به گزارش «شیعه نیوز»، نشست عربستان و آل سعود با حضور پروفسور مجتبی صدریا اندیشمند و فیلسوف ایرانی و نظریه پرداز اجتماعی فرهنگی و نویسنده کتاب "بدین سان عربستان، سعودی شد"، دکتر محمد باغستاتی عضو هیئت علمی دفتر تبلیغات اسلامی و حجت الاسلام عبدالملکی پژوهشگر حوزه و دانشگاه در مراکز آموزش علمی کاربردی آستان قدس رضوی برگزار شد.
پروفسور صدریا در ابتدا به سیر مطالعاتی خود درباره عربستان اشاره کرد و گفت: شروع مطالعه من درباره عربستان به زمانی که در پاریس بودم برمی گردد. آنجا به من می گفتند عرب. به غیرت من برمی خورد و می گفتم من فارسم. از یک عرب زبان یاد گرفتم که ناراحت نشوم. آن عرب زبان ادوارد سعید فلسطینی بود که سال 1978کتاب شرق شناسی او چاپ شد.
بعد از خواندن این کتاب متوجه شدم برای فرانسوی تفاوتی نمی کند من چینی، هندی پاکستانی، مالزیایی یا ایرانی باشم او می خواهد بگوید من غربی نیستم. مسئله غرب در ساختن شرق برای دادن هویت به خودش است.
در پی این بودم که عرب ترین عرب را بشناسم. جراح مغز بودم و تاریخ شناس نبودم، فقط به عنوان پژوهشگر دنبال این موضوع رفتم که عرب کیست و سراغ شبه جزیزه عربستان رفتم.
متوجه شدم هویت عرب پیچیده است. در زبان عربی خلاصه نمی شود و دنیایی است. شبه جزیره عربستان در قرن 19 تحت سلطه امپراطوری عثمانی بوده است. آنها از ابزار اسلام استفاده کردند اما شرایط مسلمانی خوبی نداشتند و این نکته را باید یاداور شد که خاک آن ها برای انگلستان اهمیت داشت.
از سال ۱۸۹۵ تا ۱۹۰۵ کسی صحبت از وهابیت شنیده است؟ ۱۱۵ است که کسی از آن حرفی نمی زند و کنش، گفتمان و تاثیر اجتماعی ندارند. در این چند سال کسی در شبه جزیره عربستان کلامی و نوشته ای درباره وهابیزم ندارد.
۱۹۳۰ به دستور ابن سعود ارتش سفید به تمام هجره های اخوان المسلمین و قوای متشکل وهابی حمله کرد و قوه نظامی وهابی در شبه الجزیره منهدم شد و این بهم ریختگی وهابیون را به یک ضمیمه سعودی ها تبدیل کرد. سعودی دست آورد وضمیمه وهابیت نیست بلکه وهابیون هستند که بعد از ۱۹۳0 ضمیمه سعودی ها شدند. امروز در دنیا یک اشکالی داریم و فکر می کنیم با وهابیون مواجه هستیم؛ در حالیکه آن ها قدرت سیاسی نظامی محدود سعودی هستند و کارآرایی آنها در دنیا محدود است. اصرار کردن اینکه وهابیون در مقابل ما هستند نه عربستان به ضرر ماست چون پدیده ای است که در سال ۱۹۳۰ منهدم شده است و ما آن را به موضوع مرکزی تبدیل کردیم.
متخصص روابط بین فرهنگی مطالعات شرق آسیا گفت: ابن سعود از بقایای وهابی قرن 18 همسری انتخاب کرد و وهابی در عربستان به یکی از محورهای قدرت تبدیل می شود. 1914 اوج شکل دهی به وهابیون است در این سال با وهابی ها یک پدیده ای فکری عملی جدید در شبه جزیزه می سازد. نخستین اخوان المسلمین توسط ابن سعود در شبه جزیره ساخته شد که با اخوان المسلمین مصر متفاوت است.
بعد از سال 1930 وهابیون ضمیمه سعودی ها شدند
۱۹۳۰ به دستور ابن سعود ارتش سفید به تمام هجره های اخوان المسلمین و قوای متشکل وهابی حمله کرد و قوه نظامی وهابی در شبه الجزیره منهدم شد و این بهم ریختگی وهابیون را به یک ضمیمه سعودی ها تبدیل کرد. سعودی دست آورد وضمیمه وهابیت نیست بلکه وهابیون هستند که بعد از ۱۹۳0 ضمیمه سعودی ها شدند.
این فیلسوف و اندیشمند ابراز کرد: امروز در دنیا یک اشکالی داریم و فکر می کنیم با وهابیون مواجه هستیم؛ در حالیکه آن ها قدرت سیاسی نظامی محدود سعودی هستند و کارآرایی آنها در دنیا محدود است. اصرار کردن اینکه وهابیون در مقابل ما هستند نه عربستان به ضرر ماست چون پدیده ای است که در سال ۱۹۳۰ منهدم شده است و ما آن را به موضوع مرکزی تبدیل کردیم.
نویسنده کتاب بدینسان عربستان سعودی شد خاطرنشان کرد:مساله وهابی در دنیا نداریم بلکه مساله عربستان سعودی داریم. تبار فکری گروه وهابیزم ضعیف است و تبار فکری ما قوی است.
در ادامه این نشست دکتر محمد باغستانی، گفت: از سال 91 در حال ترجمه کتاب الشیعه فی السعودیه آقای حمزه جعفر الحسن هستم.
بعد از جستجوی کتاب هایی که ایران درباره عربستان نوشته شده است، متوجه خلاء جدی شدم. ۹۸ درصد از پژوهش های انجام شده عمدتا در قاب وهابیت و کتابهای کلامی اعتقادی و نقد اصول فکری وهابیت بوده است.
جامعه شیعه عربستان از سده اول سابقه داشته اند. سال ۱۹۱۳ که حکومت آل سعود به قدرت رسید تنگناهایی به جامعه شیعه وارد کردند و مالیات های سنگین به جامعه شیعه بستند و به خاطر فشارها از سال 1913 تا 1940 جمعیت زیادی از دو شهر قطیف و احصی به کویت، بحرین، قطر ایران و عراق مهاجرت کردند.
با جریان روشنفکری موجود در دانشگاه عربستان آشنا نیستیم
عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی افزود: جامعه مذهبی ایران تمام توجه خود را به وهابیت معطوف کرده است. گویا جامعه ایران وهابیت را با عربستان مساوی گرفته است و به ابعاد دیگر آن جامعه نمی پردازد. ما هرگز با جریان روشنفکری موجود در دانشگاه عربستان آشنا نیستیم.
این کتاب، اطلاعات خوب و به روز را نسبت به موقعیت جامعه شیعه در عربستان به ما ارائه می دهد. نویسنده هرگز خود را از عربستانی بودن جدا نمی کند و همچنان نگاه اصلاحی و مشفقانه خود را دارد. به رعایت حقوق شهروندان تشویق می کند و هرگز درصدد براندازی دولت نیست و منتقد مشفق است. اطلاعاتی از جامعه شیعه می دهد که به عنوان اقلیت توجه بیشتری به آن ها داشته باشند.
نه می گوییم با وهابیت روبرو نیستیم و نه می گوییم فقط با عربستان روبرو هستیم. معتقد هستم در تلفیق تاریخی یکدیگر را شناختند و نیازهای یکدیگر را برآورده کردند.
مالیات های سنگین آل سعود به جامعه شیعه
پژوهشگر حوزه تمدن اسلامی به وضعیت جامعه شیعه عربستان اشاره کرد و گفت: جامعه شیعه عربستان از سده اول سابقه داشته اند. سال ۱۹۱۳ که حکومت آل سعود به قدرت رسید تنگناهایی به جامعه شیعه وارد کردند و مالیات های سنگین به جامعه شیعه بستند و به خاطر فشارها از سال 1913 تا 1940 جمعیت زیادی از دو شهر قطیف و احصی به کویت، بحرین، قطر ایران و عراق مهاجرت کردند.
حجت الاسلام عبدالملکی در انتهای نشست به تحلیل و برررسی اقسام گوناگون سلفی ها پرداخت و گفت: سلفی تقلیدی، افراطی ترین گروه سلفی است، آنها رویکرد مناسبی به تقریب ندارند و شیعه را بدعتگزاران مرتد و کافر می دانند.
سلفی تقلیدی، افراطی ترین گروه سلفی است، آنها رویکرد مناسبی به تقریب ندارند و شیعه را بدعتگزاران مرتد و کافر می دانند. واژه تقلیدی از آداب و سنن می آید؛ از این رو به اعتقادات ابن تیمیه و عبدالوهاب التزام محض دارند و از حوزه فکری آنها خارج نمی شوند.آن ها از روش های تبلیغ سنتی و نوپدید استفاده می کنند.
واژه تقلیدی از آداب و سنن می آید؛ از این رو به اعتقادات ابن تیمیه و عبدالوهاب التزام محض دارند و از حوزه فکری آنها خارج نمی شوند.آن ها از روش های تبلیغ سنتی و نوپدید استفاده می کنند.
در عربستان هیچ جریان سیاسی صاحب سند نیست
این استاد حوزه و دانشگاه با طرح این پرسش که آیا وهابیت در حوزه سیاست با کار تشکیلاتی سیاسی موافق است؟ گفت: آن ها هر گونه انتصاب به جریان های حزبی را خلاف قانون می دانند. به همین دلیل در عربستان، هیچ جریان سیاسی صاحب سند نیست.
جریان بعدی سلفیه جهادی است. گفتمان آن بر مبنای توحید حاکمیت است. آنها معتقد هستند در کل دنیا و غرب یک حاکم اسلامی نداریم و حاکمان سکولار مرتد و کافر هستند. هدف آنها برپایی حکومت اسلامی است و جهاد را تنها راه رسیدن به حکومت اسلامی میدانند.
این جریان، جهاد را واجب عینی می داند و ترک فریضه جهاد را سبب عقب ماندگی از کاروان توسعه فقر و استبداد داخلی کشورهای اسلامی می داند.
سلفیه اصلاحیه گروه دیگر هستند که گفتمان اصلاح فرد جامعه و حکومت در ابعاد مختلف سیاسی اجتماعی و اقتصادی را دارند.
هدف آن ها برپایی حکومت اسلامی با روش نرم و تدریجی است. گفتمان آن ها تعامل با حکام، تحزب، شرکت در انتخاباب و پذیرش دموکراسی است.آن ها به جهت پایبندی به شیوه های دموکراتیک از سوی جریان های سلفی همواره مورد ملامت بودند و تقریب را نیز قبول دارند.
وی اخوان التوحید، جهیمانی العتیبی، جامیه، سروریه، البانیه و دگر اندیشان را از جریان های درونی وهابیت دانست.
منبع: خبرگزاری رضوی