شیعه نیوز: احمد بن عمر بن محمد خَیوقی(548- 618هـ.ق)،[1] خوارزمی ملقب و معروف به شیخ نجم الدین کبری است.[2] در علت لقب دادن او به کبرى گفته‌اند: در اوان جوانى که به تحصیل علوم مشغول بود، با هرکس مناظره و مباحثه می‌کرد بر او غالب و پیروز می‌شد.[3] او را این‌گونه ستوده‌اند: فقیه، محدّث، مفسّر، صوفی، زاهد و عابد.[4]
بیشتر مورّخان و دانشمندان، او را شافعی مذهب می‌دانند.[5] نجم الدین کبری پیش اشخاصی همچون أبی طاهر سِلفی، أبی علاء حسن بن أحمد همدانی عطار،[6] محمَّد بن بُنَیمان[7] استفاده علمی برده است.
نجم الدین کبری شاگردانی؛ مانند شیخ مجد الدّین بغدادى، شیخ سعد الدّین حمّویى، بابا کمال جندى، شیخ رضى الدّین على لالا، شیخ سیف الدّین باخرزى، شیخ نجم الدّین رازى و شیخ جمال الدّین گیلى را تربیت نمود.[8]
از جمله آثار نجم الدین کبرى عبارت‌اند از: عین الحیاة (تفسیر سوره فاتحه)، رسالة فی علم السلوک، أقرب الطرق إلى الله، فوائح الجمال و فواتح الجلال.[9]
شیخ نجم الدین در همان دوران جوانی به علوم ظاهرى دست‌یافت. وی بدین منظور به سرزمین‌های اسلامی مسافرت کرد. هنگامی که به شهر مصر رسید، در کمال فضل و دانش بود و در آن‌جا به تدریس علوم معقول و منقول پرداخت.[10]
[1]. سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج 7، ص 27، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، 1418ق.
[2]. ذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد، سیر أعلام النبلاء، ج 16، ص 118، دار الحدیث، قاهرة، 1427ق؛ مناوى، محمد عبد الرؤوف، الکواکب الدریة فى تراجم السادة الصوفیة، محقق و مصحح: جادر، محمد ادیب، ج 2، ص 370 – 371، دار الصادر، بیروت، چاپ اول، 1999م؛
[3]. جامى، عبد الرحمن، نفحات الأنس، محقق و مصحح: عابدى، محمود، ص 422، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ سوم، 1375ش؛ کربلائى تبریزى، حافظ حسین، روضات الجنان و جنات الجنان، محقق و مصحح: قرائى، جعفر سلطان، ج 2، ص 320، انتشارات ستوده، تبریز، چاپ اول.
[4]. الکواکب الدریة فى تراجم السادة الصوفیة، ج 2، ص 371؛ صفدی، صلاح الدین خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، محقق: الأرناؤوط، أحمد و ترکی مصطفى، ج 7، ص 172، دار إحیاء التراث، بیروت، 1420ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج 7، ص 27.
[5]. الوافی بالوفیات، ج 7، ص 172؛ سیر أعلام النبلاء، ج 16، ص 118؛ أدنه، أحمد بن محمد، طبقات المفسرین، محقق: خزی، سلیمان بن صالح، ص 220، مکتبة العلوم والحکم، عربستان سعودی، چاپ اول، 1417ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج 7، ص 27.
[6]. موسوعة طبقات الفقهاء، ج 7، ص 27.
[7]. سیر أعلام النبلاء، ج 16، ص 118.
[8]. نفحات الأنس، ص 427.
[9]. موسوعة طبقات الفقهاء، ج 7، ص 28.
[10]. ر.ک: روضات الجنان و جنات الجنان، ج 2، ص 322.
T