شیعه نیوز:
پرسش
معنای این حدیث چیست؟ «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ( علیه السلام ) قَالَ: مَنْ حَصَّنَ الدِّمَاغَ هَذَا التَّحْصِینَ إِلَّا الَّذِی خَلَقَهُ وَ جَعَلَهُ یَنْبُوعَ الْحِسِّ وَ الْمُسْتَحِقَّ لِلْحِیطَةِ وَ الصِّیَانَةِ لِعُلُوِّ مَنْزِلَتِهِ مِنَ الْبَدَنِ وَ ارْتِفَاعِ دَرَجَتِهِ وَ خَطَرِ مَرْتَبَتِهِ».
پاسخ اجمالی
امام صادق( علیه السلام ) درباره شگفتی آفرینش مغز و اهمیت آن، به مفضّل بن عمر جعفى کوفی(م 148ق) می‌فرماید: «اگر موانع کنار می‌رفت و مغز را می‌دیدى، درمی‌یافتى که به حایل‌ها و لایه‌هاى مختلف پوشیده شده تا ثابت ماند و از حوادث آسیبى نبیند. جمجمه نیز کلاه‌خودى است که مغز را از آسیب‌پذیرى در برابر ضربه‌ها و صدمات نگاه می‌دارد. نیز سر انسان با انبوهى از مو پوشیده شده تا پوستینى براى سر باشد و آن‌را از گرما و سرماى شدید حفظ کند. پس چه کسى مغز را این‌گونه محافظت کرده و در دژى مستحکم قرار داده است جز خدایی که مغز را آفریده و منبع حواس آدمى گردانیده و به خاطر بلند مرتبه بودنش در بدن و حساس و خطیر بودن موقعیت آن، آن‌را سزاوار حفظ و نگاهدارى نموده است؟».[1]
امام صادق( علیه السلام ) دراین روایت، به اهمیت مغز انسان اشاره فرموده و آن‌را جایگاه حواس انسان بیان نموده‌اند.
توضیح این‌که:
در علم روانشناسی و زیست‌شناسی، ثابت شده است که مرکز تمام حواس انسان در مغز است و هر کدام از حواس دارای جایگاه ویژه‌ای در مغز می‌باشند. اثر هر محرکی پس از عبور از اندام‌های حسی و اعصاب حسی به بخش‌های خاص خود در مغز منتقل می‌شود.
محرّکات(محسوسات) به وسیله اندام‌های حسی و اعصاب حسی به مغز منتقل می‌شوند و احساس را تشکیل می‌دهند و انسان به وسیله مغز خود که متشکل از سلول‌های فراوانی است، محرکات را دریافت می‌دارد.
از دیدگاه زیست‌شناسی نیز قشر مُخ انسان، مرکز حواس او معرفی گردیده است. قشر مخ انسان دارای مناطقی است که جایگاه حواس او می‌باشد.[2]
[1]. جعفی کوفی، مفضل بن عمر، توحید المفضل، ص 64، قم، داورى، چاپ سوم، بی‌تا.
[2]. ر.ک: مقاله: ژاله فر، تقی، احساس شناسی، سایت راسخون.
T