آیا خلیفه دوم داماد حضرت علی (علیه السلام ) بود؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی

ازدواج خلیفه دوم با ام کلثوم دختر حضرت علی (علیه السلام ) در روایات شیعه و سنی وارد شده است، ولی روایاتی که این قضیه را نقل کرده، یکسان نیستند و با هم تفاوت هایی دارند. آنچه بین روایات شیعه و اهل سنت مشترک است، این است که خلیفه دوم، از ام کلثوم خواستگاری کرد، ولی حضرت علی (علیه السلام ) با این امر مخالفت کردند. عمر بن خطاب، با تهدیدهای مکرر، خواسته خود را تکرار کرد و حضرت علی (علیه السلام ) علی رغم مخالفت خود با این امر، اختیار ازدواج ام کلثوم را به عموی خویش عباس بن عبدالمطلب واگذار کردند و عقد نکاح بین عمر و ام کلثوم با اجازه و اختیار ایشان منعقد شد. برخی از روایات بر این نکته تاکید دارند که قبل از این که زفافی صورت بگیرد، عمر از دنیا رفت و حضرت علی (علیه السلام ) دختر خود ام کلثوم را به خانه خویش بازگردانید.

پاسخ تفصیلی

ازدواج خلیفه دوم با ام کلثوم دختر حضرت علی (علیه السلام ) در روایات زیادی از طریق اهل سنت و شیعه نقل شده است که این نقل ها تفاوت هایی با هم دارند. این روایات به طور مفصل از نظر سند و محتوا مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. آنچه می توان از این روایات نتیجه گرفت و بین روایات شیعه و اهل سنت مشترک است، این است که خلیفه دوم (عمر بن خطاب)، ام کلثوم را از حضرت علی (علیه السلام ) خواستگاری کرد[1] و حضرت علی (علیه السلام ) را در این امر تهدید کرد...[2] و حضرت علی (علیه السلام ) عذر آورده و خواستگاری را نپذیرفتند.[3]

عمر بار دیگر حضرت علی (علیه السلام ) را تهدید کرده و برای نوبت های بعدی بارها خواستگاری را تکرار کردند.[4]

در نهایت حضرت علی (علیه السلام ) اختیار ازدواج ام کلثوم را به عموی خویش عباس بن عبدالمطلب واگذار نموده و با اجازه عباس بن عبدالمطلب عقد نکاح بین عمر بن خطاب و ام کلثوم خوانده شد و ام کلثوم به خانه عمر بن خطاب منتقل شد و بعد از مرگ عمر بن خطاب، حضرت علی (علیه السلام ) او را به منزل خویش برگرداندند.[5]

این تمام مطلبی است که در روایات شیعه و سنی آمده است. اما این که آیا بین عمر و ام کلثوم زفافی صورت گرفت و آیا ام کلثوم از این ازدواج صاحب اولاد شد یا نه، هیچ دلیل معتبری بر آن نداریم. لکن علمای شیعه و سنّی از روایات نتیجه گیری هایی کرده و نظراتی داده اند. نوبختی از علمای قدیمی شیعه (زمان غیبت صغرا) می گوید: ام کلثوم در موقع ازدواج با عمر، صغیره بود و قبل از این که به سن بلوغ برسد عمر از دنیا رفت (کشته شد).[6]

همچنین رزقانی مالکی، از علمای اهل سنت (متوفی 1122ه.­ق) می گوید: ام کلثوم، همسر عمر بن خطاب بود و قبل از این که به سن بلوغ برسد، عمر از دنیا رفت.[7]

[1] . تهذیب التهذیب، ج 1، ص 44.

[2] . طبقات ابن سعد، ج 3، ص 259.

[3] . کافی، ج 5، ص 246.

[4] همان.

[5] . همان، ج 6، ص 115.

[6] . بحارالانوار، ج 42، ص 91.

[7] . شرح المواهب اللدنیّة، ج 7، ص 9.

T