دكتر «كيهان برزگر»، عضو هیأت علمی دانشگاه و معاون بین الملل مرکز مطالعات
خاورمیانه در یادداشتی برای روزنامه روزگار نوشت: حوادث بحرين هم از بعد
ملی و هم از بعد ارزشی ـ ايدئولوژيك براي ايران حایز اهميت زیادی است. به
همین لحاظ موضع ايران در ارتباط با تحولات بحرین، باید مبتنی بر برقراری
نوعی تعادل بین «منافع» و «ارزش ها» با هدف تأمین منافع ملی باشد.
حساسيت
ملي در ارتباط با بحرين، از اين روست كه بحرين در گذشته، بخشی از خاك
ايران بوده و پیوندها و ارتباطات فرهنگي، تاريخي و هويتي ميان ملت های
ايران و بحرين همچنان قوی است. اين مسأله را مي توانيم در حجم رفت و آمدهاي
گسترده و علاقه مندی موجود میان دو ملت ببينيم.
از بعد ايدئولوژيك
و ارزشی هم موضوع بحرین براي ايران بسيار حساس است چرا كه اكثريت جمعيت
اين كشور را شيعيان تشكيل مي دهند و ایران هم کشوری شیعی است که با بروز
انقلاب اسلامي ماهیت شیعی آن تقویت شده است. فراتر از این مسأله، نوعی
دلبستگی ارزشی و حمایت از همنوعان در ملت ایران نسبت به وقایع اسفبار سرکوب
مردم بیگناه در بحرین وجود دارد.
آغاز تحولات در جهان عرب مبتنی بر
تقاضاهای مربوط به اصلاحات سياسي، تقاضاهاي اقتصادي و حقوق اجتماعی و
امنیت بشري شكل گرفت و اساسا جنبه فرقه اي نداشت. اما سير تحولات در بحرين
به ویژه حضور نیروهای نظامي عربستان سعودي در اين كشور و حمايت امريكا از
آن، اين تحولات را به سمت فرقه اي شدن و بحث شيعه و سني بودن سوق مي دهد.
عربستان
سعودي با اين سياست، دچار اشتباهي جدي و استراتژيك شده است، چراكه ورود
نيروهاي این دولت خارجی، واكنش ملت هاي ديگر منطقه از جمله ايران را نيز در
پي داشته است. چنین وضعیتی ضمن تقویت جنبه فرقه ای بحرین مي تواند
پیامدهای غير قابل پيش بيني و منفی براي امنيت منطقه ای و به تبع امنيت
جهاني داشته باشد.
حضور عربستان در بحرین که با هدف تسلط و کنترل
جریانهای سیاسی در بحرین و کل منطقه خلیج فارس صورت گرفته، در صورت پیروزی،
می تواند توازن قوا را در سطح سیاست داخلی بحرین و همچنین در سطح سیاست
منطقه ای در حوزه خلیج فارس (حوزه فوری امنیتی ایران) و حتی منطقه
خاورمیانه به ضرر ایران به هم بزند. این امر هم از لحاظ سیاسی ـ امنیتی و
هم از لحاظ اقتصادی منافع ملی ایران را به خطر می اندازند.
بی
تردید ماجراجویی های نظامی خارجی ضمن اینکه به نیروهای بیگانه بهانه لازم
را می دهد که با استدلال اتصال امنیت منطقه خلیج فارس به امنیت جهانی به
حضور گسترده خود در منطقه تداوم دهند، منجر به گسترش نظامیگری و به دنبال
آن، بی ثباتی در منطقه هم می شود. از لحاظ اقتصادی هم ایران دارای منافع
زیادی در بحرین در حوزهای صدور و انتقال انرژی و تولید نفت و گاز است؛
افزون بر اینکه به طور سنتی تبادلات تجاری بین بازرگانان دو کشور قوی بوده
است.
تاکنون دولت جمهوري اسلامي ايران، بسيار با احتياط مسائل بحرين
را دنبال کرده است، اما اين مسأله روز به روز در سطح افكار عمومي داخلي
از جمله نويسندگان، روشنفكران، فيلم سازان و مردم عادي حساسيت بيشتري پیدا
می کند و همين، فشار بر دولت را افزايش مي دهد تا موضع سخت تری را نسبت به
سیاست سرکوبگرایانه رژیم حاکم بحرین در پیش گیرد.
تاكنون شديدترين
موضع درباره مسائل بحرين از سوي مجلس شوراي اسلامي اتخاد شده است. از نظر
مجلس حضور نیروهای خارجی در بحرین «بازی با آتش» است. این امر نشان می دهد
که مسأله بحرین در سطح افکار عمومی ایران، بسیار حساس است. در نتیجه این
فشار، نمايندگان هم بر پایه احساس مسئوليت خود، خواهان مواضعي سخت تر و
فعالتراز سوی دولت مي شوند.
اين لحظه مهمي براي جمهوري اسلامي ايران
است تا با ايجاد تعادل ميان «منافع» و «ارزش ها» در حوزه سياست خارجي و با
يك ديپلماسي قوي با حمایت از تحولات بحرین به دنبال تأمین منافع ملی خود
باشد. یک سیاست می تواند برگزاری یک کنفرانس منطقه ای در تهران با شرکت
تمام طرف های درگیر منطقه ای و فرامنطقه ای با هدف یافتن یک راهکار فوری
برای پایان دادن سریع منازعه باشد.
ایران همچنین باید با طرح جدیتر موضوع در مجامع بین المللی از جمله در سازمان ملل ابتکار عمل را به دست بگیرد.
ايران
بايد از لحظه تاریخی پدید آمده استفاده کند و با حضوری فعال در تحولات
منطقه ضمن پرهیز از بروز جنگ های فرقه ای به تثبیت جایگاه و نقش تاریخی خود
در روابط منطقه ای و بین المللی پرداخته و همزمان اطمینان لازم به کشورها و
ملت های دوست خود در منطقه بدهد که در لحظات بحرانی در کنار آنها خواهد
بود.