شیعه نیوز: پیامبر اعظم علیه السلام در روایت می فرماید: «نیرومند کسی است که به هنگام خشم، مالک خویش گردد».(۱)
حسین علیه السلام هرگز تحت تأثیر خشم و غضب، کاری را انجام نداد؛ او به هنگام غضب بر خود مسلط بود و اگر تمام عوامل خشم فراهم می شد، آن حضرت از طریق اعتدال و میانه روی و راه صواب، به قدر چشم برهم زدنی بیرون نمی شد.
"علائلی” می نویسد: غلامی از غلامان حضرت، آب بر دست مبارکش می ریخت؛ ظرف آب از دست غلام در تَشت افتاد، آب تَشت بر روی مقدّس ایشان پاشید. غلام عرض کرد: ای آقای من! (وَالْکاظِمِینَ الْغَیْظَ). فرمود: «خشمم را فرو خوردم». غلام گفت: «وَالْعافِینَ عَنِ النّاسِ». فرمود: «تو را عفو نمودم». عرض کرد: «وَاللّه ُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ».(۲)
فرمود: «اِذْهَبْ فَاَنْتِ حُرٌّ لِوَجْهِ اللّه ِ الْکَریمِ»؛ برو که تو در راه خدا آزادی!(۳)
یکی از نمایش های حُسن خلق و کَرَم آن حضرت که نشان می دهد آن امام شهید در برابر عوامل غضب، خشم و کینه، کمال قدرت و ایستادگی را داشت، سیراب کردن لشکر حرّ است. وقتی که لشکر حرّ در گرم گاه روز رسیدند و حضرت تشنگی را مشاهده کرد، فرمان داد تا به آنها و اسب هایشان آب
بیاشامند. برحسب امر امام، تمام سپاه دشمن را از مرد و مرکب سیراب کردند و بر پاها و شکم چهارپایانشان آب پاشیدند.
"علی بن طعان محاربی” گفت: من پس از همه رسیدم، تا آن بحر کَرَم و نورِ دیده ساقی کوثر مرا به آن حال دید، به زبان مبارک و در نهایت لطف و مرحمت به لغت حجاز فرمود:
«یَابْنَ أَخِی! أَنْخِ الرّاوِیَهَ»؛ برادرزاده! شتر را بخوابان.
من معنای کلام امام را ندانستم، امام دانست که نفهمیدم، پس فرمود:
«أَنْخِ الْجَمَلَ»؛ شتر را بخوابان.
من شتر را خوابانیدم. سپس فرمود:
«اِخْنَثِ السُّقْیا»؛ دهانه مشک را بر گردان و آب بنوش!
من نتوانستم. امام پیش آمد و دهانه مشک را به دست مبارک پیچید تا آب نوشیدم.(۴)
از نمونه های دیگر صبر آن حضرت، امتناع او از شروع جنگ بود. با اینکه می دانست آن لشکر کفرپیشه به هیچ وجه بر او و عزیزانش رحم نمی کنند و با اینکه از آنها رفتارها و حرکاتی سر می زد که صبر بر آن اعمال نکوهیده، دشوار بود آن حضرت، حجّت را بر آنها تمام ساخت و نه خود و نه اصحابش دست به اسلحه نبردند.
چون نامه ابن زیاد به حرّ رسید و در آن دستور داده بود که حرّ بر حسین علیه السلام کار را تنگ بگیرد و ایشان را در بیابانی بی آب و سبزه فرود آورد،
"زهیر بن قین” به امام عرض کرد: «به خدا قسم! آن سپاهی که پس از اینها بیایند بسی بیشتر باشند، اجازه بده تا هم اکنون با این گروه نبرد کنیم».
آن حضرت فرمود: «من ابتدا جنگ را شروع نمی کنم».
هم چنین وقتی آب را بر روی امام و اصحابش بسته بودند و همه لشکریان آن حضرت از زن و مرد، کوچک و بزرگ، جوان و پیر، بیمار و سالم، حتی اسب ها و مراکب تشنه بودند و صیحه تشنه کامان همواره به گوش امام می رسید، ایشان از شروع جنگ خودداری فرمود.
حتی زمانی که جرثومه شرارت و خباثت، شمر ملعون روز عاشورا به خیام طاهره نزدیک شد و در پیرامون خیمه های جلالت و عظمت می گردید تا نقطه ای را که از آنجا می توان به خیام و لشکرگاه امام حمله کرد، معیّن سازد، خندقی را دید که در آن آتش افروخته اند، بانگ برداشت و به امام جسارت کرد. "مسلم بن عوسجه” که در تیراندازی مهارت داشت، اجازه خواست شمر را با تیر بزند و زمین را از لوث وجود خبیث آن دشمن خدا پاک سازد. حضرت اجازه نفرمود؛ زیرا از شروع کردن جنگ کراهت داشت.(۵) مثل اینکه می خواست جنگش با آنها صورت دفاع داشته باشد.
یکی دیگر از نمونه های گذشت، عفو و صبر آن حضرت، که دلیل بر عزم محکم، قوت تصمیم و بلندی همت ایشان است، قبول توبه حرّ و آن همه ملاطفت و محبّتی است که نسبت به او از آن معدن صبر، حلم، عفو و بخشش صادر شد.
صبر و گذشت امام نسبت به حرّ، مصداق بارزی از مفاد سخن پروردگار است که فرمود:
«وَلَمَن صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الاْءُمُورِ»؛(۶)
و کسی که صبر و گذشت پیشه کند، بی گمان این از کارهای سترگ است.
۱- بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۱۵۱.
۲- سخنان این غلام، اقتباسی است از آیه ۱۳۴ سوره آل عمران؛ «و فروخوردگان خشم و گذشت کنندگان از مردم و خداوند نیکوکاران را دوست می دارد».
۳- سمو المعنی، ص ۱۶۱.
۴- القمقام الزخار، ص ۳۵۰ و سایر کتب مقتل.
۵- ابوالشهداء، ص ۱۷۲؛ القمقام الزخار، ص ۳۹۰.
۶- سوره شوری، آیه ۴۳.
منبع: کتاب آیینه جمال؛ نگرشی بر مکارم اخلاق امام حسین علیه السلام