سوره انسان درباره خلقت انسان و هدایت او سخن می‌گوید و سپس به اوصاف ابرار (نیکوکاران).
نعمت‌هایی که خداوند به آنان می‌دهد و دلیل این نعمت‌ها می‌پردازد و در آخر از اهمیت قرآن و مشیت پروردگار سخن می‌گوید.
بنا بر نظر مفسران شیعه و برخی از اهل سنت، آیه هشتم این سوره که به آیه اطعام معروف است.
که در توصیف حضرت علی (علیه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و حسنین (علیه السلام) و خادم آنان فضه نازل شده است.
ایشان سه روز پی در پی به نذرشان بر روزه‌گرفتن این روز‌ها وفا کردند و با اینکه خود گرسنه بودند، افطاری‌شان را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند.
بر اساس روایات پاداش قرائت سوره انسان، بهشت و حوریان بهشتی و همنشینی با پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) در آخرت است.
همچنین آمده است که امام رضا (علیه السلام) در نماز صبحِ دوشنبه و پنجشنبه، در رکعت اول سوره حمد و سوره انسان
و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره غاشیه را قرائت می‌کرد و می‌فرمود هر کس چنین کند، خداوند در این دو روز او را از شرور در امان می‌دارد.
برای خواندن این سوره خواصی نیز نقل شده است، از جمله اگر کسی بر قرائت سوره انسان مداومت ورزد، اگر روحش ضعیف باشد دارای قدرت روحی می‌شود.
خواندن این سوره برای تقویت اعصاب و دور شدن از اضطراب مفید است.
متن آیاتی از سوره انسان همراه با ترجمه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدای بخشاینده مهربان
هَلْ أَتَى عَلَى الإنْسَانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئًا مَذْکُورًا ﴿١﴾
هر آینه بر انسان مدتی از زمان گذشت و او چیزی در خور ذکر نبود
إِنَّا خَلَقْنَا الإنْسَانَ مِنْ نُطْفَهٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِیهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِیعًا بَصِیرًا ﴿٢﴾
ما، آدمی را از نطفه‌ای آمیخته بیافریده ایم، تا او را امتحان کنیم وشنوا و بینایش ساخته ایم
إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا ﴿٣﴾
راه را به او نشان داده ایم یا سپاسگزار باشد یا ناسپاس
إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْکَافِرِینَ سَلاسِلا وَأَغْلالا وَسَعِیرًا ﴿۴﴾
ما برای کافران زنجیر‌ها و غل‌ها و آتش افروخته آماده کرده ایم
إِنَّ الأبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا ﴿۵﴾
نیکان از جام‌هایی می‌نوشند که آمیخته به کافور است
عَیْنًا یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرًا ﴿۶﴾
چشمه‌ای که بندگان خدا از آن می‌نوشند و آن را به هر جای که خواهند، روان می‌سازند.