به گزارش «شیعه نیوز»،به عقیده کارشناسان، اجرایی شدن طرح نظام ارجاع پزشکی که در کشور‌های پیشرفته به عنوان یک الگو و تجربه موفق مطرح است، مزایای زیادی از جمله کاهش هزینه‌ها، ارتقای کیفیت خدمات رسانی، جلوگیری از ازدحام و سرگردانی مردم در مطب‌ها را به دنبال دارد.
طرح پزشک خانواده روستایی در سال ۱۳۸۴ کلید خورد، صرف نظر از کاستی‌های این طرح که همچنان ادامه دارد، بنا بود دولت وقت طرح پزشک خانواده را در عرض چند سال و به صورت ضربتی در تمام شهر‌ها و مناطق کشور عملیاتی کند که بررسی‌ها نشان می‌دهد اجرای آن با مشکلاتی همراه است. پروژه‌ای که با روی کار آمدن سعید نمکی پیگیری و در اولین روز‌های تیر ماه توسط رئیس جمهوری افتتاح شد.
وی همچنین وعده داد این پرونده به نرم افزاری در موبایل متصل شود تا هر شهروند ایرانی از طریق صفحه تلفن هوشمند خود به این پرونده وارد شود.
وزیر بهداشت درباره کارت سلامت نیز توضیح داد: کارت سلامت برای شهروندان مبتنی بر کد ملی و شناسه پرونده الکترونیک سلامت است که افراد با این کارت می‌توانند به همه جا مراجعه کنند و در تلاش هستیم که این کارت حداقل بین ۷۵ میلیون ایرانی توزیع شود.
اکنون با گذشت حدود هفت ماه از رونمایی پرونده الکترونیک سلامت برای بررسی مزایا، معایب و وضعیت اجرای این طرح با پزشکان خانواده از تعدادی از استان‌ها ارتباط برقرار کردیم تا آخرین وضعیت اجرای این طرح را برایمان تشریح کنند.
*مازندران/ وجود سامانه‌های متعدد پزشکی خانواده
کورش کاردر متخصص پزشکی خانواده که حدود ده سال در شهرستان آما مشغول خدمت‌رسانی است درباره وضعیت اجرای پرونده الکترونیک سلامت در این شهر گفت: در استان مازندران، پرونده الکترونیک با واگذاری به مطب‌های خصوصی کامل انجام شد. در مرحله مقدماتی، درست مثل آمارگیری، با بسیج کردن واحد آمار و سایر نهاد‌ها در شبکه بهداشت هر شهرستان، و ارتباط واحد‌ها با اداره ثبت شهرستان اطلاعات اولیه در سامانه یکپارچه (سیب) ثبت شد و در ادامه هر مرکز بهداشت و هر مطب شخصی به عنوان یک واحد ارائه خدمت (پایگاه بهداشت) کل جمعیت شهرستان را پوشش دادند.
وی با بیان اینکه این پوشش تقریباً به صورت کامل درحال انجام است گفت: تنها شرط لازم برای اجرای سطح‌بندی خدمات و سیستم ارجاع و پایه اصلی کار داشتن «پرونده سلامت الکترونیک» برای تک تک شهروندان است و این‌کار فقط با واگذاری کار به مطب‌ها در کنار مراکز بهداست انجام پذیر خواهد بود.
متخصص پزشکی خانواده عنوان کرد: نسخه نویسی الکترونیک در صورت وجود زیر ساخت و وجود ارتباط دینامیک با پزشکان و متخصصان و داروخانه‌ها جهت رفع اشکال به صورت ماهانه دارای مزایای زیادی است و با اجرای طرح پزشک خانواده شهری در استان مازندران ثابت شد که این کار شدنی است.
وی تصریح کرد: کاردر درباره مشکلات موجود توضیح داد: وجود اینترنت قابل اتکا در تمام مراکز بهداشت و مطب‌های خصوصی که با شرایط کشور کاملاً انجام شدنی است و درحال حاضر در مازندران در حال اجراست؛ و باید در مورد استان‌های محروم به این موضوع دقت شود.
متخصص پزشکی خانواده با بیان اینکه نرم افزار اجرای این کار پیچیدگی دارد گفت: تا کنون سه یا چهار سامانه یکپارچه الکترونیک در سطح کشور به صورت پایلوت یا سراسری اجرا شده است. در مازندران ابتدا سیب و اکنون سپاس؛ یا سامانه‌های سینا یا ناب اکنون در حال اجراست. پاشنه آشیل تمم سامانه‌ها کارایی آن است و تنها راه کارا بودن این‌ها ارتباط دینامیک هفتگی یا ماهانه برای جمع‌آوری اشکالات اجرایی از پزشکان خانواده و بلافاصله اصلاح سامانه هست.
وی افزود: یعنی آن سامانه‌ای که در سراسر کشور باید اجرا شود یا حتی لزومی به یک سامانه نیست با تفویض اختیار به استان‌ها هر استان یک سامانه، ولی در نهایت این‌ها باید قابلیت لینک شدن و تبادل اطلاعات را داشته باشند؛ نکته طلایی یا شیشه عمر طرح پزشک خانواده و سیستم سطح بندی خدمات همین سامانه یکپارچه الکترونیک است که نسخه نویسی الکترونیک هم باید درون آن تعریف شود و تنها راه موفقیت آن هم تشکیل یک کمیته مشترک از پزشکان خانواده و مهندسان مجری سامانه یکپارچه الکترونیک هست که در اوایل کار هر هفته و سپس ماهانه و منظم ایرادات را برطرف کنند.
متخصص پزشکی خانواده با بیان اینکه با اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک فساد در زمینه دارو و درمان به صفر نزدیک خواهد شد گفت: در همین راستا هزینه‌ها به حد استاندارد کشور‌های پیشرو خواهد رسید. با وجود یک پزشک خانواده اصولاً نیازی به خوددرمانی نیست و با وجود پرونده الکترونیک و نسخه الکترونیک فقط دارو‌های OTC در دسترس عموم بوده و حتی یک قرص در خارج از سامانه از داروخانه نمی‌تواند خارج شود.
*گیلان/ اختلال در خدمت‌رسانی با کند شدن اینترنت
کتایون مهدوی از پزشکان خانواده استان گیلان است که با سابقه ۱۴ سال خدمت در این حوزه درباره طرح پرونده الکترونیک سلامت به فارس گفت: رونده الکترونیک سلامت در استان گیلان بر پایه سامانه سیب (مخفف سامانه یکپارچه بهداشت) در حال اجراست و در حال حاضر تقریبا در اکثر شهرستان‌ها ارجاع الکترونیک و نوبت‌گیری الکترونیک جهت دسترسی و معرفی به سطح دوم مراقبت‌ها (متخصصین بالینی) از این طریق انجام می‌شود.
وی افزود: اجرای کامل این مساله به دلایلی، چون مشکلات قطعی اینترانت و کندی سرعت سامانه و بار زیاد مراجعین به سطح یک در شرایط فعلی با مشکلاتی روبروست. مزیت نسخه نویسی الکترونیک عدم استفاده از کاغذ، ثبت همزمان در پرونده الکترونیک و عدم مشکل در خواندن نسخ توسط تکنسین داروخانه است؛ از معایب نسخه‌نویسی الکترونیک می‌توان به این موضوع اشاره کرد که این امر زمان بیشتری می‌طلبد و اینکه در موارد قطع اینترنت یا مشکل در سامانه سیب روند تجویز و دریافت دارو مختل می‌شود.
مهدوی با بیان اینکه زیر ساخت اصلی اجرای این طرح نیازمند امکان دسترسی دائم به شبکه اینترنتی قوی است که باید توسط مسئولین IT پیگیری و فراهم شود گفت: برای پذیرش مراجعین در سطح یک نیز از سیستم نوبت دهی مناسب استفاده شود تا مراجعین روزانه پزشک خانواده قابل پیش‌بینی باشند و به دلیل عدم کنترل بار مراجعین در روند صحیح ارائه خدمت مشکل ایجاد نشود.
متخصص پزشکی خانواده توضیح داد: اگر اعضای تیم سلامت همکاری و تعامل درست و مناسبی با هم داشته باشند مسلما از بار مراجعات غیر ضروری و حساب نشده به پزشک کاسته شده و نتیجه اینکه پزشک خانواده می‌تواند کیفیت مراقبت را بالا ببرد و زمان کافی برای ثبت پرونده الکترونیک و نسخه الکترونیک در اختیار داشته باشد.
مهدوی گفت: مسلما وقتی سابقه بیمار در پرونده موجود باشد از تجویز‌های مکرر یا مشابه (در زمینه دارو و پاراکلینیک) پرهیز می‌شود و از طرفی، چون تمام تجویز‌های پزشک ثبت می‌شود دقت در درمان و تلاش برای به روز بودن آن توسط پزشک بطور ناخودآگاه افزایش می‌یابد.
وی تاکید کرد: در زمینه دارو مشکل اساسی در بسیاری از استان‌ها عدم نظارت بر فروش دارو توسط داروخانه‌ها به صورت OTC است که منجر به وضعیت اسف‌بار کنونی در مصرف بی‌رویه دارو‌ها و علی‌الخصوص آنتی‌بیوتیک‌ها شده است و بدون نظارت دقیق بر داروخانه‌ها در این امر حتی پرونده و نسخه الکترونیک به تنهایی کاری از پیش نخواهد برد.
*اصفهان/ فهرست دارویی که باید بروز شود
محمد نورانیان، متخصص پزشکی خانواده با سابقه بیش از ۲۰ سال فعالیت در استان اصفهان درباره وضعیت اجرای این طرح در استان اصفهان گفت: در مرکز جامع سلامت شهری «دستگرد برخواردر» استان اصفهان پرونده‌های الکترونیک سلامت در مراکز روستایی توسط پزشکان خانواده روستایی و تیم سلامت تحت پوشش آن‌ها تکمیل می‌شود.
وی گفت: این کار اخیرا و در طی ماه‌های اخیر در مراکز شهری توسط تعدادی از متخصصین پزشکی خانواده هم در حال انجام است؛ همان‌گونه که سوابق اجرای آن در کشور‌های پیشرو در نظام‌های سلامت و خدمات سطح بندی شده توسط پزشکان خانواده و تیم سلامت آن‌ها موجود است در طی سال‌های اخیر زیر ساخت‌های لازم برای این اقدام به شکل بهتری فراهم شده و به نظر می‌رسد اجرای آن کاملا امکانپذیر و دست یافتنی باشد.
وی درباره مزایای اجرای این طرح گفت: کاهش مصرف کاغذ با توجه به وابستگی اقتصادی به واردات و یا تکیه به ذخایر زیست محیطی کشور، ایجاد شفافیت و اعتبار قانونی نسخه الکترونیک با توجه به مشکلات موجود در نسخه خوانی در مراکز تهیه دارو، حفظ و نگهداری آسان اطلاعات مربوط به دارو‌های مصرفی و رژیم‌های درمانی بیماران و تهیه آسان، بایگانی اسناد در پرونده الکترونیک خانوار و دسترسی راحت به این اطلاعات توسط تمام مراقبین سلامت و پزشکان مراقب بیمار در سراسر کشور و جلوگیری از خرید و فروش غیرقانونی دارو و قاچاق آن، که البته می‌بایست با یکپارچه سازی سامانه‌های اطلاعاتی الکترونیک مرتبط با مسیر حرکت دارو از خط تولید و مصرف دارو و بالا بردن سطح امنیت این فرایند تقویت شود از جمله مزایای اجرای این طرح است.
وی گفت: از دیگر مزایای اجرای این طرح می‌توان به ثبت اطلاعات تهیه، توزیع، تجویز و مصرف دارو‌ها و ایجاد یک پلت فرم قابل اعتماد در برنامه ریزی و سیاستگزاری‌های کلان اشاره کرد.
به گفته این متخصص پزشکی خانواده ثبت الکترونیک نسخ راهی برای کنترل و سنجش میزان تبعیت از درمان توسط بیمار و ایجاد یک رابطه بهتر بین مراقبین سلامت (از جمله پزشکان خانواده) و گیرندگان خدمت است، به نحوی که مراقب با اعتماد بیشتر و خیال آسوده‌تر می‌تواند تجویز‌های جدید خود را بر اساس راهنما‌های بالینی و شواهد بالینی انتخاب و پیشنهاد دهد.
نورانیان درباره مشکلات اجرای این طرح گفت: فهرست دارویی موجود در سامانه‌های الکترونیک سلامت برای تجویز دارو توسط مراقبین سلامت و پزشکان در طول زمان نیاز به بازبینی و رفع نواقص و بروزرسانی با توجه به نیاز‌های جامعه و تغییر راهنما‌های بالینی در طبابت و تغییرات در فرمولاسیون‌های جدید دارویی دارد که در سال‌های گذشته این نواقص برطرف نشده و یکی از چالش‌های موجود برای الکترونیکی شدن روند نسخه نویسی در ایران است.
وی افزود: با فارغ التحصیل شدن اولین گروه‌های متخصصینِ پزشکی خانواده در کشور نیاز به نگارش و تدوین یک بسته خدمتی دارویی ویژه کارکرد‌های این متخصصین در نظام سلامت ایران کاملا مشهود است. با توجه به نقش اساسی و کلیدی متخصصین پزشکی خانواده در کاهش ارجاعات و مراجعات به متخصصین سایر رشته‌ها در کشور به نظر می‌رسد که تدوین این فهرست و بسته خدمتی دارویی می‌بایست با کمک و مشورت با متخصصین پزشکی خانواده و خبرگان در زمینه داروشناسی بالینی به فوریت انجام و در سامانه‌های الکترونیکی خدمات سلامت کشور جاگذاری شود.
*خرمشهر/ لزوم تقویت زیرساخت‌ها
الهه ابوعلى متخصص پزشکى خانواده درباره وضعیت اجرای این طرح در استان خوزستان به فارس گفت: معاینه، مشاوره، تشخیص، انجام آزمایش و سونوگرافی، اقدام و درمان بصورت الکترونیکى درحال حاضر در سامانه سیب در مراکز بهداشتى و درمانى ثبت می‌شود.
وی با بیان اینکه به دلیل وابستگی این سامانه به اینترنت، در زمان قطع برق و اینترنت امکان ثبت وجود ندارد اظهار داشت: با تقویت زیرساخت‌های این سامانه می‌توان شاهد کاهش اقلام نسخه شده و کاهش تجویز آنتى بیوتیک بى مورد شد.
ابوعلی اظهار داشت: در حال حاضر زیر ساخت‌های این طرح فراهم است و باید این زیرساخت‌ها در بیمارستان‌ها نیز بررسی و تکمیل شوند. از سوی دیگر مردم باید پذیرش این کار را داشته باشند و فرهتنگ‌سازی لازم در این خصوص صورت گیرد.
هرچند اجرای پرونده الکترونیک سلامت تا حدود زیادی در کشور محقق شده، اما اجرای کامل نسخه‌نویسی الکترونیک و حذف دفترچه‌های کاغذی نیازمند همکاری تمام سازمان‌ها است، از سوی دیگر باید دید وعده نمکی درباره صدور کارت الکترونیک برای شهروندان و نرم‌افزار موبایلی این سامانه چه زمانی تحقق یافت. خبرگزاری فارس طی روز‌های آینده به بررسی وضیت اجرای پرونده الکترونیک سلامت در سایر شهر‌های کشور خواهد پرداخت.