به گزارش «شیعه نیوز»، ابراهیم یاسیچی، محقق علوم اسلامی در آلمان در یادداشتی که برای سایت اسلامیک نوشته است، تأثیر ساخت مساجد در ایجاد همبستگی میان شهروندان اروپایی را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:
مساجد در کشورهای اروپایی، اغلب ساختمان‌هایی کوچک هستند که در نزدیکی مناطق صنعتی قرار دارند. کارشناسان حوزه انسان‌شناسی فرهنگی و اجتماعی، برای این ساختمان‌ها از اصطلاح «مساجد حیاط خلوت» استفاده می‌کنند. این در حالی است که با رشد جوامع اسلامی در اروپا و نیاز مسلمانان به عبادتگاه‌های بزرگ‌تر، مساجد کوچک دیگر پاسخ‌گوی نیاز مسلمانان نیستند. در واقع این ساختمان‌ها نمی‌توانند نیازهای معنوی و روحی مسلمانانی را که سال‌هاست در اروپا ساکن شده‌اند، برآورده کنند.
علاوه بر این، در کشورهای اروپایی، تعداد مساجد و ساختمان‌های متعلق به انجمن‌های اسلامی نیز بسیار کم است. از سوی دیگر، ساخت مساجد با مناره و گنبد نیز، اغلب با بحث‌های زیادی در جامعه اروپا همراه است. به همین دلیل، بیشتر پروژه‌های مربوط به ساخت مساجد هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند و پروژه‌های در حال ساخت نیز گاهی به دلیل موج مخالفت‌ها نیمه کاره رها می‌شوند.
بحث بر سر نمادهای اسلامی به نفع مسلمانان است
در سال‌های اخیر، مؤسسات تحقیقاتی آلمان سعی کرده‌اند نقش مساجد را در این کشور مورد بررسی قرار دهند. بنیاد تحقیقات آلمان در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶، از پروژه‌ای تحقیقاتی با عنوان «درگیری بر سر نمادهای اسلامی: مساجد و مؤذن‌ها در شهرهای آلمان» حمایت کرد. این پروژه تحقیقاتی در مؤسسه پژوهشی درگیری‌های میان‌منطقه‌ای و خشونت در دانشگاه بیله‌فلد انجام شد. نتایج این پژوهش در سال ۲۰۰۶، در کتاب «مناره؛ درگیری‌های فرهنگی ـ سیاسی بر سر نمادهای اسلامی» منتشر شد.
یورگ هوترمان، مسئول این پروژه تحقیقاتی هنگام انتشار نتایج پژوهش تأکید کرد: «درگیری‌هایی که در جامعه آلمان بر سر ساخت مساجد روی می‌دهد، باعث نزدیک‌تر شدن مسلمانان و غیرمسلمانان به یکدیگر می‌شود.» به اعتقاد او، بحث بر سر مسائل مختلف می‌تواند جامعه را متحد کند و شهروندان از این طریق درک بهتری نسبت به یکدیگر پیدا می‌کنند. به گفته هوترمان، وقتی مسلمانان قصد ساختن مساجد را دارند، ارتباط با جامعه اکثریت اجتناب‌ناپذیر می‌شود. این فرصتی برای جامعه مسلمانان است تا از طریق گفت‌وگو درباره ساخت مساجد، روابط خود را با جامعه اروپایی توسعه دهد.
تلاش مسلمانان برای ساخت مساجد در اروپا
در ادامه می‌خواهیم به تأثیر بحث‌های سیاسی - اجتماعی بر روی ساخت مساجد در اروپا بپردازیم و برای این کار، روند ساخت دو مسجد «ایاصوفیا» و «فاتح» را مورد بررسی قرار دهیم. در اکتبر سال ۲۰۰۸، روزنامه‌های هلند، مطالب زیادی درباره روند ساخت مسجد ایا صوفیا آمستردام منتشر کردند. انتشار این مطالب باعث شد که مجوز قانونی برای ساخت مسجد صادر نشود.
پیش از آن، در سال ۲۰۰۶ وزیر دادگستری هلند و شهردار آمستردام در جشن کلنگ‌زنی مسجد آمستردام شرکت کردند. وزیر دادگستری هلند در این مراسم گفت: «ایمان به خدا در زندگی شخصی و اجتماعی افراد، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. بنابراین مخالفت با دینداری شهروندان کار اشتباهی است. مؤمنان در جوامع آزاد می‌توانند، عبادتگاه‌های خود را بسازند. در این زمینه نباید تفاوتی میان ساخت کلیسا، مسجد یا معبد وجود داشته باشد.»
با وجود این سخنرانی، در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶، بحث‌های زیادی درباره ساخت مساجد در روزنامه‌های هلند شکل گرفت. روزنامه‌های هلند در این سال‌ها همواره درباره برگزاری برنامه‌های مختلف در مساجد، تفکیك جنسیتی، رادیكالیزه‌شدن از طریق آموزش در مساجد و عدم سازگاری كودكان مسلمان با ارزش‌های جامعه دموکرات هلند نوشتند.
علاوه بر این‌ها، در این دوره، احزاب راستگرای افراطی علیه ساخت مساجد در این کشور موضع‌گیری‌های تندی داشتند. اما انتشار این گزارش‌ها و بحث‌ها باعث نشد تا مسلمانان گامی به عقب بردارند. در نهایت، ساخت مسجد با حمایت جامعه مسلمانان هلند به پایان رسید و مسجد افتتاح شد.
مسلمانان با ساخت این مسجد به جامعه هلند نشان دادند که آنها تصویر درستی از کارکرد مساجد ندارند. مسلمانان، مسجد مورد نظر خود را ساختند، اما آنها مسیر سختی را برای عملی‌کردن خواسته خود طی کردند.
مسجد فاتح در برمن
مسجد فاتح در برمن آلمان نیز مثال دیگری برای این امر است. ساخت این مسجد از سال ۱۹۹۵ آغاز شد و ۴ سال بعد، یعنی در سال ۱۹۹۹ پایان یافت. مسجد فاتح برمن دارای مناره‌ای با ارتفاع ۲۷ متر و گنبدی با قطر ۱۲ متر است. در مجموع، بیش از هزار نفر می‌توانند همزمان در این مسجد نماز بخوانند.
مسجد برمن برخلاف مسجد ایاصوفیا در آمستردام با حمایت سیاستمداران و افکار عمومی آلمان ساخته شد. در آن زمان سیاستمداران برمن کمپینی با عنوان «برمن جدید» را راه‌اندازی کرده بودند و قرار شد تا مسجد فاتح نیز براساس سیاست جدید شهر راه‌اندازی شود. جامعه مسلمانان برمن برای ساخت مسجد برمن علاقه زیادی نشان دادند. اجرای این پروژه، تنها از طریق ارتباط میان نمایندگان جوامع اسلامی و سیاستمداران شهر برمن امکان‌پذیر شد.
یکی از اعضای مسجد برمن در این باره گفت:«ما عبادتگاه خودمان را در اینجا ایجاد کرده‌ایم و احساس می‌کنیم که ما بخشی از این کشور هستیم.»
با اینکه مسلمانان در اروپا در اقلیت هستند، اما آنها ترجیح می‌دهند که شرایط بهتری برای زندگی خود مهیا کنند. اگر خواسته آنها توسط شهروندان و سیاستمداران جامعه پذیرفته شود، این باعث می‌شود تا وابستگی مسلمانان به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، بیشتر شود.
ساخت مساجد، درگیری‌ها و راه‌حل‌های پیشنهادی
در آلمان بیش از ۲۶۰۰ مسجد وجود دارد. از این میان، حدود ۲۰۰ مسجد در سال‌های اخیر، موضوع مورد بحث در جامعه آلمان بوده‌اند. جامعه‌شناسان معتقدند، وجود نمادهای اسلامی از جمله گنبد و مناره در مساجد باعث ایجاد حساسیت و بحث‌های سیاسی می‌شود. پیش‌داوری‌های موجود علیه مسلمانان و رویکرد رسانه‌های اروپایی به اسلام، کمکی به رشد جامعه نمی‌کند. در مقابل، باعث چند دستگی جامعه می‌شود. اما وقتی مسلمانان حقوق خود را از جامعه طلب کنند، این امر، راه گفت‌وگو با جامعه اکثریت را باز می‌کند. در این مرحله، جوامع اسلامی که در ساخت مساجد دخیل هستند، مسئولیت بزرگی بر عهده دارند.
این جوامع باید مسلمانان را برای ادغام در جامعه اروپا ترغیب کنند، همچنین سیاست آنها باید جلوگیری از درگیری میان مسلمانان و غیرمسلمانان باشد و این جوامع باید بتوانند تصویری مثبت از نمادهای اسلامی در جامعه اروپایی ایجاد کنند.
مسلمانان در اروپا هنوز نتوانسته‌اند سبک جدیدی از معماری خود را ثبت کنند. معماری مساجد اروپا هنوز براساس معماری کشور ترکیه یا سایر کشورهای اسلامی شکل می‌گیرد. این در حالی است که مسلمانان در جامعه اروپا، پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌های علمی، هنری و فرهنگی داشته‌اند.