به گزارش «شیعه نیوز»، روند مذاکره و تلاش برای دستیابی به صلح در افغانستان مدتی است که آشکارا با گفت وگوی طالبان و آمریکا در برابر دیده دولت افغانستان جریان دارد اما نشانی روشن از پیشرفت در بازشدن این گره نیست وبه نظر می رسد بن بست فعلی با چندگانگی نیت ها و اهداف بازیگران بی ارتباط نباشد.
«جان بس» سفیر آمریکا در کابل پایتخت افغانستان به تازگی در مصاحبه با رسانه ای آمریکایی گفته است که گفت و گوها میان مقام‌های آمریکایی و نمایندگان گروه طالبان پیرامون صلح افغانستان پیشرفت زیادی نداشته و با انداختن مشکل به گردن طالبان افزوده است که هنوز جدیتی از سوی طالبان برای مذاکره با حکومت افغانستان دیده نشده است.
«عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت افغانستان هم دیروز دوشنبه 23 اردیبهشت ماه جاری در نشست شورای وزیران اعلام کرد که گام های عملی برای دستیابی به صلح افغانستان برداشته نشده است.
رسانه های افغانستان به نقل از عبدالله نوشتند که طالبان درخواست آتش بس دولت افغانستان را در ماه رمضان رد کرده و بر حملات در این ماه تاکید دارند ، هر چند طالبان پیش از آن اعلام کرده بود که تنها به سه روز آتش بس در تعطیلات عید فطر پایبند خواهد بود.
عبدالله همچنین با اشاره به حملات اخیر طالبان به کابل و کشته شدن معاون امنیت ملی استان بغلان، گفت که با وجود مقابله با این گروه، حملات طالبان همچنان ادامه دارد و این نشان می دهد که گامی به سوی صلح برداشته نشده است.
در واقع با وجود برگزاری چندین دور از مذاکرات آمریکا و طالبان، برگزاری لویه جرگه مشورتی صلح و نشست مقامات غیر دولتی افغان با طالبان پیشرفتی در صلح این کشور جنگ زده حاصل نشده و افغانستان طی 18سال گذشته که زیر سایه حضور نیروهای غربی به فرماندهی آمریکاست، تنها شاهد کشمکش های احزاب و گروه های مختلف بوده و روی خوش ندیده است.
کلاف صلح در افغانستان در نمایی کلی شامل پیچیدگی سه سرنخ اصلی است که آمریکا ، طالبان دو سر این گره هستند و دولت و احزاب سیاسی افغانستان سر دیگر این کلاف باز نشده است.
** دولت و احزاب افغانستان در فرآیند صلح
دولت افغانستان چندین نشست برای دستیابی و بررسی مسیر صلح افغانستان برگزار کرده است که شاید بتوان نقطه عطف این اقدامات را دومین نشست « پروسه کابل» دانست .
9 اسفند ماه سال 1396 خورشیدی برابر با 28 فوریه سال 2018 میلادی ، نمایندگان بیش از 20 کشور و نهاد بین المللی معتبر و فعال برای صلح و امنیت به ابتکار وزارت خارجه افغانستان در کابل گردهم آمدند تا پیرامون صلح افغانستان تبادل نظر کنند.
هدف دولت افغانستان از برگزاری این نشست، تشدید و تسریع تلاش ها برای درگیر کردن احزاب افغان در این نشست و جلب همکاری و حمایت های بین المللی و منطقه ای برای حل مشکل بود.
در این نشست بود که دولت وحدت ملی افغانستان ، بسته ای سخاوتمندانه از هر آن چه امتیاز بود را برای جلب رضایت طالبان به مذاکره پیرامون صلح روی میز گذاشت .
بسته ارایه شده از تضمین کار و مسکن برای طالبان تا تعدیل قانون اساسی و پذیرش طالبان به عنوان حزبی سیاسی در ساختار قدرت را در بر می گرفت و این امتیازها هرگونه پیش شرط را برای مذاکره با طالبان حذف کرده بود و مزایایی مانند اعطای گذرنامه رسمی به اعضای طالبان برای تسهیل سفرهایشان به منظور حضور در نشست های صلح در هر نقطه از جهان را در خود داشت.
تلاش دیگر دولت برای صلح در افغانستان اعلام آتش بس سه روزه در ماه رمضان سال 1397 بود که با استقبال طالبان مواجه شد اما این گروه با افزایش مدت زمان این آتش بس مخالفت کرد و جنگ میان نیروهای امنیتی و طالبان از سر گرفته شد.
آخرین تلاش دولت کابل برای پیشبرد روند صلح، برگزاری نشستی موسوم به 'لویه جرگه مشورتی صلح' بود که چند هفته پیش با حضور بیش از دو هزار و 500 تن از منتخبین 34 استان افغانستان و جامعه پناهجویان افغان مقیم در ایران و پاکستان به منظور تبیین چارچوب حرکت دولت برای مذاکره و صلح گردهم آمدند و با صدور قطعنامه ای 23 ماده ای که حاوی پیشنهادات اعضای این جرگه بود، پایان یافت.
آتش بس فوری و دائمی، مذاکرات مستقیم با حفظ نظام جمهوری اسلامی، تعدیل برخی موارد قانون اساسی پس از دستیابی به توافق صلح، احترام به حق مشارکت سیاسی و مدنی همه شهروندان افغان، حفظ و تحکیم نهادهای امنیتی، ایجاد دفتر طالبان در کابل، ترتیب جدول خروج نظامیان خارجی، اجتناب از پیش شرط ها، آزادی زندانیان، اصلاحات در شورای عالی صلح، ارائه تعریف واحد از اسلام و شناسایی خواست های معقول طالبان بخشی از پیشنهادات اعضای لویه جرگه بود.
لویه جرگه که به معنای مجلس بزرگان است در حالی برگزار شد که برخی احزاب سیاسی و مقامات بلند پایه افغانستان از جمله «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی و شماری از چهره های سیاسی این نشست را «غیر ضروری» ، « نا کارآمد» و « موجب اتلاف وقت» عنوان کردند و ضمن تحریم آن از شرکت در این مجلس اجتناب کردند.
محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان در این نشست خواهان آتش بس با طالبان شد و اعلام کرد که برای اثبات حسن نیت ، برخی از زندانیان طالبان را آزاد خواهد کرد.
با وجود اظهارات صلح طلبانه رئیس جمهوری افغانستان، طالبان که همواره مخالف برگزاری چنین نشست هایی بوده است، لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان را یک 'دسیسه و غیر قابل قبول' خواند.
طالبان که از اساس دولت مستقر افغانستان را دست نشانده بیگانگان می خواند و از مذاکره مستقیم با آن سر باز می زند هر نوع اقدام این دولت را برای صلح رد می کند.
** مواضع گروه طالبان در مذاکره
طالبان جدا از سال ها مذاکره پنهانی با طرف های غربی که از سوی کارشناسان آمریکایی فاش شد، تاکنون شش دور مذاکره آشکار و مستقیم با نماینده آمریکا داشته است و همواره در این مذاکرات بند نخست مطالبات خود را برای صلح، خروج بی قید و شرط نیروهای خارجی از افغانستان اعلام کرده است.
این گروه همچنین از نشستن بر سر میز مذاکره با دولت افغانستان سر باز می زند و دولت را برای مذاکره مشروع نمی داند و اعلام داشته که موضوع مذاکرات و دامنه اختیار برای رسیدن به توافق بر سر این موضوعات از حیطه اختیار دولت مستقر افغانستان بیرون است و طرف اصلی در این روند آمریکاست.
به گفته «سهیل شاهین» سخنگوی طالبان، تازه ترین دور مذاکرات ایالات متحده و طالبان بر سر صلح افغانستان که در دوحه برگزار شد، بدون دستیابی به نتیجه پایان یافته و اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، تا رسیدن به صلح فاصله زیادی هست.
به گفته او شرط اساسی طالبان برای رسیدن به توافق با ایالات متحده، تعیین یک جدول زمانی برای خروج نیروهای نظامی این کشور و همپیمانانش است.
**انتظارات پنهان و آشکار آمریکا از روند مذاکرات صلح افغانستان
آمریکا پس از ناکامی خود و همراهانش در افغانستان پس از 18 سال استفاده از اهرم جنگ و با شعار نابودی تروریست در نهایت تن به مذاکره با همان گروهی را داد که نزدیک به دو دهه قبل برای منکوب کردنش به افغانستان لشگر کشیده بود.
آنها از انجام این مذاکرات و دستیابی به صلح در افغانستان اهدافی را دنبال می کنند که در جنگ نتوانستند به آن دست یابند، نخست این که ایالات متحده با حضور در افغانستان و ادامه جنگ در این کشور متحمل هزینه های هنگفتی شده است که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در حال حاضر با خروج نیروهایش از این کشور در صدد کاهش هزینه های مربوط به این جنگ طولانی است و تلاش دارد این خروج آبرومندانه باشد.
از طرفی آمریکا با نادیده گرفتن آینده افغانستان و بازخورد رفتارش بر سرنوشت ملت افغانستان ، خواهان دستیابی به توافقی با طالبان است که تنها آینده بدون تهدید را برای آمریکا و همپیمانان غربیش از داخل خاک افغانستان تضمین کند.
آمریکا در روند مذاکراتش مدعی است که برای انجام تحقق مذاکره مستقیم طالبان با دولت افغانستان تلاش می کند اما کمترین نشانه ای از کار روی این ادعا در روند مذاکرات و مواضع اتخاذ شده دیده نمی شود.
بیشتر به نظر می رسد دولت آمریکا در تلاش است با امضای توافق صلح، این نمایه را به عنوان یک دست آورد و موفقیت بزرگ در زمان ریاست جمهوری ترامپ ثبت و برای تمدید دولت او استفاده کند.
همین نیت های پنهان آمریکا در مذاکره با طالبان که اغلب پشت درهای بسته انجام می شود و افکار عمومی و بیشتر مقامات دولتی افغانستان هم از آنها بی خبر می مانند ، نگرانی هایی را در افغانستان ایجاد کرده است.
رئیس مجلس سنای افغانستان در همین ارتباط گفت که «زلمی خلیل زاد» مامور ویژه امور خارجه امریکا برای پیگیری صلح افغانستان ، نباید نتایج مذاکرات خود را با طالبان از مردم افغانستان پنهان کند.
حتی حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان انتقاد خود را شیوه مذاکره آمریکا با طالبان تندتر از این مطرح کرد و گفت که خلیل زاد تنها منافع فردی را در روند مذاکره دنبال می کند که این سخنان به شدت از سوی آمریکایی ها تقبیح شد.
**مردم بی گناه و آینده مبهم صلح در افغانستان
با توجه به نقش آفرینی بازیگران اصلی در صحنه صلح افغانستان می توان بهتر به چرایی عدم موفقیت در اقدام های معطوف به صلح در افغانستان پی برد؛ هر حزب و گروهی در این کشور ساز خود را می زند و حتی گاهی افراد یک گروه نیز بر سر موضوعی واحد به اتفاق نظر نمی رسند و متاسفانه در بسیاری از مواقع این اختلاف ها ناشی از فهم متفاوت از تامین منافع ملی نیست و بیشتر ناظر بر حفظ منافع فردی ، حزبی یا قومی است.
در واقع آمریکا، طالبان و تشکل های سیاسی و حاکمیتی افغانستان، هر یک به گونه ای در روند صلح افغانستان به دنبال تحقق منافعی هستند و تعارض میان آنها اجازه نمی دهد که تشکیل نشستی همه جانبه ممکن نشود.
تنها کسانی که متحمل بیشترین خسارت و ضربه از ناهماهنگی این منافع در بازیگران می شوند، مردم بی دفاع افغانستان هستند.
جوانانی که بیشتر عمر خود را در ناآرامی و در میانه خون و آتش با ترس از دست دادن عزیزان و در سایه بمباران هواپیماهای غربی و انفجار عاملان انتحاری طالبان و تعلل و نا کارآمدی احزاب سپری کرده و می کنند؛ امید دارند گره صلح به شکلی باز شود که بندی دیگر بر زندگی آنها نزند.