در دوره حاکمیت على (ع) اتفاقا روز عید غدیر با جمعه مصادف شد. مسلمانان
حضور چشمگیرى پیدا کردند و آن حضرت براى اقامه نماز جمعه و خواندن
خطبههاى آن در برابر مردم قرار گرفت.
حسین بنعلى(ع) مىگوید: پنج
ساعت از روز گذشته بود[قبل از اذان ظهر]، که پدرم خطبهها را آغاز کرد. او
نخست به حمد و ثناى حضرت حق پرداخت، صفات ربوبىاش را برشمرد، حاکمیت مطلق
را از آن وى دانست، نعمتهایش را مورد توجه قرار داد و بعد خطاب به مردم
فرمود: خداوند تعالى امروز دو عید بسیار بزرگ [جمعه و غدیر] را براى شما در
یک زمان قرار داده است؛ دو عیدى که هر یک فلسفه وجودى دیگرى را تکامل
مىبخشدو به وسیله هر یک هدایت در دیگرى اثر مىبخشد... سپس فرمود: توحید و
ایمان به یگانگى خداوند پذیرفته نمىشود مگر با اعتراف به نبوت پیامبرش
محمد(ص) و دین و شریعت محمد(ص) پذیرفته نمىشود مگر با قبول ولایت امر کسى
که خدا فرمان ولایتش را داده است؛ و همه این امور سامان نمىپذیرد مگر بعد
از توسل و تمسک به اهل ولایت.
غدیر از نگاه مولى الموحدین على(ع)
سپس
فرمود: خداوند در روز غدیر (1) آنچه در باره منتخبین خود اراده کرد بر
پیامبرش فرو فرستاد، به او فرمان داد تا ولایت و وصایت را ابلاغ کند و مجال
را از کافران و منافقان بگیرد نگران گزند دشمنان نباشد .روز غدیر قدر و
منزلت بسیار دارد، در آن روز گشایشهاى الهى فرا رسیده و حجتش بر همه تمام
شده است. امروز روز روشنگرى و اظهار عقیده از جایگاه بلند و روشن است،
امروز روز تکامل دین و روز وفاى به عهد است. غدیر روز (2) [رسول الله(ص)] و
مشهود [على بنابىطالب(ع)] است، روز در هم ریختن پیمانهاى زیر پرده کفر و
نفاق است، روز آشکار شدن حقایق اصیل اسلام است، روز ذلت و خوارى شیطان
است، روز استدلال و برهان است، روز جدا شدن صفوف کسانى است که آن را تکذیب
مىکردند امروز بزرگترین روزى است که عدهاى از شما از آن اعراض کردید، روز
هدایت و امتحان بندگان خداست، روز آشکار شدن کینههاى نهفته در دلها و
سینههاست، روز عرضه نصوص [سخنان بدون ابهام پیامبر (ص)] بر افراد مؤمن و
دلباخته [اهل الخصوص] است، غدیر روز شیث پیامبر(ع) است، روز ادریس و یوشع و
شمعون و ...
منشور علوى(ع) در عید غدیر
امیر مؤمنان(ع)
در قسمت آخر خطبه فرمود: رحمت خدا بر شما اى مسلمانان، بعد از برگشت از این
اجتماع بزرگ امروز [غدیر] را عید بگیرید: [و با انجام امور ذیل آن را بزرگ
بشمارید] .
الف) نعمت را بر افراد خانواده و خویشاوندانتان گسترش دهید و نیکى و بخشش پیشه کنید . (3)
ب) به برادران دینى خویش به قدر توان نیکى و بخشش کنید. (4) و (5)
ج) خداى را در برابر نعمتهایى که به شما ارزانى داشته، شکرگزار باشید.
د) کنار یکدیگر جمع شوید تا خداوند اجتماع شما را فراگیر و گیراتر سازد.
ه) به یکدیگر نیکى کنید تا خداوند به شما الفت و مهربانى بیشتر عنایت کند.
و)
نعمتهاى الهى را به یکدیگر تبریک و تهنیت گویید همان طور که خداوند [در
این روز] با اعطاى اجر و ثوابى بیش از دیگر اعیاد به شما تهنیت مىگوید.
بعد فرمود: کمکهاى مالى به دیگران در امروز (غدیر) به اموالتان برکت
مىبخشد و بر عمرتان مىافزاید: مهربانى به دیگران سبب رحمت و عنایات حق
خواهد شد.
ز) با خوشرویى و شادمانى یکدیگر را در آغوش بگیرید.
ح) خداوند را بر توفیقات خویش سپاس گویید.
ط)
از فقرا و ضعیفانى که چشم به کمک شما دارند دیدن کنید، به زیارتشان بروید و
با آنان در خوراکشان همراه شوید. بعد حضرت فرمود: یک درهم کمک به فقرا در
روز عید غدیر با دویستهزار درهم برابر است، بلکه بیشتر خواهد بود.
ى) وقتى یکدیگر را ملاقات کردید مصافحه کنید، به هم تبریک بگویید و سلام کنید، که پیامبر خدا(ص) به من چنین فرمان داد. (6)
پىنوشت ها:
1ـ
از روز غدیر خم در روایت تعبیر به «یوم الدوح» شده است که این واژه هم در
روایات و هم در اشعار به کار گرفته شده است. (بحارالانوار، ج 94، ص 115).
2
و 3)ـ تفسیر شاهد و مشهود را مىتوان در موارد ذیل یافت: اصول کافى، ج 1، ص
425، ح 69؛ بحارالانوار، ج 35، ص 386، ح 1؛ ج 36، ص 114، ح .61
4 و 5)ـ در ترجمه عبارات تلفیق شده است.
6ـ بحارالانوار، ج 95، ص 118 ـ 112، ح 8، مقدارى از خطبه امیرالمؤمنین(ع) نقل شده توسط امام حسین(ع).