به گزارش «شیعه نیوز»، روز جهانی ایدز فرصت مناسبی است تا در میان حجم انبوه اخبار و رخداد‌های روز، آخرین تحولات و اقدامات اجرایی مسئولان کشور در فرایند مقابله و پیشگیری از بیماری ایدز مورد بررسی قرار گیرد؛ اقداماتی که یکی از مقام ارشد سازمان بهزیستی آن را مطلوب توصیف نمی‌کند و اعتقاد دارد برخی مسائل مثل موازی کاری، قطع حمایت‌های بین المللی، ضعف فرهنگی و... شرایط نگران کننده‌ای را در این حوزه پیش روی جامعه ایرانی قرار داده است.
از سال ۱۹۸۸ میلادی و به منظور افزایش بودجه‌ها و افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها از سوی سازمان بهداشت جهانی اول دسامبر برابر با دهم آذر ماه به عنوان روز جهانی ایدز نامگذاری شد؛ اقدامی که محور آن افزایش آگاهی‌های عمومی نسبت به این بیماری، حمایت از افراد مبتلا و به صفر رساندن مرگ ناشی از بیماری ایدز عنوان شد.
ایران از جمله کشور‌هایی است که در دهه‌های اخیر و به واسطه گسترش این بیماری، به جمع کشور‌های فعال در مسیر مقابله و پیشگیری از بیماری ایدز پیوسته است. در این سال‌ها اگرچه تلاش‌های قابل تأملی از سوی مسئولان اجرایی کشور در این مسیر صورت گرفته است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که نوعی آشفتگی در فرایند برنامه‌های اجرایی مدیران کشور وجود دارد که اجازه اقدام موثر و کارآمد را از آن‌ها گرفته است.
این مهم را می‌توان از گفته‌های «فرید براتی سده»، کارشناس آسیب‌های اجتماعی و معاون پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور دریافت که در این باره به «تابناک» می‌گوید: ایدز از جمله بیماری‌های خطرناک و رو به گسترشی است که در جامعه ایرانی نیز همانند بسیاری از کشور‌های جهان، شهروندان زیادی را به خود درگیر و آن‌ها را نیازمند حمایت‌های مادی و معنوی کرده است. بر اساس آخرین اطلاعات موجود در ایران چیزی حدود ۸۰ هزار فرد مبتلا به بیماری ایدز داریم که از این تعداد تنها ۳۵ تا ۴۰ هزار مورد آن توسط نهاد‌های مسئول شناسایی شده است و مابقی بدون اطلاع از بیماری خود و یا تشخیص رسمی در کشور زندگی می‌کنند.
وی می‌افزاید: در این بین و با اینکه چیزی حدود ۴۰ هزار مورد از افراد مبتلا به بیماری ایدز در ایران به صورت رسمی شناسایی شده است، اما نهاد‌های مسئول مثل سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت و درمان تنها به چیزی حدود ۲۰ هزار نفر خدمات ارائه می‌دهند که دلیل آن نیز عدم مراجعه مابقی بیماران به مراکز حمایتی در کشور برای دریافت حمایت است.
براتی با تأکید بر زمان محدود باقی مانده از برنامه استراتژیک چهارم مقابله با ایدز، می‌گوید: در حال حاضر در دوران اجرایی شدن برنامه استراتژیک چهارم قرار داریم که تنها یک سال به پایان آن باقی مانده است. در این برنامه برای برای اکثر نهاد‌های مرتبط مثل وزارت کشور، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و درمان، کمیته امداد امام خمینی (ره) و... وظایف مشخصی تدوین شده است تا بتوان اقدامات مناسبی را در حوزه‌های درمانی، روانی، مشاوره‌ای و غیره به بیماران مبتلا و خانواده آن‌ها ارائه کرد.
از پنجاه میلیارد اعتبار، 3 میلیارد پرداخت شده!
معاون پیشگیری و درمان بهزیستی می‌افزاید: برنامه استرانژیک چهارم ۱۵ ردیف فعالیتی دارد که یکی از ردیف‌های آن حمایت‌های مالی، آموزشی، بازتوانی و روانی اجتماعی است که به صورت مشخص با کارکرد‌های سازمان بهزیستی همخوانی دارد و در دستور کار برنامه‌های این سازمان است. از جمله مشکلاتی که در فرایند اجرای برنامه‌های حمایتی برای افراد مبتلا به ایدز در ماه‌های اخیر به وجود آمده است، مسائل مالی است که به صورت مشخص تحت تأثیر افزایش قیمت دلار و تحریم هاست و فعالیت‌های اجرایی سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت را با مشکلات فراوانی رو به رو کرده است.
مشکلاتی که براتی در تشریح شان می‌گوید: علت این مشکل آن است که اعتبارات اجرایی نهاد‌ها برای تحقق برنامه چهارم در سال ۱۳۹۳ تدوین شده است و در آن زمان برآوردی در مورد افزایش قیمت دلار به شکلی که اکنون در جامعه رقم خورده دیده نشده بود. این البته همه مشکل نیست و حتی اعتبارات تصویب شده در سال ۱۳۹۳ نیز بر اساس برنامه و صورت دقیق واریز نمی‌شود و در این زمینه نیز مشکلات فراوانی وجود دارد. برای مثال در سال ۱۳۹۷ و بر اساس برنامه استراتژیک باید ۵۰ میلیارد تومان بودجه در اختیار سازمان بهزیستی قرار می‌گرفت که در بودجه سال جاری سازمان تنها ۶.۵ میلیارد برای این مهم دیده شد که از این رقم نیز تا کنون تنها ۴۵ درصد آن پرداخت شده و مابقی آن احتمال زیاد پرداخت نخواهد شد. بر این اساس شما متوجه می‌شوید که ما در عمل به برنامه‌ها تا چه میزان مشکل داریم، آنهم در حالیکه که نرخ ارز به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.
وی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین و اصلی‌ترین کانالی که از سوی دولت اقدامات حمایتی در اختیار افراد مبتلا به ایدز قرار می‌گیرد، باشگاه‌های مثبت است که تا همین چند ماه پیش ۲۵ باشگاه آن توسط وزارت بهداشت و درمان مدیریت می‌شد و ۴۰ مورد دیگر نیز توسط سازمان بهزیستی به فعالیت مشغول بودند. با توجه به اینکه باشگاه‌های مثبت یا همان positive club یک طرح جهانی است، اعتبارات اصلی آن توسط Global HIV/AIDS Organizations تأمین می‌شود و تا سال گذشته بخاطر حمایت‌های مالی این مجموعه هیچ کدام از باشگاه‌های مثبت ما با مشکل چندانی رو به رو نبود.
باز هم پای تحریم ها در میان است
این مقام دولتی با اشاره با تأثیر مستقیم تحریم‌ها در برنامه‌های سازمان می‌گوید: با این حال در سال جاری از یک سو به دلیل اعمال تحریم و از سویی نیز بخاطر تغییر سیاست‌های اجرایی این نهاد، اعتباری در اختیار باشگاه‌های مثبت قرار نگرفت و به همین خاطر اکثر مراکز با مشکل جدی در حوزه‌های درمانی و حمایتی رو به رو شدند.
براتی تأکید می‌کند: این مشکلات مالی پیش آمده به قدری جدی است که در ماه‌های گذشته وزارت بهداشت مجبور شد، تقریباً اکثر مراکز درمانی خود را تعطیل و برنامه‌های اجرایی خود را متوقف کند؛ روندی که طبق آخرین اخبار دریافتی ما ادامه دارد و احتمالاً به تعطیلی مراکز بیشتری ختم شود.
وی می‌افزاید: در این بین مشکل پیش آمده آن است که اگرچه مراکز مقابله با ایدز وابسته به سازمان بهزیستی هم دچار مشکل مشابه هستند، اما افراد تحت پوشش وزارت بهداشت چیزی حدود ۶ هزار نفر به سمت ما سوق داده شدند و سازمان بهزیستی توان پاسخگویی این حجم از مراجعات را ندارد. در اینجا باید یادآوردی کنم که همه این افراد مبتلای خواهان خدمات تنها ۲۵ درصد افراد مبتلای کشور هستند.
چاره ای جز تعطیل کردن باشگاه‌های مثبت ایدز نداریم
معاون پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی می‌گوید: روند موجود اگر ادامه داشته باشد، سازمان بهزیستی هم به دلیل عدم توان برای پاسخگویی به نیاز‌های این قشر از افراد جامعه مجبور به تعطیل کردن حداقل تعدادی از مراکز خود خواهد شد و شما می‌توانید تصور کنید که در چنین شرایطی چه مشکلات سنگینی متوجه کشور خواهد شد؛ مراکزی که البته توزیع جغرافیایی عادلانه‌ای ندارند و در همه استان‌ها فعال نیستند. یعنی ما به جای تلاش برای احداث باشگاه‌های مثبت ایدز جدید در استان‌های فاقد مرکز در حال تعطیل کردن مراکز فعال هستیم.
براتی در پاسخ به رسالت‌های اصلی باشگاه‌های مثبت ایدز افزود: باشگاه‌های مثبتی که به آن اشاره شد، در حوزه‌هایی مثل سلامت جنسی، سلامت روان، سلامت باروری، بهداشت جسمی، حمایت‌های اقتصادی و... صورت می‌گیرد. افرادی که مبتلا به ایدز هستند معمولاً افراد منزوی و گوشه گیری می‌شوند که بعضاً فرصت‌های شغلی خود را نیز از دست می‌دهند و به همین خاطر نیاز است مورد حمایت‌های مالی قرار بگیرند. به ویژه افرادی که دارای فرزند و خانواده هستند و در تأمین معاش خانواده با مشکل جدی رو به رو می‌شوند.
وی با انتقاد از عملکرد دولت در این حوزه می‌افزاید: اگرچه من خود یک مقام دولتی محسوب می‌شوم، اما باید اعتراف کنم که مدیران و مجموعه‌های زیر نظر دولت فعالیت هایشان در حوزه بیماری ایدز دچار از هم گسیختگی و آشفتگی است و این شرایط به قدری نگران کننده است که اجازه مدیریت واحد و پاسخگو را از ما گرفته است. به عنوان مثال اکنون که کیفیت ارائه خدمات به افراد مبتلا و نیز تلاش‌های صورت گرفته برای مقابله با ایدز اصلاً راضی کننده نیست، شما نمی‌توانید سازمان بهزیستی را به عنوان یک مقام مسئول و پاسخگو مواخذه کنید، چرا که می‌توان با دلیل و مدرک ثابت کرد که نهاد‌های موازی دیگری نیز در این حوزه هستند که بعضاً در عمل به رسالت هایشان به مراتب ضعیف‌تر هستند.
برای مقابله و پیشگیری از بیماری ایدز باید یک نهاد متولی شود
وی با گلایه از بی توجهی‌های نمایندگان مجلس به این حوزه ادامه می‌دهد: به نظر من در چنین شرایطی ضرورت دارد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان قانونگذاران کشور اهتمام ویژه‌ای در این حوزه داشته باشند و ضمن تلاش برای تجمیع بودجه‌های اختصاصی به دستگاه‌های اجرایی تلاش کنند تا یک نهاد و یا سازمان را متولی این امر قرار بدهند و از همان سازمان نیز در ادامه مطالبه گر باشند؛ وضعیتی که اکنون شاهد آن نیستیم و می‌تواند مدیریت این بخش را از موازی کاری‌های پیش آمده خارج کند.
براتی می‌افزاید: واقعیت این است که در حوزه فرهنگی ما چندان توسعه‌ای در رابطه با نوع برخورد با افراد مبتلا به ایدز نداشته ایم و در این بخش نیز نیازمند فعالیت‌های گسترده‌ای هستیم. اکنون در شرایطی قرار داریم که شیوه انتقال بیماری ایدز از شکل تزریقی به سمت روابط جنسی تغییر یافته است و از سویی نیز همانطور که پیش‌تر گفتم چیزی حدود ۴۰ هزار نفر بیمار مبتلا به ایدز در کشور به صورت رسمی مورد شناسایی قرار نگرفته اند.
این مقام دولتی در پایان و با انتقاد از عملکرد رسانه‌ها و به ویژه صدا و سیما در این رابطه می‌گوید: رسانه‌ها و مسئولان به بیماری ایدز و خسارت‌های آن عمدتاً به شکل مناسبتی نگاه می‌کنند و در دیگر روز‌های سال چندان به آن توجهی ندارند؛ شرایطی که می‌تواند آینده نگران کننده‌ای را در این حوزه پیش روی کشورمان قرار دهد.
بر اساس گفته های معاون توسعه و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور به خوبی می توان متوجه شد که شرایط و برنامه های کشور در حوزه مقابله و پیشگیری از ایدز تا چه میزان آشفته و از هم گسیخته است؛ برنامه و طرح هایی که به پرداخت اعتبارات خارجی گره خورده و با حذف این اعتبارات، از دستور کار خارج می‌شوند. اشکالی بزرگ که ظاهرا تاکنون به دید مسئولان نیامده بود و هنوز هم نیامده است، با این یادآوری که آسیب بزرگی در نتیجه آن متوجه مبتلایان به ایدز و در کل، تمامی ایرانیان خواهد شد.