سوال: آیا روابط زناشویی تابع درخواست شوهر است و ترک نزدیکی با زوجه برای مدت طولانی جایز است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: ترک نزدیکی با همسر جوان بیش از چهار ماه جایز نیست مگر بخاطر عذری مانند مشقت یا ضرر یا اینکه همسر به آن راضی باشد یا اینکه ناشزه باشد یا اینکه شرط کرده باشد که در مدت عقد دخول نکند و به احتیاط لازم این حکم شامل همسر موقت هم میگردد. پس شوهر حق ندارد در صورتی که حق زوجه از بین برود بدون عذر شرعی سفرش را طولانی کند.
واگر زن نتواند که تا چهار ماه صبر کند به طوری که شوهر بترسد چنانچه با همسرش نزدیکی نکند در حرام بیفتد پس بنابر احتیاط واجب باید با همسر قبل از این مدت همبستر شود یا اینکه او را طلاق دهد.
سوال: دختری در سن نزدیک به چهل سالگی هستم و تا به حال ازدواج نکرده و دوشیزه ام و از طرفی از لحاظ جنسی بسیار تحت فشار هستم آیا می توانم بدون اجازه گرفتن از پدرم ازدواج موقت داشته باشم؟
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر پدر و پدر بزرگ (پدری) در قید حیات نباشند امر ازدواج دختر با خودش است، و اگر زیر نظر پدر و مادرش زندگی نمی کند بلکه در امور زندگانی مستقل از آنان می باشد چنانچه مقلد معظم له است می تواند در این مسأله (ازدواج بدون اجازه پدر) به فقیه دیگری رجوع نماید، و همچنین اگر زیر نظر پدر و مادرش زندگی می کند ولی چون سنش بالا است جز ازدواج موقت برایش میسر نیست و پدرش به آن رضایت نمی دهد و از طرفی ترس وقوع در حرام دارد، در این صورت نیز می تواند به فقیه دیگری در این مساله رجوع کند.
سوال: آیا ازدواج موقت دختری که پدرش فوت نموده و نیاز به اجازه پدر ندارد مشروع است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر پدر و جد پدری دختر باکره فوت کرده باشند، در صورتی که رشیده باشد امر ازدواج به دست خودش است ولی بهتر است در صورت داشتن برادر از او اجازه بگیرد. و به این امر توجه داشته باشد که ازدواج موقت برای دختر باکره گزینه مناسبی نیست چون معمولا خالی از عواقب ناخواسته و غیر قابل پیش بینی نیست.
سوال: چه اموری جزو نفقه زوجه است و آیا نسبت به افراد مختلف فرق می کند؟
پاسخ آیت الله سیستانی: برای نفقه مقدار مشخصی شرعا نیست بلکه ضابطه آن است که آنچه همسر به آن در زندگی خود نیاز دارد از غذا و پوشاک و فرش و مسکن و خدمتکار و اثاث منزل و غیر آن که مناسب او با توجه به شان همسر او است باید برای او تهیه کند.
سوال: در زمان عقد و قبل از ازدواج آیا نفقه زوجه بر مرد واجب است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: ظاهر اين است كه نفقه در زمان بين عقد و عروسى بر شوهر واجب است مگر اينكه قرينه اى بر اسقاط اين حق موجود باشد اگر چه آن قرينه متعارف بودن آن نزد مردم باشد.
سوال: آیا تمکین در مدت عقد قبل از ازدواج بر زوجه واجب است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر متعارف چنین باشد که مرد نباید قبل از عروسی نزدیکی کند این امر در واقع یک شرط ضمن عقد به حساب می آید ومرد باید به آن پایبند باشد وبه همین دلیل بیرون رفتن زن از خانه در این مدت نیازی به اجازه شوهر ندارد واز سوی دیگر نفقه زن نیز در این مدت بر مرد واجب نیست.
سوال: با توجه به اینکه در سفر خارجی از همسرم دور هستم آیا می توانم طبق ضوابط شرعی با زنی مسیحی ازدواج موقت انجام دهم؟
پاسخ آیت الله سیستانی: مردى كه همسر دائم یا موقت مسلمان دارد بدون اجازه ی او نمی تواند با زن های غیر مسلمان (یهودی یا مسیحی) ازدواج کند بلکه با اجازه ی او نیز به احتیاط واجب جایز نیست.
و اما ازدواج با زنهای غیر اهل کتاب مطلقا حرام است.
سوال: حکم ازدواج با زنان غیر مسلمان چیست؟
پاسخ آیت الله سیستانی: ازدواج موقت یا دائم با زنان غیر اهل کتاب حرام است و نسبت به زنان مسيحى ويهودى ازدواج دائم با آنان به احتياط واجب جايز نيست اما ازدواج موقت با زن مسیحی یا یهودی براى مردى كه همسر مسلمان ندارد با رعایت سایر ضوابط شرعی جايز است
البته اگر زن غیر اهل کتاب مسلمان شود ازدواج با او جایز می شود و برای حکم به اسلام او کافی است شهادتین را بگوید در حالی که معنای آن را بداند وهمچنین بداند که با این کار مسلمان می شود ولی لازم نیست قلبا پذیرفته باشد.
سوال: در بعضی از خانواده ها رسم است که برای ازدواج شیربها دریافت می شود آیا از نظر شرعی اشکال دارد؟
پاسخ آیت الله سیستانی:
شيربها سه حالت دارد:
حالت اول اين كه مادر دختر يا پدر يا برادر او وجهى را مطالبه مى كنند در مقابل اين كه سعى در جلب رضايت دختر داشته باشند يا موانعى را كه بر سر راه اين ازدواج است رفع نمايند اين وجه را به عنوان جعاله پس از انجام كار مى توانند مطالبه كنند وزوج هم بايد بپردازد.
حالت دوم اين كه زوج با طيب خاطر وجهى را به پدر يا مادر دختر يا هركس او براى جلب رضايت آن شخص يا جلب رضايت دختر مى دهد اين پول را گيرنده مالك مى شود ولى اگر عين آن باقى باشد زوج مى تواند آن را پس بگيرد مگر اين كه خود او از ارحام باشد.
حالت سوم اين كه زوج با عدم رضايت مى پردازد براى اين كه بتواند دختر را از دست آنها رها كند با اين كه او راضى به ازدواج با اين مرد با مهر تعيين شده است ولى پدر يا مادر يا برادر وامثال آنها سنگ اندازى مى كنند ومانع اين ازدواج مى شوند، گرفتن چنين پولى جايز نيست وزوج مى تواند آن را بازپس بگيرد واگر تلف شده باشد حق دارد مثل آن را مطالبه كند.
سوال: لطفا ضوابط شرعی ازدواج موقت را به صورت جامع و مختصر طبق نظر معظم له بیان فرمایید.
پاسخ آیت الله سیستانی: قبل از اجرای صیغه عقد موقت موارد زیر لازم است در نظر گرفته شود:
1- اگر دختر باکره بالغ و رشیده (یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد) باشد و در تصمیم گیری های مهم زندگی نسبت به خود مانند کارمند شدن ونسبت به مال خود مانند خرید وفروش وبخشش اموال خود از نظارت پدر و مادر مستقل نباشد، جایز نیست بدون اجازه ولی (پدر یا جدّ پدری) عقد کند، و چنین عقدی باطل است هر چند شرط کند دخول صورت نگیرد.
2- اگر دختر باکره بالغ و رشیده باشد و در تصمیم گیری های مهم زندگی نسبت به خود مانند کارمند شدن ونسبت به مال خود مانند خرید وفروش وبخشش اموال خود از نظارت پدر و مادر مستقل باشد، بنابر احتیاط واجب جایز نیست بدون اجازه ولی (پدر یا جدّ پدری) عقد کند، و در این فرض می تواند به فقیه دیگری با رعایت ترتیب در اعلمیت رجوع کند.
3- اگر پدر و جد پدری دختر باکره فوت کرده باشند، در صورتی که رشیده باشد امر ازدواج به دست خودش است و لی بهتر است از برادرش اجازه بگیرد.
4- ازدواج دائم یا موقت با زن بیوه یا مطلقه بدون اجازه ولی جایز است، البته به شرط این که در عقد صحیح به او دخول شده باشد هر چند از پشت، و بهتر است از ولی خود اجازه بگیرد و اگر ولی نداشت از برادرش اجازه بگیرد.
5- دختری که بدون دخول شرعی - مانند زنا - بکارتش را از دست داده باشد کماکان در حکم باکره است و برای ازدواج نیاز به اذن ولی (پدر یا جد پدری) دارد. و اگر مشهور به زنا باشد بنابر احتیاط واجب قبل از ازدواج باید توبه هم بکند.
6- عقد با زن شوهردار حرام و باطل است.
7- عقد با زنی که در عده دیگری است حرام و باطل است، و در این حکم فرقی بین عده وفات یا عده رجعیه یا عده بائن یا عده ازدواج موقت وجود ندارد.
8- مردی که زن مسلمان ندارد می تواند با زنان مسیحی یا یهودی ازدواج موقت کند، و چنان چه ولی او (پدر یا جد پدری) از دخالت کردن در امر ازدواج به طور مطلق خودداری کند اجازه او لازم نیست.
9- مردی که زن دائم یا موقت مسلمان داشته باشد بدون اجازه همسر خود نمی تواند با زن یهودی یا مسیحی ازدواج موقت کند، بلکه اگر اجازه دهد نیز بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.
10- ازدواج دائم یا موقت با زن کافر غیر اهل کتاب جایز نیست مگر این که مسلمان شود و برای مسلمان شدن کافی است که شهادتین را بگوید در حالی که معنای آن را بداند وبداند که با این کار مسلمان می شود ولی لازم نیست قلبا پذیرفته باشد، و اگر ولیّ او (پدر یا جد پدری) کافر باشد اجازه او شرط نیست.
کیفیت عقد موقت: اگر شرایط عقد فراهم شود و خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد موقت را بخوانند، بعد ازآنکه مدّت عقد موقت و مهر را معین کنند کافی است زن بگوید: (زَوَّجْتُک نَفْسِی فِی المُدَّةِ المَعْلُومَةِ عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ) و بعد بدون فاصله قابل توجهی مرد بگوید : (قَبِلْتُ) و برعکس آن هم صحیح است.
و مرد می تواند از طرف زن وکیل شود و بعد از اینکه این ازدواج را هرچند به صورت کلی به خانم توضیح دهد و مدت و مهریه را تعیین کنند کافی است فقط خودش بگوید: (زَوَّجْتُ موکلتی لنَفْسِی فِی المُدَّةِ المَعْلُومَةِ عَلَی المَهْرِ المَعْلُومِ).
و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی بخوانند، جایز است صیغه عقد را به زبان فارسی بخوانند و لازم نیست وکیل بگیرند.
و خواندن صیغه عقد به صورت تلفنی اشکال ندارد ولی به صورت نوشتاری اشکال دارد.
و مدت ازدواج باید از مقدار احتمالی عمر زن و شوهر، یا یکی از آنها بیشتر نباشد.
سوال: بعضی افراد از لحاظ رفتاری و جنسی حالت ها و احساسات جنس مخالف را دارند حکم آنها چیست؟
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر شخص اعضای تناسلی مردانه – بیضتین – داشته باشد و اعضای تناسلی زنانه – تخمدان - نداشته باشد، مرد است و باید به وظایف شرعی مردان عمل کند. و اگر بر عکس باشد زن است و باید وظایف شرعی زنان را انجام دهد. واحساسات مردانه یا زنانه و یا اینکه از لحاظ ژنتیکی سلولهای او بر حالت خاصی باشد اعتبار ندارد.
سوال: آیا تغییر جنسیت در اسلام حرام است؟ (لطفا توضیح کامل بفرمایید)
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر مقصود از تغيير جنسيت اين باشد كه با عمل جراحى آلت تناسلى مرد را قطع كنند و به جاى آن براى او مجراى ادرار و آلت تناسلى مصنوعى بسازند و با تزريق هرمون علامات زنانگى از قبيل ريختن موهاى صورت و برآمدگى سينه در او ايجاد كنند، يا در مورد زنى كه تغيير جنسيت مى دهد مقصود اين باشد كه براى او آلت تناسلى مردانه مصنوعى قرار دهند و با تزريق هرمون علامات مردى از قبيل كوچک شدن سينه و روييدن موى صورت ايجاد كنند، اين امر موجب تغيير واقعى جنسيت نيست و احكام شرعى او تغيير نمى كند و از جهتى چون مستلزم كشف عورت و لمس آن است جايز نيست.
واما اگر مقصود تغيير دستگاه تناسلى داخلى وخارجى باشد كه معيار اختلاف زن ومرد است، پس اين امر فى حد ذاته با قطع نظر از لوازمى كه ممكن است حرام باشد به خودی خود اشكال ندارد، ولى تا به حال اين امر محقق نشده است و آن چه تا به حال صورت پذيرفته همان تغيير ظاهرى است كه تاثيرى در تغيير احكام ندارد.
البته ممكن است در مورد كسانى كه دچار ناهنجارى در دستگاه تناسلى شده اند با عمل جراحى آلت تناسلى مردانه را كه مخفى شده است در مردى كه ظاهرى زنانه دارد ولى دستگاه تناسلى داخلى را ندارد نمايان سازند يا به عكس آلت تناسلى ظاهرى مردانه را از زنى كه دستگاه تناسلى زنانه داخلى دارد قطع كنند.
واين كار به خودی خود اشكالى ندارد و ارتباطى با تغيير جنسيت ندارد و البته اگر مستلزم نگاه يا لمس حرام باشد در صورتى جايز است كه ضرورت داشته باشد يا ترک آن مستلزم حرج ومشقت شديد باشد.
سوال: آیا ختنه دختران در اسلام مشروع است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: اگر منظور از ختنه دختر بریدن پوسته عضو جنسی زن(خروسک- Clitoris) باشد، صحیح آنست که این کار سنت شرعی نیست، بلکه در صورتی که به دختر آسیب برساند حرام می باشد. و اما قطع خود عضو جنسی زن و یا قطع قسمتی از آن به یقین جنایتی در حق دختر محسوب می شود و برای والدین هیچگونه مجوّزی در اقدام به آن وجود ندارد.
سوال: آیا می توانم قبل از عقد با نامزدم هرگونه صحبت وگفتگویی داشته باشم؟
پاسخ آیت الله سیستانی: چنانچه عفت در نگاه و صحبت را رعایت کنند و از افتادن در گناه ایمن باشند گفتگو اشکال ندارد ولی شوخی کردن و وارد شدن در گفته های غیر اخلاقی و عاشقانه حرام می باشد، و تمام این موارد بعد از عقد شرعی حلال خواهد بود.
سوال:حکم شرعی ازدواج اجباری در مذهب چیست؟
پاسخ آیت الله سیستانی: عقد باطل است و نزدیکی حرام است و فرزندش وطی شبهه است.
سوال: ازدواج دائم یا موقت با اهل کتاب (مسیحی، یهودی)چگونه است؟
پاسخ آیت الله سیستانی: ازدواج دائم مرد مسلمان با اهل کتاب بنابر احتیاط واجب جایز نیست ولی ازدواج موقت جایز است مشروط بر اینکه همسر مسلمان نداشته باشد و گرنه بدون رضایت او صحیح نیست بلکه با رضایت هم بنابر احتیاط واجب جایز نیست.