شیعه نیوز:
پرسش
تفسیر آیه «إِنَّ مَثَلَ عیسى عِنْدَ اللهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» چیست؟ کلمه «یکون» باید «کان» باشد تا با زمان حال فعل گذشته گفتن سازگار باشد، چرا در آیه این‌گونه نیست؟
پاسخ اجمالی
این آیه شریفه، در مقام انتقاد از افرادی است که ولادت حضرت عیسی( علیه السلام )، بدون آنکه پدری داشته باشد را دلیل بر آن می‌دانند که عیسی یا خداست و یا فرزند خدا! که قرآن در پاسخ می‌فرماید: «ماجرای خلقت عیسى( علیه السلام ) توسط پروردگار همچون ماجرای خلقت آدم( علیه السلام ) است که او را از خاک آفرید، سپس به او فرمود: موجود باش، او نیز بلافاصله موجود شد».[1]
این استدلال کوتاه و روشن، به این واقعیت می‌پردازد که اگر مسیح( علیه السلام ) بدون پدر به دنیا آمد، جاى تعجب نیست، زیرا موضوع آفرینش آدم( علیه السلام )، از این هم شگفت‌انگیزتر بود، او بدون پدر و نیز بدون مادر پا به جهان گذاشت! هر کارى در برابر اراده حق، سهل و آسان است تنها کافى است بفرماید: «موجود باش، آن هم موجود می‌شود».
اصولاً این مخلوقات هستند که چون قدرت محدودى دارند، کارها را می‌توان برای آنان آسان و یا دشوار دانست، اما آن‌کس که قدرتش نامحدود است، تقسیم کارها به مشکل و آسان، براى او مفهومى ندارد براى او آفریدن یک برگ، یا آفرینش یک جنگل در هزاران کیلومتر یکسان است، و آفرینش یک ذره خاک با منظومه شمسى، مساوى است.[2]
در ادامه باید گفت که استفاده از فعل حال برای کاری که در گذشته انجام شده با ادبیات عرب سازگار است؛ و گاه متکلم برای تأکید بر واقعی بودن ماجرایی که در زمان ماضى(گذشته) رخ داده، آن را مجازاً به صورت حکایت در زمان حال بیان می‌کند(که گویا هم اکنون و در مقابل چشمان ما، این اتفاق رخ داده است)،[3] و در همین راستا، در آیاتی چون آیه شریفه‌ای که در پرسش از آن یاد شد، ماجرای خلقت آدم( علیه السلام ) را به گونه‌ای به تصویر کشیده می‌شود که گویا هم اکنون رخ داده است.
[1]. آل عمران، 59.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 576، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[3]. ابن هشام، عبد الله بن یوسف، مغنی اللبیب، ج 1، ص 137، قم، کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ چهارم.
آیات مرتبط
سوره البقرة (117) : بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره آل عمران (47) : قَالَتْ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ ۖ قَالَ كَذَٰلِكِ اللَّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ ۚ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره آل عمران (59) : إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ ۖ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره الأنعام (73) : وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ ۖ وَيَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ ۚ قَوْلُهُ الْحَقُّ ۚ وَلَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ۚ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ ۚ وَهُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ
سوره النحل (40) : إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره مريم (35) : مَا كَانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ ۖ سُبْحَانَهُ ۚ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره يس (82) : إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
سوره غافر (68) : هُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ فَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
T