شیعه نیوز:
پرسش
با سلام و سپاس از سایت خوبتان؛ وهابیان با استناد به دو آیه شریفه مدعی‌اند ارواح مؤمنان هرچند دارای حیات برزخی هستند، «و عند ربهم یرزقون»، اما از وقایع دنیا خبری ندارند: «أَوْ کاَلَّذِى مَرَّ عَلىَ قَرْیَةٍ وَ هِىَ خَاوِیَةٌ عَلىَ عُرُوشِهَا قَالَ أَنىَ یُحْىِ هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِاْئَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ کَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ یَوْمًا أَوْ بَعْضَ یَوْمٍ قَالَ بَل لَّبِثْتَ مِاْئَةَ عَام» بقره، 259. حضرت عزیر( علیه السلام ) در عالم برزخ حتی متوجه نشده بود که در دنیا صدام گذشته است و تصور می‌کرد نصف روز گذشته است. «ما قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ ما أَمَرْتَنی بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمْ وَ کُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهیداً ما دُمْتُ فیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنی کُنْتَ أَنْتَ الرَّقیبَ عَلَیْهِمْ وَ أَنْتَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ شَهید». مائده، 117. حضرت عیسی( علیه السلام ) می‌گوید تا زمانی که در میانشان بودم من شاهد اعمالشان بودم، امّا پس از آن تو شاهد بودی. لطفاً راهنمایی بفرمایید، با سپاس
پاسخ اجمالی
پیش از پرداختن به پاسخ توجه به این نکته ضروری است که قرآن دارای آیات محکم و متشابه،[1] ناسخ و منسوخ، عام و خاص، مطلق و مقید، و ... است، و اگر کسی احاطه به قرآن نداشته باشد نمی‌تواند تفسیر جامعی از قرآن ارائه نماید، و هر چه احاطه بیشتر باشد تفسیر کامل‌تر است؛ از این‌رو با توجه به این‌که پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و اهل بیت( علیه السلام ) مفسر قرآن و هم‌طراز آن هستند، ما بر این باوریم که تفسیر را باید از خود قرآن و نیز اهل بیت فراگرفت.[2]
هنگامی که خداوند صریحاً توصیه می‌کند که شهیدان را مرده نپندارید و آنان به هم‌رزمان خود مژده می‌دهند و ... همه نشان از آن است که حتی بدون جسم مادی، حیات و زندگی می‌تواند ادامه یابد. بویژه در مورد پیامبرانی که برتر از شهیدانند.
اما در مورد دو آیه مرتبط:
1. گاه خداوند در زندگی قبل از مرگ نیز حالاتی چون تشنج، راه رفتن در خواب و .... را برای انسان‌ها ایجاد می‌کند و آنان با آن‌که زنده‌اند از فعالیت‌های پیرامونی بی‌خبرند و زمان را نمی‌شناسند و .... اگر خدا به مصلحتی، چنین حالتی را تنها جهت آزمایش – آن هم بعد از مرگ - برای یکی از پیامبران ایجاد کرد، منافاتی با اصل حیات برزخی و اطلاع پیامبران از دنیای پیرامونی خود بعد از مرگ ندارد. مورد اشاره شده در قرآن، تنها یک حادثه بود که ممکن است چنین حالتی بدون مرگ نیز اتفاق افتد.
2. عیسی( علیه السلام ) نیز می‌خواهد ابراز دارد که بعد از وفات ارتباط مستقیم و دو طرفه ایشان با پیروانشان - مانند آنچه قبل از وفات جریان داشته - ادامه نخواهد یافت و این آیه هرگز به دنبال اثبات این مطلب نیست که حضرتشان نمیتوانند بعد از مرگشان هیچ اطلاعی از محیط پیرامونی داشته باشند.
علاوه بر آن‌که در آیاتی، پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به عنوان شهید بر امت اسلامی اعلام شده و این موضوع به زمان حیاتشان مقید نشده است.
الف. هنگامى که از جهاد برگشتید، (منافقانِ متخلّف از جنگ تبوک،) براى شما عذر مىآوردند. بگو: عذرتراشى نکنید، ما هرگز حرف شما را باور نمىکنیم، خداوند ما را از اخبار (و احوال) شما آگاه کرده است. خداوند و پیامبرش عملکرد شما را مىبینند، آن‌گاه نزد خدایى که داناى پنهان و آشکار است بازگردانده مىشوید و او شما را به آنچه مىکردید، آگاه خواهد کرد.[3]
ب. و بگو: (هر گونه که مىخواهید و مىتوانید) عمل کنید، که بزودى خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را مىنگرند و بزودى به سوى داناى غیب و آشکار بازگردانده مىشوید، پس شما را به آنچه انجام مىدادید، آگاه خواهد کرد.[4]
ج. آرى چنین است که شما را بهترین امّت‌ها گردانیدیم تا بر مردمان گواه باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.[5]
[1]. آل عمران، 7، «هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ».
[2]. علی ( علیه السلام ) فرمود: «آیهاى از قرآن نازل نشده مگر آن‌که می‌دانم کجا نازل شده در باره کى نازل شده و در چه موضوعى نازل شده، در دشت است یا کوه»، صدوق، امالی، ص 276، انتشارات کتابخانه اسلامیه، 1362ش.
[3]. توبه، 94، «یَعْتَذِرُونَ إِلَیْکُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَیْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِکُمْ وَ سَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُون».
[4]. توبه، 105، «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُون».
[5]. بقره، 143، «وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ یَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهیداً».
آیات مرتبط
سوره البقرة (259) : أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحْيِي هَٰذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا ۖ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ ۖ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ ۖ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۖ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ ۖ وَانْظُرْ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَلِنَجْعَلَكَ آيَةً لِلنَّاسِ ۖ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوهَا لَحْمًا ۚ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
سوره المائدة (117) : مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ ۚ وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ ۖ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ ۚ وَأَنْتَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ