به گزارش «شیعه نیوز»، در سال‌های اخیر چالش‌های اجتماعی که محصول مدرنیته هستند، خانواده را با تهدیدهای جدی روبه رو کرده است؛ چنانچه آسیب‌هایی همچون، تاخیر در سن ازدواج و افزایش آمار طلاق رو به فزونی است و بنیان خانواده در حال تزلزل! برخی از جامعه شناسان بر این باورند که آسیب‌های مذکور با تهاجم فرهنگی که با هدف نابود کردن اخلاق و تزلزل پایه‌های ایمانی نهاد ارزشمند خانواده صورت می‌گیرد، بی‌ارتباط نیست.
در این زمینه دکتر طاهره محمدی، روانشناس اجتماعی به ضرورت باز تعریف ساختار نهاد خانواده در ایران تاکید کرد و گفت: خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی، شامل گروهی از افراد است که روابط آنان براساس هم خونی شکل گرفته و دارای پیوند عمیق و پایدار جسمی و روحی چند نفر در فضای واحد است.اهمیت پرداختن به موضوع «تحکیم بنیان خانواده» ریشه در اهمیت نهاد آن دارد؛ چرا که این نهاد مهم‌ترین کانون بشری و عامل اساسی در پیشرفت و موفقیت یک جامعه است. بنابر این پویایی و نیل به اهداف والای جامعه در گرو سلامت و تحکیم خانواده است.
این روانشناس تاکید کرد: ساختار خانواده، نقش پذیری، تکالیف و روابط درون گروهی آن، تنیدگی و پیوست عمیقی با روابط اجتماعی و روند توسعه جامعه دارد و با شرایطی که در دوران گذار از سنت به مدرنیته در کشور ایجاد شده نیاز است مطالعه بیشتری بر دگرگونی ها و تغییرات کارکردی این نهاد پایه با هدف تحکیم بنیان خانواده و تاثیرپذیری روابط اجتماعی صورت بگیرد.
ضرورت باز تعریف مجدد الگوهای خانواده
وی در ادامه تصریح کرد: آنچه مسلم است نهاد خانواده با وجود فراز و نشیب هایی که در دوران مختلف طی کرده همواره به عنوان رکنی پویا و مقاوم به تناسب شرایط جامعه حیات خود را حفظ کرده، اگرچه در ساختار ظاهری و تطابق کارکردی دستخوش تحولاتی شده است. اما لازم است با توجه به شرایط و نیازهای جدید جامعه امروز باز تعریفی در ساختارهای آن صورت بگیرد.
مهم ترین مولفه های خانواده موفق
این روانشناس اجتماعی به مهم ترین مولفه های خانواده موفق اشاره کرد و افزود: بطور ولی اخلاقمداری، شیوه های زیستی و رفتاری صحیح، مسئولیت پذیری و پاکدستی و پرهیز از تجمل و اسراف به عنوان مولفه های خانواده موفق مطرح می شود اما متاسفانه بسیاری از این مولفه ها در خانواده های امروز روز به روز کم رنگ تر می شود و این موضوع ضربه محکمی به جایگاه خانواده وارد می کند.
بنیان خانواده در حال تضعیف شدن است
محمدی با بیان اینکه بنیان های خانواده در ایران در حال تضعیف شدن است، اظهار کرد: علی رغم اینکه خانواده ایرانی هنوز مثال زدنی و نمونه است، طی سال های اخیر با ظهور الگوهای رفتاری جدید در فضاهای شهری ایران، رعایت کرامت و ارزش های انسانی با تهدید مواجه شده است. الگوهایی که مفهوم ازدواج و خانواده را با عنوان زندگی مشترک زن و مرد تغییر داده و دامنه آن را گسترده تر کرده است. در واقع گسترش روابط جنسی آزاد و عادی شدن هم خانگی یا هم زیستی مشترک، تمایل به زندگی تک نفره و برپایی جشن برای گسیخته شدن روابط مشروع و بنیاد خانواده، تنها گوشه ای از رفتارهای جدیدی است که هیچ مقاربتی با فرهنگ اسلامی و ایرانی نداشته و در واقع یک نوعی اهانت به ارزش های انسانی است. در تمام این الگوها هدف از برقراری رابطه، بهره برداری شخصی بوده و تحقیرآمیز است.
هم خانگی در زندگی های امروز ایرانی ها
به گفته این روانشناس، هم خانگی بدون ازدواج یا ازدواج سفید، پدیده ای است که دختر و پسر بدون پیوند رسمی به عنوان هم خانه با یکدیگر زندگی می کنند. الگویی از رابطه که تنها با معیار سودمندی و منفعت ارزش گذاری می شود. هم خانه یا پارتنر تا زمانی ارزش هم زیستی و وفاداری دارد که منفعتی داشته باشد و رضایتی ایجاد کند.
پیامدهای ازدواج سفید
محمدی ادامه داد: یکی از پیامدهای الگوی رفتاری هم خانگی یا ازدواج سفید، از بین رفتن نقش هایی است که در چارچوب خانواده ایرانی که از دیرباز به نشانه های آرامش زوجین تعبیر شده است. زن در فرهنگ هم خانگی، جایگاه مادری و همسری را ندارد و تنها به یک شریک جنسی تنزل می یابد، که همانطور که گفته شد هرچند وقت یکبار ممکن است شریک جنسی خود را تغییر دهد. و مرد هم دیگر مرد زندگی نخواهد بود، بلکه تنها فردی است که برای تأمین نیازهای خود به سراغ ارتباط های موقت می رود.
فضای مجازی تهدید جدی بنیان خانواده
این روانشناس اجتماعی همچنین از فضای مجازی نیز به عنوان یکی از تهدیدهای فضای مجازی یاد کرد و گفت: اینترنت و فضای مجازی که به وسیله آن ایجاد می‌شود، به دلیل فقدان وابستگی به زمان و مکان، می‌تواند تمایز میان فضاهای مختلف را از بین ببرد. به عنوان مثال مرز فضای خانه و محل کار از بین می‌رود، خانه می‌تواند بدون هیچ تغییری تبدیل به بخشی از محل کار شود. بسیاری از کارمندان در خانه به کارشان ادامه می‌دهند از جمله باز کردن صندوق پست الکترونیکی یا به پایان رساندن کارهایی که در طول روز قادر به تکمیل آنها نبوده‌اند. به این ترتیب تماس و مراوده انسان‌ها با یکدیگر کاهش می‌یابد و روابط و مناسبات شخصی تحلیل می‌روند.
وی در پایان توضیح داد: رشد آسیب های اجتماعی به ویژه در بین زنان و جوانان در سال های اخیر، روند صعودی طلاق و گسست های اجتماعی، رغبت کمرنگ جوانان به ازدواج و زادآوری وشکاف بین نسلی از موضوعاتی است که بخش مهمی از آن به دلیل وجود ضعف در ساختار مدیریتی خانواده و سردگمی آن در تکالیف مبتنی بر سنت یا مدرنیته حاصل شده و به عنوان تهدیدی جدی مطرح است و شاید بخش مهمی از دغدغه مسئولان و تحلیل گران اجتماعی و فرهنگی امروز این باشد که چگونه این معضلات باید سامان یابد و سرنوشت آینده خانواده ایرانی چگونه و کجاست. اما بطور کلی باید چاره اندیشی جدی در خصوص هر یک از تهدیدهای نهاد خانواده صورت بگیرد.