چگونه حدیث «المهدی طاووس اهل الجنة» با احادیثی که در مذمت طاووس است قابل جمع است؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیا این حدیث پیامبر که فرمود: "المهدی طاووس اهل الجنة" با احادیثی که در مذمت طاووس است، قابل جمع است؟
پاسخ اجمالی

در باب ذکر فضائل حضرت مهدی روایات زیادی از پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است. از آن جمله این حدیث: «المهدی طاووس اهل الجنة» است که در کتاب های معتبر شیعه و اهل سنت نقل شده است و از نظر محتوا هم مشکلی ندارد؛ چرا که در آموزه های دینی ما طاووس به زیبایی و شگفتی در خلقت شهره است، همان گونه که حضرت علی ( علیه السلام ) در خطبه ای بسیار زیبا شگفتی های خلقت این پرنده را بیان می فرماید. در این حدیث نیز زیبایی حضرت مهدی ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) در بین بهشتیان به زیبایی طاووس در بین پرندگان تشبیه شده است. بنابراین بر اساس این حدیث حضرت مهدی ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) یکی از زیباترین افراد اهل بهشت است، همان گونه که طاووس یکی از زیباترین پرندگان به شمار می آید. اگر روایاتی در مذمت طاووس باشد، علاوه بر ضعف، منافاتی با این روایت ندارد.

پاسخ تفصیلی

ازجمله روایاتی که از پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در باب فضیلت های حضرت مهدی ( علیه السلام ) از منابع معتبر اهل سنت به یادگار مانده است این روایت است: «مهدی ( علیه السلام ) طاووس اهل بهشت است».[1]

شایان ذکر است، در هر تشبیهی چهار رکن اصلی وجود دارد که عبارت اند از: مشبه، مشبه به، وجه شبه و حرف تشبیه، که وجه شبه در هر تشبیهی باید نزد مخاطب مشهور و معروف باشد. در مثال «علی چون شیر است» علی مشبه، شیر مشبه به، چون حرف تشبیه و شجاعت شیر وجه شبه است. و از آن جا که ما از قبل می دانیم شیر در شجاعت (وجه شبه) بین حیوانات مشهور و نمونه است، می فهمیم که همانندی علی به شیر در شجاعت است، نه در چیز های دیگر، بنابراین ما از این تشبیه می فهمیم که علی آدم شجاعی است. [2]

با عنایت به مطالب بالا عرض می کنیم که در روایت نبوی نیز این شباهت مد نظر است؛ یعنی همان گونه که معروف و مشهور بین مردم این است که طاووس یکی از زیباترین پرندگان است، حضرت مهدی نیز یکی از زیباترین افراد اهل بهشت است. در نتیجه در این گفتار نبوی زیبایی طاووس به عنوان وجه شبه مد نظر است، پس منافاتی با روایاتی که در مذمت طاووس است نخواهد داشت،

ضمن این که در آموزه های دینی ما طاووس به عنوان پرنده ای زیبا با شگفتی های فراوان یاد شده است، و کمتر مذمتی ممکن است در مورد این پرنده وجود داشته باشد. به عنوان نمونه حضرت علی ( علیه السلام ) در نهج البلاغه در مورد زیبائی و شگفتی های خلقت طاووس در ضمن خطبه ای می فر مایند:

واز شگفت انگیز ترین پرندگان در آفرینش، طاووس است، که آن را در استوار ترین شکل موزون آفرید، ورنگهای پر وبالش را به نیکوترین رنگها آرایش داد، با بال های زیبا که پر های آن روی یکدیگر انباشته،... گویا نی های پر طاووس مانند شانه هایی است که از نقره ساخته شده ، و گردی های شگفت انگیز آفتاب گونه که به پرهای اوست از زر ناب و پاره های زبرجد بافته شده است.اگر رنگهای پر طاووس را به روئیدنی های زمین تشبیه کنی، خواهی گفت: دسته گلی است که ازشکوفه های رنگارنگ گلهای بهاری فراهم آمده است، و اگر آن را با پارچه های پوشیدنی همانند سازی، پس مانند پارچه های زیبای پر نقش و نگار یا پرده های رنگارنگ یمن است، و اگر آن را با زیور آلات مقایسه کنی چون نگین های رنگارنگی است که در نواری از نقره با جواهرات زینت شده است.

بر فراز گردن طاووس به جای یال، کاکلی سبز رنگ و پر نقش و نگار روئیده، و برآمدگی گردنش مثل آفتابه ای نفیس و نگارین است، در اطراف گردنش گویا چادری سیاه افکنده که چون رنگ آن شاداب و بسیار می باشد، گمان می کنی با رنگ سبز تندی در هم آمیخته است که در کنار شکاف گوش جلوه خاصی دارد.

کمتر رنگی می توان یافت که طاووس از آن در اندامش نداشته باشد، یا با شفافیت و صیقل فراوان وزرق و برق جامه اش آن را جلای برتری نداده باشد.طاووس مانند شکوفه های پراکنده ای است که باران بهار و گرمای آفتاب در پرورش آن نقش چندانی ندارد.[3]

با توجه به فرمایش حضرت علی ( علیه السلام ) درمورد زیبایی های طاووس و شگفتی های خلقتش، در می یابیم که طاووس یکی از زیباترین مخلوقات خداوند در بین پرندگان است. بنابراین، روشن است که روایت نبوی در تشبیه حضرت مهدی ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) به طاووس اهل بهشت، ناظر به زیبایی طاووس است، در نتیجه اگر روایاتی در مذمت طاووس باشد، علاوه بر ضعف، منافاتی با این روایت ندارد و قابل جمع است.

[1] فیروزی، سید مرتضی، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، ج3، ص343، اسلامیه،1410ق؛ بحارالانوار، ج51، ص 105،باب اول،حدیث 41 ، مؤسسه الوفا،لبنان، 1404ق؛ شیخ یوسف، بن یحیی، بن علی، مقدسی، شافعی، عقد الدرر، فی اخبار المهدی المنتظر، ج1، ص 34.

[2] دهنوی، حسین، ادبیات فارسی، ص291، ظفر، چاپ دوم، قم، 1378ش.

[3] سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ص313و315، مؤسسه الهادی، چاپ نوزدهم 1381ش..

T