مردم عزیز کشور ایران و شیعیان جهان را داشته و از خداوند متعال، ظهور ولی نعمت و امام زمانمان را مسألت میداریم.
21 / اسفندماه / 1398 ـ قم مقدّسه
العبد الفاني محمّد رضا مامقانی
1. سوره آل عمران آیه 186
2. سوره حج آیه 38
3. سوره حجرات آیه 6