پرسش
زمانی که یعقوب( علیه السلام ) در فراغ یوسف( علیه السلام ) فراوان گریه کرد، جبرئیل نازل شد و گفت خدا غیور است و تو یوسف را هم‌طراز خدا قرار دادی، و یعقوب گفت: یوسف ولیّ من است و من در فراغ ولیّ خود گریه می‌کنیم. با این حال؛ جبرئیل به او گفت: کار تو اشتباه است و باید توبه کنی. حال سؤال این‌جا است که امام سجاد( علیه السلام ) هم در فراغ امام حسین( علیه السلام ) تا آخر عمر می‌گریست؛ آیا ایشان هم باید توبه کند؟ هم‌چنین شیعیان حضرت صاحب الزمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) هم در فراغ ایشان ندبه و گریه می‌کنند؛ آیا اینها هم باید توبه کنند؟
پاسخ اجمالی
این داستان که گریه حضرت یعقوب( علیه السلام ) در فراق فرزندش حضرت یوسف( علیه السلام ) امری اشتباه بوده و از سوی جبرئیل به او توصیه شده تا توبه کند، گزارشی نیست که در قرآن کریم و روایات معتبر بدان اشاره شده باشد تا بر اساس آن هر گریه در هر فراق و مصیبتی را نادرست بدانیم. بلکه در طرف مقابل، گزارش‌هایی - حتی در منابع اهل‌سنت - وجود دارد که گریه یعقوب( علیه السلام ) را دارای اجر و پاداش می‌داند چنان‌که در روایتی آمده است: رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) از جبرئیل پرسید: مزد و اجر یعقوب( علیه السلام ) در مقابل این همه غم و اندوه چه قدر است؟ فرمود: «اجر صد شهید را خداوند به او داده است».[1]
قرآن کریم در آیات 84-86 سوره یوسف، با آن‌که به حزن و اندوه یعقوب( علیه السلام ) که به کوری چشمانش انجامید اشاره می‌کند، اما هیچ سرزنشی را متوجه او نکرده و تنها اعلام می‌کند که فرزندانش او را سرزنش کرده‌اند و از ظاهر آیه چنین برمی‌آید که خدا این رفتار سرزنش‌آمیز فرزندان یعقوب( علیه السلام ) را رفتاری مثبت ارزیابی نکرده است.
2. این‌گونه است که بر اساس روایات متعدد و متواتر، گریه برای مصائب و مظلومیت امامان( علیه السلام )، بویژه امام حسین( علیه السلام )، پاداش‌های فراوانی دارد، حتی اگر این گریه از سوی امام دیگری مانند امام سجاد( علیه السلام ) باشد. هم‌چنین اندوهگین بودن در فراق امام مهدى( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )، ندبه و اظهار شوق به لقاى او از ویژگی‌های منتظران واقعی و عاشق است.[2]
[1]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 2، ص 497، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 4، ص 31، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
[2]. ر. ک: «اندوهگین بودن و گریه برای تنهایی و سختی‌های امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف )»، 92952.
آیات مرتبط
سوره يوسف (84) : وَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ
سوره يوسف (85) : قَالُوا تَاللَّهِ تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ
سوره يوسف (86) : قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
T