شیعه نیوز:
پرسش
در حدیث مشهور و معروفی آمده است: «هر کس کار خود را با بسم الله الرّحمن الرّحیم شروع نکند، کار پایان نخواهد داشت». گفتن بسم الله خود نیز یک فعل است. پس برای این فعل نیز باید بسم الله گفته شود. در نتیجه تسلسل به وجود می‌آید. برای همین بر اساس حدیث کارها بدون نتیجه می‌ماند. تسلسل باطل است. حدیث هم صحیح است. راه حل این نوع تضادها را چگونه حل کنیم؟
پاسخ اجمالی
پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: هر امر مهمی که بدون "بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِیم" انجام شود، ابتر خواهد بود...».[1]
امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «به دلیل این‌که "بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِیم" در ابتدای کارها فراموش می‌شود، خداوند شیعیان ما را با امر ناخوشایندی تنبیه می‌کند تا اثر آن کوتاهی، زائل شود... . عبدالله بن یحیی نزد امیرالمؤمنین( علیه السلام ) بود که کُرسی بر سرش سقوط کرد... . عبدالله پرسید: به من بگو که گناه من چه بود که این اتفاق برایم افتاد تا دیگر آن‌را تکرار نکنم. حضرت فرمود: خطای تو ترک "بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِیم" در هنگام نشستن بود...».[2]
بدیهی است که حکم لزوم گفتن نام خدا قبل از انجام عمل، شامل خود گفتن نام خدا نمی‌شود؛ چرا که منجر به تسلسل خواهد شد. علاوه بر این‌که از خود روایت نیز چنین برداشتی به ذهن تبادر نمی‌کند، بلکه در مواردی از این دست، کاملاً از قرائن مشخص است که مراد از این افعال، فعل‌هایی غیر از خود تسمیه است. همان‌گونه که اگر معلمی به شاگردانش بگوید قبل از انجام هر کاری باید از من اجازه بگیرید، این مسئله شامل خود اجازه گرفتن نمی‌شود.
[1]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 7، ص 170، قم، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1409ق.
[2]. عسکری، امام ابومحمد حسن بن علی، ص 22، التفسیر المنسوب الی الامام العسکری، قم، مدرسه امام مهدی، چاپ اول، 1409ق.
T