شیعه نیوز: بهشت و دریافت پاداش اخروی یکی از آرزوهای افراد مومن است اما از طرفی افراد مومن ویژگی‌هایی دارند و لحظاتی برای آنان خلق می‌شود که جزء بهترین و شیرین‌ترین لحظاتشان است، نکته‌ای که در این بین مورد سوال قرار می‌گیرد این است که؛ شیرین‌ترین لحظه قیامت برای مومنان چه موقع است؟
ویژگی‌های انسان مومن چیست؟
تعدادی از صفات انسان مومن در سوره مومنون بیان شده است که به همین مناسبت این سوره «مؤمنون» نامیده شده است. در ابتدای این سوره می‌فرماید: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ»؛ «به تحقیق مومنین رستگار شدند.»
بعد تا آیه‌ی ۱۱ صفات مؤمنینِ راستین را چنین بر می‌شمارد:
اول: مومنان کسانی هستند که در حال نماز خشوع دارند و در مقابل پروردگارشان با فروتنی نماز می‌خوانند.
دوم: کسانی که از کار‌های بیهوده پرهیز می‌کنند یعنی کار‌ها و برنامه زندگی شان هدفمند است و بدون هدف نیست.
سوم: مؤمنان کسانی هستند که زکات می‌پردازند.
واژه «زکات» در قرآن دو معنا دارد:
در سورههای مدنی گاهی به معنای مالیات زکات واجب است که بر چند چیز تعلق می‌گیرد. ولی در سورههای مکی برخی مفسران احتمال داده اند که به معنای انفاق باشد یعنی مؤمنان کسانی هستند که از اموالشان انفاق و بخشش می‌کنند و این یکی از صفات بارز مومنان است.
چهارم: از صفات دیگر مومنان راستین این است که پاکدامن هستند و مراقبند تا به گناهان و اعمال زشت آلوده نشوند.
در ادامه موردی را استثناء می‌کند که این‌ها غریزه شهوت خود را کنترل می‌کنند مگر در موارد حلال و اگر کسی از این حد فراتر رود تجاوزگر است.
پنجم: صفت بعدی مؤمنان راستین این است که امانتدار‌های خوبی هستند. امانت مردم را همچون جان خودش حفظ می‌کند و آن را بر می‌گرداند و اگر با کسی پیمانی بست به پیمانش وفادار است.
ششم: مؤمنین مراقب نمازشان هستند و اول وقت نمازشان را می‌خوانند، سستی و کاهلی در نمازشان نمی‌کنند و در پایان می‌فرماید: «أُولئِکَ هُمُ الْوَارِثُونَ» این افراد وارثان بهشت هستند.
البته صفات دیگر مؤمنان در سورههای دیگر هم ذکر شده که نظر شما را به برخی از آن‌ها جلب می‌کنیم:
هفتم: در سوره‌ی انفال می‌فرماید: «مؤمنون کسانی هستند که وقتی یاد خدا را می‌شنوند دل‌های آن‌ها برافروخته می‌شود.» در حقیقت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و نسبت به یاد خدا بی تفاوت نیست.
هشتم: در سوره‌ی مائده می‌خوانیم: «این‌ها کسانی هستند که بر خدا توکل می‌کنند.»
نهم: باز در سوره‌ی انفال آمده است: «آن‌ها کسانی هستند که به دیگران پناه می‌دهند و رهبران الهی و مردان الهی را یاری می‌کنند.»
دهم: در سوره‌ی آل عمران می‌فرماید: «آن‌ها سرپرستی کافران را نمی‌پذیرند» یعنی ولایت و رهبری دشمنان خدا و کافران را نمی‌پذیرند.
یازدهم: در سوره‌ی نساء می‌فرماید: «مومنان کسانی هستند که به قرآن و کتاب‌های آسمانی قبل از آن ایمان می‌آورند.»
دوازدهم: و در سوره بقره می‌خوانیم: «مومنان کسانی هستند که فساد مالی و اقتصادی ندارند (رباخوار) نیستند.» این بود برخی از صفاتی که در قرآن برای مؤمنان راستین آمده است؛ و در تمجید آن‌ها در سوره‌ی توبه می‌فرماید: «این مؤمنان اهل بهشت اند، و خدا جان و مال آن‌ها را می‌خرد و با آن‌ها معامله می‌کند.» و در سوره منافقون می‌فرماید: «عزت از آن خدا، و پیامبر و مؤمنان است.»
برای مومنین و کسانی که با عنایت امیرالمومنین «سلام‌الله‌علیه» زیر لوای حمد قرار گرفته‌اند و از آب کوثر سیراب گشته‌اند، لحظه‌ای بیش نخواهد بود. این افراد، با توجه به لیاقتی که در دنیا و در پرتو پیروی از اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم» کسب کرده‌اند، بنا بر تعبیر روایات، مانند برق جهنده، به بهشت و جایگاه خود خواهند رسید.
در زندگی لحظاتی هست که برای ما التهاب زیادی دارد مثل لحظاتی که قرار است نتیجه کاری که برایش زحمت کشیده ایم ببینیم مثل مواقعی که منتظر نتیجه کنکور هستیم، یا زمانی که می‌خواهیم نمرات امتحاناتمان را ببینیم یا در یک آزمون استخدامی شرکت کرده و منتظر نتیجه ایم. در این لحظات قلب ما تند تند می‌زند و در ذهن خود افکار ضد و نقیض، بیم‌ها و امیدها را می‌پرورانیم.
یکی از مواقعی که اعلام نتایج در آنجا با التهاب و هیجان نفس گیری همراه است، موقف حساب و حسابرسی خداوند متعال در قیامت است.
زمانی است که نه دوباره امتحان می‌گیرند و نه می‌توان به نتیجه اعتراضی کرد، اگر نمره قبولی گرفته شد جایزه اش بهشت است و اگر نه سوختنی است عمیق و جانکاه که پایانی برای آن نیست، پناه می‌بریم به خداوند مهربانی از چنین روزی، از آن روز بیشتر بدانیم:
حسابرسی در قیامت
از قرآن کریم به خوبی استفاده می‌شود که در روز قیامت، به حساب افراد و نحوه عملکرد آنان در دنیا رسیدگی می‌شود:
«وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ کَفى بِنا حاسِبینَ»
خداوند متعال می‌فرماید: ما در روز قیامت، ترازوهاى عادلانه می‌گذاریم و اعمال نیک و بد انسان‌ها را با آن می‌سنجیم. در آن روز، به هیچ کس هیچ گونه ظلم و ستمی نمى شود و از استحقاق کسی کاسته نمى گردد و اگر عمل مکلف به وزن دانه خردلى هم باشد، آن را مى آوریم و همین کافى است که ما حسابگر و حسابرس باشیم.
همچنین قرآن کریم در آیه دیگری با عبارت «وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»، بر سوال از همه اعمال انسان در قیامت تأکید می‌ورزد و در آیاتی نیز مصادیق سوالات قیامت را بیان می‌فرماید.
حسابرسی نیکوکاران
آیات شریفه قرآن کریم در موضوع معاد و نیز روایاتی که در این زمینه وجود دارد، نشانگر سختی قیامت و دقیق بودن حسابرسی اعمال است، امّا باید دانست که حسابرسی در قیامت با همه سختی‌ها و مشکلات خود، برای مومنین و کسانی که با عنایت امیرالمومنین «سلام‌الله‌علیه» زیر لوای حمد قرار گرفته‌اند و از آب کوثر سیراب گشته‌اند، لحظه‌ای بیش نخواهد بود. این افراد، با توجه به لیاقتی که در دنیا و در پرتو پیروی از اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم» کسب کرده‌اند، بنا بر تعبیر روایات، مانند برق جهنده، به بهشت و جایگاه خود خواهند رسید.
به نظر می‌رسد منظور از اصحاب «اعراف» که قرآن کریم از آنان سخن می‌گوید نیز شیعیان و پیروان اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم» هستند که در قیامت، زیر لوای حمد قرار می‌گیرند و در آن جایگاه فرح‌بخش، به تماشای محشر و محاسبه اعمال و وضعیّت مردمان می‌نشینند تا حسابرسی تمام شود و از جایگاهی که دارند و از تماشای صحنه محشر، لذّت می‌برند.
حسابرسی بدکاران
در مورد بدکاران، وضعیّت بسیار سخت و ناراحت کننده خواهد بود. بر عکس نیکوکاران که با نور ایمان و نور ولایت راه خود را می‌یابند و در یک لحظه نجات پیدا می‌کنند، بدکاران در تاریکی و ظلمت مطلق به سر می‌برند و باید سختی روز‌های متعدّد و بسیار طولانی قیامت را تحمّل کنند و به سوالاتی که از آن‌ها پرسیده می‌شود، پاسخ گویند. آنان در ظلمت و تاریکی، همدیگر را نمی‌بینند و در آن صحرای پرهیاهو به همدیگر تنه می‌زنند و موجبات ناراحتی یکدیگر را فراهم می‌کنند.
خلاصه به تعبیر قرآن کریم، شومی و بدبختی گریبان‌گیر بدکاران و گناه‌کاران است:
«وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ، فی سَمُومٍ وَ حَمیمٍ، وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ، لا بارِدٍ وَ لا کَریمٍ، إِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفینَ، وَ کانُوا یُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظیمِ»
دست چپی‌ها (کسانی که نامه عملشان به دست چپ داده شده است)، بسیار شومند. آنان زیر هرم و دود جهنّم هستند. آتش و دودی که خودشان به واسطه اعمال دنیوی خود، مانند پیروی از هوی و هوس، تجمّل‌گرایی، اسراف و ... به وجود آورده‌اند. آنان با اصرار بر گناه و تن دادن به خواهش‌های نفسانی و شهوانی، این آتش و درد و رنج را برای خود فراهم ساخته و چاره‌ای از آن ندارند.
قرآن کریم بار‌ها در تشریح مسائل و وقایع قیامت، بر این نکته تأکید می‌فرماید که قیامت برای بدکاران بسیار سخت و برای نیکوکاران آسان و راحت است. همچنین منشأ این سختی و یا آرامش و راحتی در قیامت را اعمال خود انسان‌ها در دنیا برمی‌شمرد. کسی که در دنیا خود را در مسیر ولایت و اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم» قرار داده است، در آخرت نیز از هدایت و نور آنان، از کوثر و لوای حمد ایشان، برخوردار می‌شود و آنکه در دنیا، راه آن بزرگواران که راه هدایت و رستگاری است را طی نکند و در ظلمت و تاریکی خواهش‌های نفسانی قدم بردارد، در قیامت نیز در تاریکی مضاعف خواهد بود و بابد متحمّل سختی و مشقّت فراوانی شود.
مواقف قیامت
از قرآن و روایات معلوم مى شود که در قیامت، مواقف بسیارى برای حسابرسی به حساب بندگان وجود دارد. از جمله مواقف قیامت، می‌توان به مواقف اهل بیت «سلام‌الله‌علیهم»، نماز و حق النّاس اشاره کرد که از بندگان راجع به محبّت و ولایت اهل بیت، اهمیّت آنان به نماز و میزان مراعات حقّ النّاس سوال می‌شود و اگر پاسخ قانع کننده‌ای نداشته باشند، حق عبور از آن مواقف را ندارند.
گذر از مواقف قیامت، به تعبیر قرآن کریم، پنجاه هزار سال طول می‌کشد. قرآن، هنگام بیان شدّت حسابرسی در قیامت و سختی آن، یک‌جا می‌فرماید: قیامت هزار سال است و در جای دیگر می‌فرماید: پنجاه هزار سال طول می‌کشد!
امام صادق «سلام‌الله‌علیه» در توضیح این مطلب فرموده‌اند:
«فَإِنَّ فِی الْقِیَامَةِ خَمْسِینَ مَوْقِفاً کُلُّ مَوْقِفٍ مِثْلُ أَلْفِ سَنَةٍ- مِمَّا تَعُدُّونَ ثُمَ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَة»
یعنی قیامت پنجاه موقف دارد که هر موقف آن، هزار سال طول می‌کشد! البته این سختی‌ها و طول کشیدن قیامت، برای مومنین و نیکوکاران، لحظه‌ای بیش نیست و بسیار گذراست، چنانکه وقتی به پیامر اکرم «صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» عرض شد که حسابرسی در قیامت چقدر طولانی و سخت است؟! فرمودند: برای مومن یک لحظه است، و کمتر از خواندن یک نماز در دنیا طول می‌کشد.
«وَ الّذی نَفسِ مُحمَّد بِیَده إنَّه لَیَخِّفُ علَى المُۆمِن حتّى یَکون أخفّ عَلیه مِن صَلاة مَکتوبَة یُصلی‌ها فی الدُّنیا»
در واقع، صدمات و سختی‌های مۆمن حقیقی در دنیا و ریاضت‌های دینی او، موجبات آرامش و راحتی او را در قیامت فراهم می‌سازد؛ بنابراین هرچه مومنین بیشتر در انجام واجبات و عبادات کوشا باشند و از گناه و نافرمانی خداوند اجتناب ورزند، در قیامت، راحت‌تر و شادتر خواهند بود.
با این وجود، آیا واقعاً ارزش ندارد کسی هشتاد سال یا در نهایت صد سال زندگی دنیا را، در مضیقه و مشقّت باشد و پا روی هوا و هوس و شهوات خود بگذارد تا پنجاه هزار سال در رفاه و آسایش باشد؟ مسلّما ارزش دارد. در حالی که زمان قیامت، فقط پنجاه هزار سال حسابرسی نیست، بلکه برای همیشه و ابدی خواهد بود.