در روایتی آمده آنجایی که آفتاب تنها یک بار بر آن تابید، قعر آبی بود که برای موسی( علیه السلام ) شکافته شد. آیا قبل از آن و در قحطی زمان یوسف( علیه السلام ) نیز رود نیل نخشکیده و آفتاب بر آن نتابیده بود؟!

شیعه نیوز:
پرسش
با سلام؛ در روایتی از علی( علیه السلام ) نقل شده است: تنها سرزمینی که آفتاب یک‌بار به خود دیده کف دریایی(رود نیل) است که حضرت موسی( علیه السلام ) عصایش را به آن زد آن دریا به دو قسمت تبدیل شد. حال سؤال این است که آیا در زمان حضرت یوسف( علیه السلام ) مگر این دریا خشک نشد، و خشک‌سالی همه جا را نگرفت. آیا این قضیه با مطلب اول سازگاری دارد، یا نه؟
پاسخ اجمالی
امام رضا( علیه السلام ) با سند خود از پدران بزرگوارش نقل کرده‌ که حضرت علی( علیه السلام ) در مسجد کوفه حضور داشت که مردی از اهل شام نزد ایشان رفته و سؤالاتی را مطرح نمود و به عنوان نمونه پرسید: کجاست که خورشید مدتی از روز را بر آن تابید و دیگر هرگز بر آن نخواهد تابید؟! امام فرمود: «آن مکان، قسمتی از کف دریاست که هنگام شکافته شدن آب برای موسی( علیه السلام )، خورشید بر آن تابید. سپس خدا آب‌ها را به جای خود برگرداند و دیگر هرگز خورشید به آن نخواهد تابید».[1]
همان طور که از الفاظ این روایت فهمیده می‌شود، نامی از رود نیل نیست، بلکه سخن از دریا است. در آیات قرآن نیز به دریا بودن آن آبی که برای حضرت موسی( علیه السلام ) شکافته شد، اشاره شده است.[2] بعد از این‌که بنی ‌اسرائیل از فرعون نجات پیدا کردند، به آنها دستور داده شد که وارد سرزمین مقدس(بیت المقدس یا منطقه شام) شوند.[3] این موضوع نشان می‌دهد که حرکت بنی ‌اسرائیل از مصر، به سمت مشرق بوده و رسیدن آنها به منطقه بیت المقدس(فلسطین) و شام، بدون عبور از دریای سرخ ممکن نبوده است؛ از این‌رو، شکافتن آب، مربوط به دریا بوده نه رود نیل.
حال بر فرض این‌که منظور از دریا، رود نیل باشد، باز هم ممکن است که بتوان گفت، این رودخانه در زمان حضرت یوسف( علیه السلام ) به طور کامل خشک نشده بوده، بلکه به مقداری سطح آب آن پایین آمده بوده که امکان استفاده برای کشاورزی از آن مقدور نبوده ولی برای آشامیدن و دیگر مصارف خانگی، وجود داشته است و مردم مشکلی در تأمین آب آشامیدنی نداشتند وگرنه اهل مصر باید طی هفت سال قحطی از تشنگی هلاک می‌شدند.

[1]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا( علیه السلام )، محقق و مصحح: لاجوردی، مهدی، ج 1، ص 244 – 245، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
[2]. «وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ»؛ بقره، 50؛ «وَ جاوَزْنا بِبَنی‏ إِسْرائیلَ الْبَحْرَ»؛ یونس، 90؛ «فَأَوْحَیْنا إِلى‏ مُوسى‏ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ»؛ شعراء، 63.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 338، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش
آیات مرتبط

سوره البقرة (50) : وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ
سوره الأعراف (136) : فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا عَنْهَا غَافِلِينَ
سوره الأعراف (138) : وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَىٰ قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَىٰ أَصْنَامٍ لَهُمْ ۚ قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلَٰهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ ۚ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ
سوره يونس (90) : وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا ۖ حَتَّىٰ إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ
سوره يوسف (48) : ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ

T