به گزارش «شیعه نیوز»، یاسمین فاروغ در اندیشکده کارنگی نوشت: حملات ماه گذشته علیه پالایشگاه ها و میادین نفتی عربستان بی سابقه بودند. مقامات سعودی به سرعت اعلام کردند که همه گزینه ها برای واکنش نشان دادن به این حملات روی میز خواهند بود. اما یک گزینه در مقایسه با سناریوهای دیگر بهتر منافع عربستان را برآورده خواهد کرد: امضای یک پیمان عدم تعرض با ایران. اگرچه رهبران سعودی در هفته های گذشته با لحنی تهدید آمیز در مورد تهران صحبت کرده اند، اما گفت و گوی مستقیم و دست یابی به چنین توافقی می تواند برای تحقق اهداف این پادشاهی عربی در منطقه خلیج فارس مفیدتر باشد.
در ادامه این مطلب آمده است: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان ابراز امیدواری کرده است که مجبور به استفاده از گزینه نظامی نشود و راه حل های سیاسی و صلح آمیز را ترجیح می دهد. او حتی از ایده ملاقات بین دونالد ترامپ و حسن روحانی برای دست یابی به یک توافق جدید حمایت کرده است. به نظر میرسد که ریاض قصد دارد رویکرد جدیدی را در قبال تهدیدات ایران اتخاذ کند.
رهبران سعودی هیچ وقت نباید احتمال گفت و گو با رهبران ایران را رد کنند. اما برقراری یک کانال دیپلماتیک با ایران بعد از حملات اخیر می تواند هزینه هایی را از لحاظ سیاسی به دنبال داشته باشد. ممکن است ایرانی ها و دیگر دشمنان منطقه ای عربستان این گزینه را به عنوان نشانه ضعف سعودی ها تفسیر کنند.
دو طرف از کجا باید شروع کنند؟
عربستان برای شروع می تواند به یک پیمان عدم تعرض با ایران دست پیدا کند. برای دست یابی به چنین توافقی ضرورتی برای گفت و گوی مستقیم بین تهران و ریاض وجود ندارد. آن ها میتوانند با کاهش تنش در خلیج فارس زمینه مناسبی را برای مذاکرات مستقیم در آینده فراهم کنند. سعودی ها می توانند انتشار نتایج تحقیقات مرتبط با حملات اخیر را به تاخیر اندازند. دولت عربستان هنوز به طور رسمی ایران را متهم به انجام این عملیات نکرده است.
دست یابی به چنین توافقی وابسته به میانجیگری طرف های ثالث خواهد بود. رئیس جمهور ایران اخیرا در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل چارچوبی با نام طرح صلح هرمز را برای امنیت منطقه مطرح کرد. او دست یابی به یک پیمان عدم تعرض را به عنوان یکی از دو اصل اساسی این چارچوب امنیتی معرفی کرده است.
اما ریاض در گذشته نیز از چنین استراتژی برای جلوگیری از درگیری نظامی استفاده کرده بود. بعد از بمب گذاری های برج های خبر در سال 1996 که با حمایت [ادعایی] ایران انجام شده بودند، رهبران سعودی به جای اقدامات تلافی جویانه از پیشنهاد رئیس جمهور ایران برای مصالحه استقبال کردند. این موضوع دریچه ای برای گسترش همکاری های امنیتی بین دو کشور باز کرد.
اما بزرگترین ابزار عربستان در تقابل کنونی با تهران متحدان بین المللی این کشور هستند. ماه گذشته سعودی ها توانستند به دستاورد دیپلماتیک بزرگی در مجمع عمومی سازمان ملل دست پیدا کنند. قدرت های اروپایی در بیانیه ای مشترک همچون آمریکا حملات اخیر را به ایران نسبت دادند.
اما سعودی ها نباید به اشتباه تصور کنند که اتحادیه اروپا رویکرد خود در قبال استراتژی فشار حداکثری ترامپ را تغییر خواهد داد. دیپلمات های اروپایی در روزهای اخیر خواستار حل و فصل بحران از طریق مشارکت همه طرف های ذی نفع در گفت وگوهای چند جانبه شده اند. ریاض در شرایط کنونی نباید انتظار داشته باشد که واشنگتن و متحدان اروپایی از واکنش نظامی حمایت کنند.
اما حمایت از یک پیمان عدم تعرض بین تهران و ریاض می تواند به تحقق منافع آمریکا و اروپا کمک کند، به ویژه در صورتی که سعودی ها از تلاش های دیپلماتیک اروپا حمایت کنند. آقای امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه به طور ویژه در سخرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در مورد نگرانی های عربستان صحبت کرد. او اشاره کرد که قدرت های منطقه ای باید در مذاکرات احتمالی در آینده حضور پیدا کنند. او همچنین به طور صریح بر ضرورت حل و فصل جنگ داخلی یمن تاکید کرده است.
عربستان همچنین می تواند از کمک دیگر اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل یعنی روسیه و چین نیز بهره بگیرد. پکن از لحاظ اقتصادی حضور فعالی در منطقه خلیج فارس دارد. به همین خاطر مصالحه بین ایران و عربستان بدون تردید به نفع چین خواهد بود. ظاهرا روس ها انگیزه کمتری برای کاهش تنش در منطقه دارند.
البته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه این ماه برای اولین بار از سال 2007 به عربستان سفر خواهد کرد. احتمالا او به دنبال افزایش نفوذ کشور خود در خلیج فارس است. به نظر می رسد که در ماه های آینده مسکو نقش فعال تری در طراحی چارچوب امنیتی خلیج فارس ایفا خواهد کرد. همچنین باید به این نکته اشاره کنیم که سیستم های دفاع هوایی چین و روسیه می توانند به تقویت قابلیت های دفاعی عربستان در مقابل حملات بعدی کمک کنند. گسترش همکاری های نظامی می تواند انگیزه مسکو و پکن برای کاهش تنش در خلیج فارس را افزایش دهد.
استراتژی جمهوری اسلامی ایران برای گسترش نفوذ خود در منطقه تاحدودی بر مبنای بهره برداری از شکاف در بین کشورهای عربی طراحی شده است. سیاست های عربستان در طول دو سال گذشته در شبه جزیره عربستان، دریای سرخ و فلسطین باعث ایجاد اختلاف بین ریاض و متحدان عرب خود از جمله کویت، مصر، مراکش و اردن شده اند. عربستان با مشارکت دوستان عرب خود راحت تر میتواند یک ائتلاف گسترده برای مقابله با برنامه های تهران تشکیل دهد. عربستان با اصلاح سیاست های منطقه ای خود می تواند دوباره به جایگاه سابق در خاورمیانه دست پیدا کند.
مقامات سعودی حادثه ماه گذشته را به عنوان حمله ای علیه کل دنیا توصیف کرده بودند. این درحالی است که رئیس جمهور آمریکا هر گونه تعهد آمریکا برای دفاع از منافع سعودی ها را رد کرده است. ترامپ بارها نشان داده است که تمایلی به درگیری نظامی ندارد. در واقع، واشنگتن بعد از حملات سپتامبر تلاش کرد مرکز فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح خود را از خلیج فارس خارج کند.
آمریکا احتمالا کمپین فشار حداکثری خود علیه ایران را ادامه خواهد داد. اما بعید به نظر میرسد که آقای ترامپ از گزینه نظامی استفاده کند. اما این موضوع مانع تشدید تنش بین تهران و ریاض نخواهد شد.
آقای ترامپ گفته است که از تصمیم عربستان در قبال حملات اخیر حمایت خواهد کرد. بدون شک امضای یک پیمان عدم تعرض بین ایران و عربستان می تواند گزینه ایده آلی برای دولت ترامپ باشد.
البته تلاش های عربستان در گذشته برای حل و فصل اختلافات استراتژیک خود با جمهوری اسلامی ایران به شکست منجر شده اند. اما این موضوع نباید انگیزه ریاض برای دنبال کردن مسیر دیپلماسی را کاهش دهد. هر چه قدر رهبران سعودی بیشتر صبر کنند، نقش کمتری در تعیین چارچوب امنیتی برای منطقه خواهند داشت.