چه کسی در کربلا و روز عاشورا اذان گفت؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی

آنچه از منابع تاریخی استفاده می‌شود این است که مؤذّن رسمی امام حسین( علیه السلام ) در کربلا حجاج بن مسروق جُعفی بود که پس از رسیدن به کربلا هنگام نماز ظهر اذان گفت.[1] همچنین نام حجاج بن مسروق در زیارت نامه امام حسین( علیه السلام ) در نیمه شعبان نیز ذکر شده است.[2]

اما در روز عاشورا؛ هنگامی که وقت نماز ظهر رسید، ابو ثمامه صائدى به امام حسین( علیه السلام ) عرض کرد: یا ابا عبد اللّه! جانم فدایت باد، می‌بینم که لشکر دشمن به تو نزدیک شده‌اند. به خدا سوگند تو کشته نشوى تا من به ‌خواست خدا پیش از تو کشته شوم. دوست دارم پروردگار خود را در حالى دیدار کنم که این نمازى را که وقتش رسیده خوانده باشم. امام( علیه السلام ) سر برداشت و فرمود: «نماز را یاد آوردى، خدا تو را از نمازگزارانى که در یاد اویند قرار دهد، آرى! اینک اوّل وقت نماز است». سپس فرمود: «بخواهید از ما دست بر دارند تا نماز گزاریم».

حصین بن تمیم گفت: نماز شما پذیرفته نیست!! حبیب بن مظاهر گفت: اى درازگوش! آیا پندارى که نماز آل رسول( صلی الله علیه و آله و سلم ) پذیرفته نیست و نماز تو پذیرفته است؟![3] پس از شهادت حبیب بن مظاهر، امام حسین( علیه السلام ) و یارانش نماز خوف[4]‏ را به جماعت خواندند.[5] همان‌گونه که می‌دانیم، نماز خوف اذان و اقامه ندارد و در منابع معتبر تاریخی نیز مطلبی وجود ندارد که بتوان از آن برداشت کرد که در نماز ظهر روز عاشورا اذانی گفته شده باشد.

[1]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 78، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق؛ ابن کثیر دمشقی‏، البدایة و النهایة، ج 8، ص 172، دار الفکر، بیروت، بی‌تا؛ کاشفى سبزوارى‏، ملا حسین، روضة الشهداء، ص 383، نوید اسلام‏، قم، چاپ سوم، 1382ش.

[2]. «... السَّلَامُ عَلَى حَجَّاجِ‏ بْنِ‏ مَسْرُوقٍ‏ الْجُعْفِی»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 2، ص 714، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1409ق. ‏

[3]. ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص 229 – 230، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، 1417ق.

[4]. نماز خوف در حال جنگ، در نماز دو رکعتی (صبح) و نمازهای چهار رکعتی (ظهر، عصر، عشاء) –به صورت شکسته و دو رکعتی- به این صورت خوانده می شود: لشکر اسلام دو دسته شوند و امام جماعت با یک دسته از آنها نماز را شروع کند و یک رکعت را با آنها بخواند آنگاه این دسته خود فوراً رکعت دیگر را بجا آورده و سلام دهند و به جنگ روند تا دسته بعدى بیایند و امام جماعت همچنان نشسته باشد تا آنها بیایند و رکعت دوّم را با این دسته دوم شروع کند و پس از بجا آوردن دو سجده، در حال تشهد بنشیند تا آنها رکعت بعدى را بجاى آورند و تشهد و سلام را با یکدیگر بدهند. در نماز مغرب‌؛ امام جماعت دو رکعت را با یک دسته و رکعت دیگر را با دسته دیگر بخواند و در تقدیم و تأخیر مختار است. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص 54، ‌مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1411ق.

[5]. وقعة الطف، ص 232؛ و ر.ک: طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 439 – 441، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.

T