شیعه نیوز:
پرسش
آیا روایت زیر سندیت دارد و معتبر است؟ امام صادق( علیه السلام ) در مورد حمیده گفت: «حمیده همچون طلای ناب بود که در کوره رفته و از ناخالصی‌ها پیراسته شده باشد. فرشتگان الهی همیشه از او محافظت می‌کردند تا به دست من رسید، تا کرامتی الهی بر من و مادری برای امام پس از من باشد».
پاسخ اجمالی
حمیده، بانویی بود که به صورت ویژه از بازار بردگان خریداری شده و به همسری امام جعفر صادق( علیه السلام ) در آمده و امام موسی کاظم( علیه السلام ) فرزند ایشان است.[1] در مورد تاریخ و محل ولادت وی خبری به دست نیامد.
این بانو فضائل فراوانی دارد و از این روست که همسرشان امام صادق( علیه السلام ) در ارتباط با ایشان می‌فرماید:
«حمیده همچون طلای نابی بود که در کوره رفته و از ناخالصی‌ها پیراسته شده است. فرشتگان الهی همیشه از او محافظت می‌کردند تا به دست من رسید، تا کرامتی الهی بر من و مادری برای امام پس از من باشد».[2]
در ارتباط با این روایت باید گفت که این روایت را می‌توان از دو دیدگاه سندی و محتوایی بررسی نمود.
الف . سند این روایت، عبارت است از: «محمد بن یحیى عن محمد بن أحمد عن عبد الله بن أحمد عن علی بن الحسین عن ابن سنان عن سابق بن الولید عن المُعلّى بن خُنَیس».
1. محمد بن یحیى: ثقه و مورد اعتماد است.[3]
2. محمّد بن أحمد بن یحیى بن عمران أشعری قمّی: شخص جلیل القدر است.[4]
3. عبدالله بن أحمد رازی: کتاب‌های رجالی در مورد وثاقت ایشان توقف کرده‌اند.[5]
4. علی بن الحسین: مجهول است.
5. محمد بن سنان زاهری: در بعضی از کتاب‌های رجالی، ضعیف شمرده شده و به احادیثی که او ذکر کرده باشد، اعتماد نمی‌کنند؛[6] اما شیخ مفید او را ثقه می‌داند و احادیث او نزد علامه حلی از احادیث صحیح شمرده می‌شود.[7]
6. سابق بن ولید: مجهول است.
7. معلّى بن خنیس: او ابتدا طرفدار مغیریه بود و سپس به محمد بن عبدالله بن حسن دعوت می‌کرد.[8] کتاب‌های رجالی او را تضعیف کرده‌اند.[9]
بر این اساس، این روایت را از لحاظ سندی نمی‌توان روایتی قوی به شمار آورد.
ب . محتوای این روایت قابل پذیرش است چون اوّلاً منابع معتبری چون کتاب کافی، این روایت را نقل کرده‌اند و ثانیاً روایات دیگری وجود دارد که مشابه همین فضیلت را برای ایشان اثبات می‌کند.
[1]. در ارتباط این بانوی بزرگوار، می‌توانید پاسخ 10040 را نیز ملاحظه فرمایید.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 477، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 353، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.
[4]. طوسى، محمد بن حسن، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، 408، قم، ستاره، چاپ اول، 1420ق.
[5]. حلى، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، ص 238، نجف اشرف، دار الذخائر، چاپ دوم، 1411ق.
[6]. رجال النجاشی، ص 328.
[7]. کشى، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، با تعلیقات: میر داماد استرآبادی، ج 1، ص 270، قم، مؤسسة آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول،1363ش.
[8]. واسطی بغدادی، احمد بن حسین، الرجال، ص 87، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1364ش.
[9]. رجال النجاشی، ص 417.
T