پرسش
مکان‌های مقدّس در قرآن کریم را نام ببرید؟ آیا غیر از مکان‌های مقدس در قرآن، اشاره به مکان‌های دیگر در قرآن شده است؟ علت مقدس بودن عدد هفت چیست؟
پاسخ اجمالی
آیاتی را که دلالت بر مقدس بودن برخی مکان‌ها دارند، می‌توان به دو دسته تقسیم نمود که در آنها از برخی مکان‌ها به صورت ویژه یاد شده و در برخی دیگر، می‌توان از آن برداشت تقدیس مکان مورد نظر کرد.
الف. دسته اول؛ مانند مکه و زمین مقدس (وادی طور) که حضرت موسی(علیه السلام ) به فرمان خداوند به آن‌جا رفت و خداوند بر او تجلّی کرد که آیات آن عبارتند از:
1. «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدىً لِلْعالَمینَ»؛[1] بی‌گمان نخستین خانه‌اى که براى (عبادت) مردم (بنا) نهاده شد همان است که در مکّه است، خجسته و رهنمون براى جهانیان.
2. «إِنِّی أَنَا رَبُّکَ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً»؛[2] بی‌گمان این منم پروردگار تو، پایپوشهاى خویش را درآور که تو در سرزمین مقدس «طوى» هستی.
3. «یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرینَ»؛[3] اى قوم من! به سرزمین مقدّسى (به نظر اکثر مفسران بیت المقدس)[4] که خداوند براى شما مقرّر فرموده است وارد شوید و واپس مگرایید که زیان‌کار گردید.
ب. دسته دوم: آیاتی که می‌توان کلیاتی از آن درباره مقدس بودن برخی مکان‌ها برداشت کرد:
1. «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً»؛ [5] و این‌که سجدهگاهها از آن خداوند است پس با خداوند هیچ‌کس را (به پرستش) مخوانید. از این آیه می‌توان تقدّس مساجد را برداشت کرد.
2. «فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیاناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذینَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَسْجِداً»؛[6] گفتند بنایى بر (غار) آنان بسازید (تا داستانشان آشکار نگردد) -پروردگارشان بر (احوال) آنان آگاه‌تر است- کسانى که در کارشان (در آن کشمکش) برترى داشتند گفتند: بر (غار) آنان (به یادبود) مسجدى خواهیم ساخت. این آیه شریفه نیز دلالت دارد که مزار اولیای الهی نیز از تقدّس برخوردار است.
برای اطلاع از تقدس عدد هفت نمایه: عدد هفت در قرآن، 18216 را مطالعه نمایید.
[1]. آل عمران، 96.
[2]. طه، 12.
[3]. مائده، 21.
[4]. طبرسى، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج1، ص 321، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، تهران، 1377 ش؛ زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 1، ص 620، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407ق.
[5]. جن، 18.
[6]. کهف، 21.
آیات مرتبط
سوره آل عمران (96) : إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ
سوره المائدة (21) : يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ
سوره الكهف (21) : وَكَذَٰلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ ۖ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِمْ بُنْيَانًا ۖ رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ ۚ قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَىٰ أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِدًا
سوره طه (12) : إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ ۖ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
سوره الجن (18) : وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا
سوره النازعات (16) : إِذْ نَادَاهُ رَبُّهُ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى
T