به گزارش «شیعه نیوز»، قیمت ارز که شکسته شد انتظار منطقی این بود که قیمت کالاها هم در بازار کاهش یابد اما چنین نشد، حالا پرسش بسیاری از مردم این است که چرا با وجود کاهش نرخ ارز قیمت کالاها شکسته نشده است و موج گرانی ادامه دارد.
فروردین امسال بود که نوسانات شدید ارز و سکه باعث جهش قیمت ها و التهاب در بازار شد. این تغییرات تقریبا بر قیمت همه اجناس تاثیر گذاشت و حتی کالاهای داخلی و تولیدات کشاورزی را هم تحت تاثیر قرار داد.
کمبود مواد سلولزی و گرانی پوشک، گران شدن رب گوجه، کمبود برنج، افزایش قیمت لوازم خانگی، جهش قیمت لبنیات، کمبود لاستیک، کمبود مواد اولیه تولید کفش، افزایش قیمت مسکن، جهش قیمت گوشت قرمز، پرواز قیمت مرغ و خلاصه هر روز یک کالا به بهانه ای نایاب می شد و قیمت های نجومی گاهی با تاسف و گاهی با ناباوری، دستمایه طنز بود.
انبارها مملو از کالا بود اما صاحبان آنها به بهانه های مختلف از عرضه کالا به بازار امتناع داشتند و گزارش تخلفات و نحوه برخورد با متخلفان هم هر روز از سوی نهادهای نظارتی منتشر می شد به طوری که تابستان گرم امسال با اخبار داغ مبارزه با احتکار و گرانفروشی همراه بود.
بر اساس اعلام سازمان تعزیرات حکومتی در ٩ ماه نخست امسال، ٨٣ هزار واحد صنفی توسط گشت های مشترک تعزیرات بازرسی شده که در این گشت ها، ٣١ هزار و ٨٢٨ فقره پرونده تشکیل و ۴١۵ هزار میلیارد ریال محکومیت صادر شده است.
آن گونه که سید یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی گفت: در این مدت دو هزار و ٢۵ پرونده احتکار تشکیل شده است و استان تهران، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی بیشترین پرونده های احتکار را داشتند و پرونده های احتکار خارج از نوبت رسیدگی شدند.
برخی انبارها نیز که حکم امتناع از عرضه دریافت کردند با صدور رأی، علاوه بر پرداخت جریمه با دستور قاضی تعزیرات به توزیع و عرضه کالا به قیمت مصوب ملزم شدند.
* متخلفان ٧٠ هزار میلیارد ریال جریمه شدند
سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی همچنین اعلام کرد که در ٩ ماه نخست امسال، ۴٠٠ هزار پرونده به تعزیرات ارجاع شده که در مقایسه با سال قبل، ١١ درصد ورودی پرونده رشد داشته است و متخلفان نزدیک به ٧٠ هزار میلیارد ریال جریمه شدند.
یدالله صادقی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران گفته است که هیچ کالایی با نرخ دلار بیشتر از هشت هزار و ۶۰۰ تومان وارد کشور نشده است.
صادقی گفت: گاهی ممکن است کاهش نیافتن قیمت ها در بازار ناشی از کاهش تولید کالا متناسب با میزان تقاضا در بازار باشد که این موضوع دیگر ارتباطی به قیمت دلار ندارد و مشکل به نبود کفایت در تولید یا واردات برمی گردد که باعث کمبود کالا در بازار شده است.
وی افزود: کاهش نیافتن قیمت کالاها ممکن است ناشی از نبود تناسب بین عرضه و تقاضا در بازار باشد اما افزایش نرخ نهاده ها در بازارهای بین المللی و هزینه های حمل و نقل نیز در این زمینه به عنوان یک شاخص مطرح هستند.
به گفته وی سایر افزایش هزینه ها در بازار بورس از جمله هزینه مواد پتروشیمی، فولادی، کاغذ، مقوا و … برای بسته بندی نیز مزید بر علت شده و با وجود ثابت بودن نرخ ارز(برای واردات) باعث افزایش قیمت این کالاها شده است.
وی افزود: علاوه بر اینها مشکلات تامین ارز و صادرات رسمی و غیررسمی برخی کالاها باعث برهم خوردن تعادل در عرضه و تقاضا شده که در مجموع باعث چسبندگی قیمت ها شده است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران خاطرنشان کرد: برخی رفتارهای موجود در بازار مانند احتکار یا کاهش عرضه کالا به بازار ناشی از کمبود اختصاص مواد اولیه به تولیدکننده است که باعث کاهش تولید و ایجاد مشکل برای مصرف کننده می شود.
* مردم از گرانی ها شکایت دارند
مردم تحلیلگران واقعی بازار هستند و نقد منصفانه آنها مبتنی بر واقعیت روز است آنان موضوع گرانی و چند برابر شدن قیمت ها را همه لمس می کنند.
در یک فروشگاه بزرگ، در چرخ خرید هر یک از مشتریان، بیشتر، اقلام اساسی به چشم می خورد. مواد شوینده، بهداشتی، لبنیات، مرغ و گوشت، تخم مرغ، میوه و سبزی. البته برخی هم فقط با چند قلم کالا، سبد خود را پر کرده اند. چند کیسه برنج، بطری های یک لیتری روغن، قوطی های رب گوجه، جعبه های دستمال کاغذی.
خریداری که خریدهایش بیشتر شبیه احتکار است تا تامین مایحتاج، نگاه پرسشگر به سبد کالای خود را می بیند اول خود را به بی تفاوتی می زند و بعد با لبخند و حالتی حق به جانب می گوید: اگر نخریم چه کنیم؛ شما هم بخرید؛ فردا باید گرانتر بخرید.
اندک جرقه ای، باب درد دل و فغان از بازار و گرانی را موجب می شود. چرخ خرید خانمی که در حال تماشای قفسه کالاهاست، به چرخ خرید خانم دیگری برخورد می کند. به سرعت چرخ را به سوی دیگری هل می دهد و با عذرخواهی می گوید: قیمت های سرسام آور، حواس برای آدم نمی گذارند. خدا به داد برسد. هر دم از این باغ بری می رسد. زیر لب با خود سخن می گوید و دور می شود.
*۲۰ سال به جلو پرتاب شده ام
مرد جوانی که سبد کالایش پر از اقلام مختلف است، می گوید: وقتی قیمت ها را می بینم، فکر می کنم سفری در زمان داشته ام و با درآمد امروز ۲۰ سال به جلو پرتاب شده ام.
او می گوید: پول ملی ما ریال است اما تعاملات بازار به دلار محاسبه می شود. حتی صبح ها هم که تلویزیون را روشن می کنم اولین چیزی که از رسانه ملی می شنوم، اعلام قیمت دلار است.
وی می افزاید: کاسبان بازار همان مردم هستند که از ترس افزایش قیمت ارز، قیمت ها را افزایش می دهند. همه در هر صنف و فعالیتی که هستند، ضربه های محکم می زنند تا بر اثر ضربه دیگران آسیب نبینند.
* دومینوی گرانی
آقای میانسالی که سبد خرید کوچکی برای خریدهای خود برداشته است، می گوید: دومینوی گرانی تا کجا ادامه خواهد داشت نمی دانم؛ سفره مردم کوچک شده است و این مساله را هیچ کسی نمی تواند انکار کند.
وی می گوید: حاکمیت باید وضعیت بازار را شفاف کند و سیاستگزاری درستی داشته باشد اما مردم هم می توانند برای یک نجات جمعی و عبور از بحران اقتصادی تلاش کنند. متاسفانه واکنش های مردم به التهاب های بازار، خیر عمومی در پی ندارد و اوضاع را بدتر می کند.
او می افزاید: جالب است عده ای که بر اثر این نوسانات بازار، دارایی هایشان گران تر شده است احساس خوبی دارند این در حالی است که قدرت خرید بسیاری از آحاد جامعه کاهش یافته است و رقابت اقتصادی برای تصاحب بیشتر نگران کننده است.
* دیگر خرید نشاط ندارد
خانم میانسالی که همراه دو دخترش به خرید آمده است، از گرانی اجناس شکایت می کند و با ناراحتی می گوید: پیش از گرانی ها، خرید کردن، هر چند جزئی هم برای من تفریح تلقی می شد و لذت بخش بود اما اکنون قدرت خریدم کاهش یافته است و نمی توانم مثل قبل از خرید لذت ببرم؛ دیگر خریدهایم نشاط ندارد و نگران آینده هستم.
خانواده دیگری که تازه وارد فروشگاه شده اند و دختر بچه آنها در سبد خرید نشسته است، هنوز کالایی در سبد ندارند اما خانم خانه که سیاهه خرید را در دست دارد، با دقت به دنبال کالاهای فهرست شده است. پدر خانواده هم با وسواس قیمت برندهای مختلف حبوبات را مقایسه می کند.
* آنها که ندارند چه کنند
پیرمردی که سبد خرید را به آرامی هل می دهد، با مکث می گوید: بازنشسته آموزش و پرورش هستم. مغازه کوچک تعمیرات لوازم خانگی دارم و خدا را شکر که از تامین مایحتاج اولیه برمی آیم اما آنها که ندارند چه کنند. گرانی ها و اوضاع اقتصادی، آستانه تحمل مردم را کم کرده است. مردم عصبی و پرخاشگر شده اند. خدا هیچ مردی را شرمنده خانواده نکند.
* صف های پرداخت
صف های پرداخت و خروج از فروشگاه شلوغ است. برخی همچنان که مشغول چیدن اقلام سبد خرید خود روی میز هستند، زیر لب با خود، همراهان یا صندوقدار سخن می گویند و از کوچک شدن سبد خرید شکایت دارند. عده ای هم میزان خرید فعلی خود را با قدرت خرید سال گذشته مقایسه می کنند و با اظهار تاسف و نگرانی نسبت به آینده بیم دارند.
صف خریدهای زیر ۱۰ قلم نیز طولانی است. برخی ترجیح می دهند به مقدار محدود خرید کنند. آنها می گویند فعلا همین چند قلم کافی است. تا فردا خدا بزرگ است. عده ای دیگر نیز می گویند توان خرید بیش از این را نداریم و مشتریانی هم به دلیل نزدیک بودن به فروشگاه ترجیح می دهند مایحتاج خود را روزانه و تازه تهیه کنند.
* ترس از بی ثباتی بازار، واکنش روانی است
به نظر می رسد که واکنش های بازار علاوه بر علل اقتصادی و سیاسی، ابعاد اجتماعی نیز دارد.
محمدعلی اسفنانی، معاون سازمان تعزیرات حکومتی درباره گرانی ها گفت: ترس از بی ثباتی بازار واکنش روانی است که باعث شده تا قیمت ها همچنان بالا نگه داشته شود و نوعی نگرانی در بین فروشندگان و تولیدکنندگان وجود دارد که مبادا قیمت ها ثبات نداشته باشد.
* تعزیرات: هیچ مشکلی وجود ندارد
وی افزود: در ستاد تنظیم بازار، اطمینان قطعی وجود دارد که انبارها مملو از کالا است. تسهیلات برای ورود کالا فراهم شده است و در تامین مواد اولیه و مواد غذایی هیچ مشکلی نیست اما این باور در تولیدکنندگان و فروشندگان وجود ندارد.
معاون سازمان تعزیرات حکومتی درباره نحوه نظارت بر بازار اظهار داشت: سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، تعزیرات حکومتی یا سازمان بازرسی نهادهای نظارتی فراسازمانی هستند و به نظر می رسد این گونه نظارت ها اثربخشی لازم را ندارد و جریمه و برخوردهای کیفری راه چاره نیست.
وی اضافه کرد: نظارت ها باید درون سازمانی و خودنظارتی باشد. تجارب کشورهای دیگر نیز حاکی از آن است که صنوف و اتحادیه ها با واحدهای صنفی متخلف برخورد می کنند و اقداماتی مانند محدودیت در فعالیت، لغو پروانه کسب یا سلب حق برند از جمله برخوردهایی است که انجام می شود اما اکنون اگر بپذیریم که اتحادیه ها و اصناف باید نظارت داشته باشند باید بدانیم که این مراکز ساز و کار اجرایی و ضمانت اجرا برای برخورد با واحدهای متخلف ندارند.
اسفنانی تصریح کرد: در ایران اتحادیه ها و اصناف در صورت بروز مشکل یا تخلف از واحدهای صنفی آنها را به سازمان های نظارتی مانند سازمان حمایت یا تعزیرات ارجاع می دهند و جریان کنترل و نظارت فراسازمانی است در صورتی که اگر درون صنفی باشد اثربخشی و کارایی بیشتری دارد.
پیش از این نیز یاسر رایگانی، سخنگوی تعزیرات نسبت به همراه نبودن بخش خصوصی در اعمال سیاست های دولت انتقاد کرده بود و گفته بود که تعزیرات مکلف است مادامی که مصوبه جدیدی از ستاد تنظیم بازار اعلام نشده است، هرگونه افزایش قیمت را مصداق گرانفروشی و تخلف بداند و با متخلفان برخورد کند.
وی اظهار داشت: طبق قانون نظام صنفی، ابزار برخورد با متخلفان جریمه است اما در صورت تکرار تخلف، پلمب واحد صنفی، مسدودسازی حساب های مالی، ممنوع المعامله و ممنوع الخروج کردن متخلفان و در نهایت جلوگیری از فعالیت و تعطیل واحد متخلف در مراحل بعدی برخورد قرار دارد و در صورت نیاز اعمال می شود.
مسئولان تعزیرات بارها تاکید کرده اند که جریمه ها بازدارندگی لازم را ندارد و مساله، جریمه یا پلمب واحدهای صنفی نیست بلکه مهم اصلاح ساختار بازار است.
واقعیت این است که در میان کسبه و مشتریان همچنان دلهره و نگرانی نسبت به آینده مشهود است. کمبودهای بازار و قیمت های چند برابر به اقشار مختلف از تولیدکنندگان تا مصرف کنندگان فشار می آورد و البته این بازار مکاره برای دلالان و سودجویان و محتکران پر رونق است اما آنچه در کنار سیاستگزاری های صحیح حاکمیتی و نظارت های جدی می تواند آرامش و ثبات بازار را تقویت کند، رفتار همه شهروندان و مسئولیت اجتماعی آنان در مقابل جامعه است. کسانی که از وضعیت آشفته بازار حکایت ها می کنند و از گرانی ها شکایت می کنند.