شیعه نیوز:
پرسش
آیا شفاعت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) شامل امت‌های دیگر هم می‌شود، و آیا وقتی من مسلمان دعا می‌کنم خدایا شفاعت حضرت مسیح و حضرت مریم( علیه السلام ) را نصیبم کن، آیا ممکن است حضرت عیسی از ما شفاعت کند، با توجه به این‌که هر پیامبری مسئول امت خویش است؟
پاسخ اجمالی
خدای متعال در مورد عظمت و جایگاه پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌فرماید: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛[1] و پاسی از شب را به عبادت سپری نما امید است خداوند تو را در جایگاه ستوده(محمود) قرار دهد.
مفسران معتقدند؛ مقصود از «مقام محمود»، مقام شفاعت است[2] که عمومیت داشته و شامل همگان می‌شود؛ «خداوند صفت محمود را برای پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) به صورت مطلق بیان نموده و آن‌را مقیّد به چیزی ننموده؛ لذا از این بیان استفاده می‌شود که این مقامی است که همگان او را به این جهت ستایش می‌نمایند و تنها فردی مورد ستایش همگانی قرار می‌گیرد که خیرات و برکات او شامل همه شده باشد، و از همین جهت مقام محمود را به مقامی که همه مردم آن‌را بستایند تفسیر نموده‌اند».[3]
در روایاتی می‌خوانیم:
1. «هیچ پیامبری در روز قیامت قبل از اجازه خدا شفاعت نمی‌کند، مگر پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) که اجازه‌اش قبل از قیامت صادر شده است. ابتدا ایشان شفاعت می‌کند، سپس امامان و بعد دیگر پیامبران».[4]
2. گروهی از یهود درباره شفاعت از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) پرسیدند و آن‌حضرت فرمود: «شفاعت من شامل کسانی که گناهان کبیره مرتکب شده‌اند، می‌شود مگر کسانی که اهل شرک و ظلم باشند».[5]
3. امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «در میان انسان‌ها، از اوّلین تا آخرین، هیچ‌کس نیست، مگر آن‌که به شفاعت محمّد( صلی الله علیه و آله و سلم ) در روز قیامت، نیاز دارد».[6]
4. سماعة بن مهران از امام کاظم( علیه السلام ) درباره سخن خدا: «عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»، چنین روایت کرده است: «مردم در روز قیامت به مدت چهل سال سرپا می‌ایستند و به خورشید فرمان داده می‌شود تا بر سرهای بندگان بتابد به گونه‌ای که عرق گوشت آنها را بزداید و به زمین فرمان داده می‌شود که چیزی از عرق آنان را نپذیرد(کنایه از سختی آن روز)، پس به نزد آدم( علیه السلام ) آیند و از او درخواست شفاعت نمایند، وی آنان را به نوح هدایت می‌کند، همین‌گونه نوح به ابراهیم و ابراهیم به موسی و موسی به عیسی( علیه السلام ). در این هنگام عیسی آنان را به سوی محمد( صلی الله علیه و آله و سلم ) آخرین پیامبر راهنمایی نموده، آن‌حضرت می‌فرماید: "من آنان را شفیعم"، ... و هیچ‌یک از مردم در تمام امت‌ها آبرومندتر از رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیست و این است سخن خداوند که فرمود: "عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً"».[7]
بنابراین، شفاعت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) عمومیت داشته و شامل تمام امت‌ها می‌شود و طبیعتاً مسلمانان نیز بیشترین بهره را از آن خواهند برد، اما در روایات اسلامی اعلام نشده که در محضر خدا تنها پیامبر اسلام را شفیع خود کنید و بر این اساس می‌توانیم از هر ولی خدا – از جمله پیامبران گذشته - تقاضا کنیم که آنان نیز شفیع ما باشند. چه بسا شفاعت آنان باعث شود که ما مشمول شفاعت پیامبر خودمان شویم.
[1]. اسراء، 79.
[2]. طوسى، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 512، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا؛ طبرسى، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج 2، ص 342، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1377ش؛ طباطبائى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 176، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[3]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج 13، ص 176.
[4]. قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج 2، ص 201، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[5]. صدوق، محمد بن على، الخصال، ج 2، ص 355، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
[6]. برقى، احمد بن محمد، المحاسن، ج 1، ص 184، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[7]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، ج 2، ص 315، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.
آیات مرتبط
سوره البقرة (48) : وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ
سوره البقرة (123) : وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ
سوره البقرة (254) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ
سوره البقرة (255) : اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
سوره الأنعام (51) : وَأَنْذِرْ بِهِ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْ يُحْشَرُوا إِلَىٰ رَبِّهِمْ ۙ لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَلَا شَفِيعٌ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ
T