شیعه نیوز:
پرسش
خواهشمند است در مورد روایت امیرالمؤمنین علی( علیه السلام ) پیرامون تعریف اسم، فعل و حرف و دلیل و برتری آن نسبت به سایر تعاریف توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
1. در مورد پرسش مطرح شده نقل شده است که؛ وقتی ابو الاسود دوئلى پیش امیرالمؤمنین علی( علیه السلام ) آمد، آن‌حضرت کاغذی را به او داد که در آن چنین نوشته بودند: «بسم الله الرّحمن الرّحیم، کلام سه قسم است: اسم و فعل و حرف. اسم آن چیزى است که دلالت کند بر مسمّى(نام‌گذاری شده). فعل آن چیزى است که دلالت بر حرکت و کار مسمّى کند. حرف آن است که معنا را در غیر آن ایجاد کند». ابو الأسود گفت: این سخن خوبى بود؛ اکنون چه دستوری به من می‌دهی تا انجام بدهم؛ زیرا منظور دقیقتان را از این‌کار نفهمیدم؟ امام( علیه السلام ) فرمود: «در سخن‌گفتن مردم سرزمین شما، غلط‌هاى زیاد و فاحشی دیدم؛ از این‌رو، دوست دارم نوشته‌ای بنویسم که هرکس به آن توجه داشته باشد، تفاوت میان کلام عرب و سخن اشتباه آنها برایش آشکار شود. تو هم این‌را مبنا قرار بده (و کار را آغاز کن)». ابو الأسود گفت: توفیق دهد خدا ما را به راه راست به برکت تو یا امیر المؤمنین![1]
2. تقسیم کلمه در ادبیات عرب در مرتبه اول بر اساس دارا بودن معنای استقلالی و دلالت آن بر زمان صورت می‌گیرد.[2]
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، امام علی( علیه السلام ) تنها آغازگر نگارش این دانش بوده و به گفتن کلیات اولیه بسنده کرده و ادامه پژوهش و تحقیق را به دیگران واگذار کرد.
[1]. شیخ مفید، الفصول المختارة، ص 91، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ با اندکی تفاوت در: ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج 6، ص 97، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج 5، ص 279، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.
[2]. «اساس تقسیمات کلمه» 64624؛ «اعراب و بناء در کلمات» 36245.
T