حجامتی که می تواند باعث فراموشی شود

به گزارش «شیعه نیوز»، حجامت، یکی از روش‌های درمانیست که این روز‌ها بین مردم، رواج پیدا کرده است و بعضا افراد حتی زمانی که بیمار نیستند به این شیوه تمایل دارند. روشی که برخی از مردم، آن را در برابر اهدای خون می‌دادند و حجامت را به اهدای خون ترجیح می‌دهند؛ اما، واقعیت چیست؟ برای آشنا شدن بهتر با حجامت، با دکتر محمد ستایش عضو هیئت علمی دانشکده طب سنتی ایرانی  در کرمان گفتگو کردیم.

دکتر محمد ستایش عضو هیئت علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان با بیان اینکه حجامت یکی از روش-های درمانی ذکر شده در منابع طب سنتی ایرانیست، گفت: حکمای طب ایرانی در کتب خود برای حجامت فوایدی ذکر کرده اند، ازجمله اینکه حجامت، علاوه بر خروج خون، می تواند باعث تحلیل مواد زائد مجتمع در یک منطقه و مصون ماندن اعضای مهمتر عمقی به دلیل حرکت مواد زائد به سطح پوست شود و همچنین با جذب خون به عضو، باعث گرم شدن عضو و تسکین درد می گردد.

وی افزود: حجامت، اگر به وسیله افراد واجد صلاحیت و داری مجوز از وزارت بهداشت و یا دانشگاه های علوم پزشکی انجام شود، منع قانونی ندارد؛ چرا که در لیست خدمات تایید شده وزارت بهداشت آمده است.

دکتر محمد ستایش تصریح کرد: برخورداری از فواید حجامت، منوط به مراعات آداب و شرایط متعددی است در غیر این صورت می‌تواند؛ حتی، به سلامت فرد لطمه بزند.

انجام حجامت در جامعه بدون نیاز به حجامت

عضو هیئت علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان بیان داشت: با وجود اقبال عمومی به حجامت در جامعه ما، متأسفانه مردم درباره موارد واقعی انجام حجامت، شیوه صحیح و ایمن حجامت، مراکز قانونی مجاز و عوارض و احتیاطات این شیوه درمانی اطلاعات کافی ندارند و میزان انجام حجامت در جامعه کنونی ما بسیار بیشتر از مواردی است که واقعا نیاز به حجامت وجود دارد.

وی با بیان اینکه حجامت بخش کوچکی از یک مکتب بزرگ طبی است و لذا «حجامت درمانی» به تنهایی معنایی ندارد و تقریبا در هیچ موردی به تنهایی و به عنوان خط اول و آخر درمان توصیه نشده است، افزود: محمد بن زکریای رازی که از اطبای پرافتخار طب ایرانی است، تاکید می کند که درمان مراتبی دارد و تا زمانی که می توان به وسیله غذا درمانی و یا درمان های ساده تر بیمار را درمان کرد، هرگز نباید سراغ درمان های دیگر ازجمله حجامت و یا سایر روش های خون گیری رفت.

توصیه به اهدای خون درطب سنتی

دکتر محمد ستایش با بیان اینکه حجامت در کتب طب ایرانی به دو نوع کلی حجامت بدون تیغ زدن که همان بادکش کردن است و دیگری حجامت با تیغ زدن و همراه با خروج خون که بحث ما عمدتا مرتبط با همین حجامت با خون گیری است، تقسیم می شود، گفت: اهدای خون که از طریق سازمان انتقال خون صورت می‌گیرد، در مقایسه با حجامت، مقوله کاملا متفاوتی است و برای افراد جوان و سالمی که بیماری خاصی ندارند و یا در مواردی که ضرورتی برای انجام حجامت وجود ندارد، گزینه مناسبی است چرا که خون سالم مایع بسیار ارزشمندی است و استفاده از خون و فرآورده‌های آن برای بیماران نیازمند به آن، اقدام خداپسندانه‌ای است که صرفا از طریق سازمان انتقال خون امکان پذیر است.

شرایط لازم برای انجام حجامت

وی با بیان اینکه تشخیص انجام حجامت با پزشک ذیصلاح است و در صورت نیاز به انجام حجامت، باید مقدمات آن نیز فراهم گردد، به چند نمونه از شرایط لازم برای انجام حجامت به شرح زیر که برگرفته از منابع طب سنتی ایرانی است، پرداخت:

ـ مهمترین شرط انجام حجامت این است که خون در بدن زیادتر از حد مطلوب باشد. یک مثال رایج آن غلبه علائم گرمی و تری، بر اساس وجود علائم بالینی خاص و تغییرات نبض و ... است که با معاینه پزشک تعیین می گردد. انجام برخی آزمایشات مثل: اندازه گیری میزان هموگلوبین خون می‌تواند برای تشخیص بعضی موارد، کمک کننده باشد.

ـ حجامت نباید در زمان گرما و یا سرمای شدید هوا انجام شود. اگر در زمستان و سرمای شدید به تشخیص پزشک ضرورتی ایجاب کرد، خون گیری باید در آخر روز، یعنی: بعد از ظهر و در هوای بدون ابر و باد و به مقدار کم صورت گیرد.

ـ زمان انجام حجامت بسیار مهم و در طب سنتی به رعایت آن بسیار تأکید شده است. با توجه به تأثیر جاذبه ماه بر بدن، توصیه طب سنتی این است که حجامت در نیمه دوم ماه قمری صورت گیرد. در واقع بهترین زمان برای انجام حجامت، روز‌های شانزدهم و هفدهم ماه و حداکثر تا ۲۵ ماه است که در این زمان از تأثیر جاذبه ماه بر اخلاط، یعنی: رطوبت‌های جاری در بدن کاسته می‌شود و اخلاط سبک با حرکت سریع تر خود به داخل بدن برمی گردند و سموم سنگین تر نزدیک سطح پوست باقی می‌مانند. فصل بهار زمان مناسب تری برای انجام حجامت است؛ اما، این موضوع برای همه مصداق ندارد.

ـ فرد نباید مبتلا به ضعف معده و کبد باشد. در افرادی که دچار ضعف دهانه معده هستند، انجام حجامت عام در بین دو کتف، منجر به ضعف بیشتر معده می‌شود.

ـ حجامت بلافاصله بعد از صرف غذا و با معده کاملاً پر ممکن است باعث جذب غذا‌های هضم نشده و ایجاد بیماری ازجمله: بیماری¬های پوستی مزمن شود؛ البته، حجامت در زمان گرسنگی شدید و خالی بودن معده به ویژه در مزاج‌های گرم و خشک هم صلاح نیست؛ این افراد دچار نشانه‌های ثوران خلط صفرا در معده، یعنی: علائمی مانند حالت تهوع، عطش و تلخی دهان می شوند که در این موارد لازم است به بیمار توصیه کرد که صبح قبل از حجامت اندکی آب انار و نان صرف کند.

ـ باید قبل و بعد از خون گرفتن از هیجانات شدید عصبی، مانند: خشم بر حذر بود و اگر به تعبیر طب سنتی اعراض نفسانی شدیدی وجود دارد، باید حجامت را به وقت دیگری موکول کرد.

ـ باید در روز حجامت از ورزش و حرکت شدید پرهیز کرد.

ـ از زمان آمیزش جنسی باید حداقل ۱۲ ساعت گذشته باشد و تا ۲۴ ساعت پس از حجامت نباید نزدیکی کرد.

ـ حجامت بعد از ماندن زیاد در حمام یا سونا صحیح نیست.

ـ مزاج‌های سرد و یا خشک برای حجامت مناسب نیستند. باید شرایط مزاجی و قوت بیمار در همه حال مد نظر قرار گیرد. توصیه می‌شود افرادی که خونشان غلیظ است و با تشخیص پزشک، غلبه سودا و یا بلغم لزج و غلیظ دارند، حجامت نکنند؛ مگر، زمانی که با استفاده از دارو‌های مناسب، قوام خون رقیق شود یا بدن از این اخلاط پاک سازی شود.

ـ حجامت در دوران نقاهت بیمار باید با احتیاط و بر اساس نظر پزشک معالج باشد.

ـ پیش از حجامت و بعد از آن باید از مصرف برخی غذا‌ها مثل تخم مرغ، ماهی و غذا‌های شور اجتناب کرد.

ـ تا چند ساعت پس از حجامت نباید موضع را شست؛ چرا که ممکن است باعث عفونت ناحیه شود و تا ۲۴ ساعت نباید حمام کرد که می‌تواند باعث تب شود.
ـ نباید بلافاصله بعد از حجامت خوابید.

عضو هیئت علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان با بیان اینکه انجام حجامت برای برخی از افراد ممنوع است، به موارد منع و احتیاط در انجام حجامت به شرح زیر پرداخت.

ـ به گفته ابن سینا، سن زیر دو سال و بالای ۶۰ سال برای انجام حجامت مناسب نیست؛ مگر اینکه این کار بنا به شرایط بیمار و صلاحدید پزشک صورت گیرد.

ـ افرادی که خیلی ضعیف و لاغرند و دچار کم خونی هستند، نباید تحت حجامت با خون¬گیری قرار گیرند. همچنین حجامت برای افراد بسیار چاق پرخطر است.

ـ کسی که عادت به حجامت ندارد و یا سابقه ضعف و غش با حجامت دارد، گزینه مناسبی برای حجامت نیست.

ـ در بارداری، شیردهی و ایام قاعدگی در اکثر موارد حجامت مناسب نیست.
ـ فردی که می‌خواهد حجامت کند، نباید درد ناشی از یبوست (تجمع و به هم فشردگی مدفوع) داشته باشد.

ـ تب و تعفن هر یک از دو خلط بلغم و سودا از موارد منع حجامت هستند.

ـ فرد منتخب برای حجامت نباید گرفتگی و یا اسپاسم عضلات ناشی از خشکی مزاج اعضاء داشته باشد.

ـ در کسانی که داروی رقیق کننده یا ضد انعقادی مصرف می کنند.

عوارض حجامت های عضوی

وی درباره عوارض حجامت های عضوی نیز چنین گفت: محل انجام حجامت عام در میان دو کتف است؛ اما، بعضاً حجامت در مواضع خاصی از بدن انجام می شود که اگر تشخیص و انتخاب بیمار به درستی انجام شده باشد می‌تواند به درمان کمک کند؛ اما، در هر حال این گونه حجامت ها بر اساس آنچه که در کتب طب سنتی آمده است، می‌تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشند. مثلا: حجامت گودی گردن باید پس از پاک سازی کامل بدن انجام شود و از عوارض احتمالی آن فراموشی است. حجامت دو ساق پا می‌تواند باعث کاهش خون در بدن و ضعف و غش شود؛ زیرا، خون را به پایین بدن می‌کشد.