به گزارش «شیعه نیوز»، تربیت فرزند از مهمترین دغدغه های خانواده های ایرانی است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی از راه های تربیت صحیح را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.
آثار محبت به کودک
رشد و ترقّی کودک مرهون به کارگیری عوامل متعدّدی است که در بین آنها، خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار است و پس از آن، محبّت، احترام و رعایت عدالت بین کودکان از جمله عواملی هستند که در رشد وی بسیار مؤثّر می باشند.
محبت ریشه اصلی شجره فضائل و مایه اساسی سجایای انسانی می باشد که از مؤثرترین عوامل پرورش صحیح کودکان است.
اولیای دین محبت کردن به کودک را زیاد سفارش کرده و کسانی را که به آن بی توجّهی می کنند، مورد نکوهش قرار داده اند.
ایجاد شادابی و نشاط، شکوفایی ذوق و استعداد، رشد عاطفی کودک، اعتماد به نفس و جلب اطمینان و زمینه سازی استقلال و. .. از جمله آثار محبت کردن به کودک است؛ عقده های روانی، اضطراب، انحراف، خشونت، اختلال در روابط، بدبینی و نارسایی در رشد نیز از جمله عوارض محرومیت انسانها از محبت می باشد.
پدر و مادر باید توجّه داشته باشند که ابراز محبت منحصر به دوران طفولیت نیست، بلکه فرزند در دوران نوجوانی و جوانی نیز تشنه محبت است؛ البته محبت کردن باید متناسب با سن فرزند باشد و نیز توجه والدین به این نکته لازم است که محبت نباید در حد افراط و تفریط باشد، چه اینکه محبت نباید مانع تربیت فرزند شود و یا پدر و مادر آن را وسیله ای برای نفوذ خود در فرزند قرار دهند، بلکه محبت می بایست وسیله ای جهت رشد و تربیت صحیح کودک به حساب آید و البته این مقصود، زمانی حاصل می شود که محبّت بر اساس معیارهای دینی در مورد فرزندان به کار گرفته شود.
محبت گذشته از تأثیر در سلامتی جسمی و روانی کودک آثار فراوانی نیز به دنبال دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1- ایجاد شادابی و نشاط
2- شکوفایی ذوق و استعداد
3- رشد عاطفی کودک
4- اعتماد به نفس و جلب اطمینان
5- زمینه سازی استقلال و ...
- عوارض محرومیت از محبت
محرومیت کودک از محبت پدر و مادر، عوارض ناگواری را در سنین مختلف نصیب او می سازد که عقده های روانی، اضطراب خاطر، انحراف، خشونت، اختلال در روابط، بدبینی و نارسایی در رشد، از جمله آن عوارض می باشد.
- هشدارهای تربیتی در به کارگیری محبت
1- ابراز محبت نسبت به فرزند، منحصر به دوران طفولیت وی نیست، بلکه انسان همیشه نیازمند به محبت دیگران است. از این رو، نوجوانان و جوانان نیز باید از ناحیه والدین مورد عطوفت و مهربانی قرار گیرند.
2- مسلمانان موظّفند نسبت به کودکان یتیم و بی سرپرست همچون فرزندان خود ابراز محبّت نموده و به همان مقدار که فقر مالی آنها را برطرف می سازند، فقد محبت آنان را نیز با مهرورزی تأمین کرده و کمبودهای عاطفی آنان را جبران کنند.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:
«کنْ لِلْیتیمِ کالْابِ الرَّحیمِ» نسبت به یتیم مانند پدری مهربان باش.
امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود:
«ما مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ یضَعُ یدَهُ عَلی رَأْسِ یتیمٍ الَّا کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ شَعْرٍ مَرَّتْ یدُهُ عَلَیها حَسَنَةً»
هیچ زن و مرد مؤمنی نیست که دست بر سر یتیم بکشد، مگر آنکه خداوند در مقابل هر مویی که از زیر دستش رد می شود، ثوابی برای او می نویسد.
3- محبّت به کودک باید بگونه ای باشد که کودک آن را لمس کرده، مزه آن را بچشد و به ارزش آن واقف گردد. از این رو، محبت نباید با اموری مانند قلقلک کردن، گاز و نیشگون گرفتن اشتباه شود، چرا که طفل در محبت باید احساس سرور و رضایت کند، از این رو، از اموری که موجب کسالت و خستگی وی می شود، باید پرهیز کرد.
4- در شیوه ابراز محبت، لازم است اظهار آن از دریچه قلب و چشم کودک سنجیده شود و طبعاً محبت کردن پدر و مادر باید متناسب با سن فرزند باشد؛ روزی با خرید یک شکلات می توان محبّت خود را به کودک نشان داد و زمانی با دست دادن به او در جمع و یا رعایت احترام وی نزد دوستان و زمانی با کمک کردن به او.
5- محبّت به کودک باید متعادل و دور از افراط و تفریط باشد. محبت زیاد و بی مورد موجب پرتوقّعی، لوس بارآمدن و از خود راضی بودن کودک می شود. کودکی که به خاطر محبت بیش از حدّ به خواسته های خوب و بد خود می رسد، توان مقاومت در برابر محرومیتها و مشکلات زندگی را از دست می دهد، چرا که اعتماد به نفس خود را از دست داده، بشدّت وابسته به دیگران می شود. او تصوّر می کند همه باید در خدمتش باشند و وقتی خلاف آن را مشاهده کرد، دچار بحران روحی شده، در روابط اجتماعی با مشکلات فراوانی مواجه می شود.
امام باقر علیه السلام می فرماید:
«شَرُّ الْاباءِ مَنْ دَعاهُ الْبِرُّ الَی الْافْراطِ» بدترین پدران آنهایی هستند که در محبّت به فرزند از حدّ تعادل تجاوز کنند.
6- محبّت نباید وسیله ای برای نفوذ پدر و مادر در فرزند گردد؛ مثل مادرانی که به فرزندانشان می گویند: این کار را بکن تا مامان تو را دوست بدارد. یا چون این کار را کردی، تو را دوست ندارم. بزرگترین ضرر این نحوه برخورد آن است که کودک بتدریج عادت می کند که کارها را برای جلب رضایت پدر و مادر و دیگران انجام دهد، نه طبق وظیفه، خلاصه آنکه معیار خوبی و بدی کارها را دوست داشتن یا نداشتن دیگران می داند، بعلاوه فرزند را به تملّق گویی و دورویی وادار می سازد.
7- محبت به فرزند نباید مانع تربیت وی شود. محبت به فرزند به این معنا نیست که انسان بدیهای فرزندش را نادیده بگیرد و اگر عیبی از وی مشاهده کرد، به او تذکر ندهد و به بهانه اینکه جگر گوشه اش ناراحت می شود، اجازه دهد به هر کار زشتی دست بزند.
ازاین رو، بهترین والدین آنهایی هستندکه حساب محبّت به فرزند را از تربیت جدامی کنند.
امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرماید:
«خَیرُ ما وَرَّثَ الْاباءُ الْابْناءَ الْادَبُ» بهترین میراث پدران برای فرزندانشان ادب است.