شیعه نیوز:
پرسش
مراد از «کثرة الفراغ» در روایت ذیل چیست؟ «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ کَثْرَةَ النَّوْمِ وَ کَثْرَةَ الْفَرَاغِ» فراغ چه نوع بی کاری است؟ آیا لزوماً بیکاری که منجر به عدم کسب درآمد شود؟ آیا کسی که در شهربازی یا شغلهایی که اهداف لعبی و لهوی را دنبال میکنند مشغول به کار است، از دایره شمول روایت خارج است؟
پاسخ اجمالی
مراد از «کثرة الفراغ» نکوهش‌شده در روایت،[1] اگر چه در برخی موارد، شامل بیکاری به معنای مصطلح امروزی هم می‌شود، اما این تمام محتوای آن نیست.
به عنوان نمونه، فردی که با تمام سعی و تلاش خود نتوانسته کاری را به دست آورد که در قبال آن دستمزدی دریافت کند، و یا بازنشسته‌ای که کار سازمانی خود را به پایان رسانده و از لحاظ اداری اکنون بیکار به شمار می‌آید، مشمول نکوهش این روایت نخواهد بود؛ بلکه روایت به این نکته مهم اشاره می‌کند که خدای متعال از فردی که بیشتر اوقات خود را به بیهودگی و بطالت می‌گذراند خشمگین خواهد شد. بر این اساس، حتی فردی که به هر دلیل اکنون مشغول به کار مصطلح نیست نیز باید از فرصت عمر خویش با کارهایی چون مطالعه، عبادت، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی مفید و ... استفاده کرده و از بیکاری مطلق خودداری کند.
گفتنی است که فعالیت در شغلهایی که بدون مخالفت با شرع، باعث نشاط و سرگرمی مردم می‌شود، انسان را از بیکاری مطلق نجات خواهد داد و در نتیجه فردی که با رعایت موازین شرعی در این مراکز مشغول به کار است، نه تنها از افراد نکوهش‌شده در این روایت نخواهد بود، بلکه به عنوان فردی که به دنبال درآمد مشروع است، مورد ستایش دین قرار خواهد گرفت. از طرف دیگر، ممکن است فردی از دیدگاه جامعه به عنوان کارگر، کارمند، کاسب و ... شناخته شود، اما در واقع، بیشتر اوقات خود را – چه در محل کار و چه در خارج آن - به بطالت بگذراند که این فرد به ظاهر دارای کار، از افراد مورد نکوهش در روایت خواهد بود و به عبارتی منظور آن است که انسان نباید تمام وقت خویش را صرف خواب و خوراک و خوش‌گذرانی کند.[2]
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 84، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. ر. ک: 48850.
T