به گزارش «شیعه نیوز»، عضو مجلس خبرگان رهبری علم آموزی و خودسازی و تهذیب نفس و اخلاق و پرداختن به مسائل تربیتی را از جمله رسالت های حوزه علمیه دانست و گفت: برخی طلاب گاهی به بهانه انقلابی بودن وارد مسایل جناحی و سیاسی می شوند، انقلابی بودن هیچ ربطی به مسایل سیاسی ندارد بلکه سبب آلوده شدن روحانیون خواهد شد.
آیت الله هاشم زاده هریسی در مورد وظیفه و رسالت حوزه علمیه قم در شرایط امروز جهان اسلام، اظهار کرد: حوزه های علمیه همیشه و در طول تاریخ از آغاز تاکنون از اهمیت خاصی برخورد بوده، هست و خواهد بود و این نقش صرفاً به وضعیت فعلی محدود نیست، ولی در شرایط روز این اهمیت بسیار بیشتر شده به طوری که قابل مقایسه نیست؛ اهمیت آن دائمی و ذاتی است به این علت که در اسلام به خصوص در تشیع سرچشمه همه مسائل مهم جامعه است. مسائل اعتقادی، انسانی، علمی و به طور خلاصه صلاح و فساد جامعه از این سرچشمه سرازیر و در جامعه جریان پیدا می کند؛ اگر آب آن زلال و پاک باشد اثرگذاری و سیراب شدن تشنگی های علمی سیراب می شود، ولی اگر انحرافاتی در این بخش باشد یا آنطور که باید سالم و کامل نباشد همه اینها باز به جامعه سرایت می کند.
حوزه ها باید از کوچکترین ضعف ها، سستی ها و آلودگی ها حفظ شوند
او ادامه داد: سرچشمه باید از عقاید ناب و انسانیت ناب و ایثار و فداکاری و خدمتگزاری و تربیت غنی باشد. به طور مثال انقلاب ما و تشکیل نظام اسلامی یکی از آثار حوزه های علمیه عالی، سالم و دانشمند است. یکی از محصولات حوزه این بود و باید به این سرچشمه توجه و بر آن نظارت کرد؛ حوزه ها باید از کوچکترین ضعف ها، سستی ها و آلودگی ها حفظ شوند. روح مردم و جان جامعه به موادی نیاز دارد که این مصالح نباید در حوزه ها ضعیف باشد. مسئولین و علما باید تمام توجه خود را بر این منظور صرف کنند تا این سرچشمه پاک بماند و بر هر جامعه ای سرازیر شود و آنجا را بوستان و گلستان کند.
باید افرادی از حوزه های علمیه قیام کنند و درمان کننده دردهای مردم و جامعه باشند
او وظیفه مسئولین و علمای حوزه علمیه در شرایط امروز را پر رنگ تر دانست و تصریح کرد: ما امروز در شرایط خاص قرار داریم به این دلیل که مردم به این مسائل نیاز بیشتری دارند. مردم نیازمند اصلاح جامعه هستند و باید افرادی از حوزه های علمیه قیام کنند و بر جامعه قدم بگذارند که درمان کننده دردهای مردم و جامعه باشند.
او به دو مطلبی که در حوزه های علمیه باید اصل قرار گیرد اشاره و خاطرنشان کرد: در حوزه های علمیه دو مطلب باید اصل قرار داده شود و باقی اصل نیست. یکی قوی شدن حوزه ها از نظر کیفی و کمی علم به طوری که جامعه به هر آنچه که از نظر علم انسان سازی نیاز است، مصلح شود. دوم قوی و با دقت دانستن به طوری که در تمام این علوم و علوم مربوطه صاحب نظر باشند. عالمان حوزه باید در این علوم طرح و روش داشته باشند. باید بر این مسائل کار کرد و رسالت اولیه حوزه همین است.
فکر رفتن به سمت مقام و مسئولیت اندوخته های طلاب را در حوزه کم می کند
او افزود: وقتی روحانیت در این مراکز تربیت شده و از آنجا به جامعه سرازیر می شود و آنچه را که در حوزه ها به دست آورده است در جامعه کاربردی می کند و اندوخته های خود را مصرف می کند باید در حوزه ذخایری بسازد. حوزه باید در آموزش آنها سنگ تمام بگذارد و طلاب و متولیان تربیت نباید از دقایق بگذرند. این اولین رسالت حوزه است و باقی آنها فرعی است. فکر رفتن به سمت مقام و مسئولیت اندوخته های طلاب را در حوزه کم می کند. آنها باید تحصیلات خود را پر کنند. قدیم از عنوان ملا استفاده می شد. به معنای پر یعنی سینه این آدم پر از علم و آداب و اصول و غنی از مسائل انسانی است. پر شدن رسالت اولیه آنهاست و هر چه به چیزهای دیگر گرایش پیدا کنند و مشغول چیزهایی شوند که در جامعه ما جریان دارد، باخته اند. البته این به معنای بی اطلاعی از دنیای پیرامون نیست. همه چیز به حوزه ها می رسد و این هیچ عیبی ندارد، ولی آن مقدار که در تحصیل و علم او اثر منفی بگذارد مضر است.
تربیت شدگان در حوزه نباید به دنبال مسائل جنجالی باشند
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: رسالت دیگر خودسازی و تهذیب نفس و اخلاق و پرداختن به مسائل تربیتی است. اینها جنبه دیگری از این پیکره است. علم یک بال و اخلاق و معنویت بال دیگری برای بلند پروازی در حوزه هاست، اگر این دو بال را ساخت و در حوزه تحصیل کرد می تواند پرواز کند و صدا و نوشته و علمش به همه جا می رود. تربیت شدگان در حوزه نباید به دنبال مسائل جنجالی باشند. جناح بندی ها مسائل سیاسی و انقلابی گری ها اگر چه خوب است، اما سیاست بازی برای طلبه خوب نیست. انقلابی بودن خوب است، ولی انقلاب گرایی و تنش سازی و افراطی گری و تند روی آنها را از آموخته های علمی دور می اندازد و به گناه وا می دارد. چطور می شود در صحنه جناح بازی و گروه بازی باشید و تهمت نزنید و حق کسی را ضایع نکنید. این ممکن نیست و آلوده به گناه می شوند و خداوند توفیقات را از آنها سلب می کند.
به جای مشهور کردن روحانیون، آنان را به خودسازی تشویق کنیم
او با بیان اینکه علم نور خداست و به کسی می رسد که پاک باشد، اظهار کرد: عالم وقتی به نام روحانی به میدان آمد، اما از علم و اخلاق خالی شد یا به صورت کامل نداشت و آلوده به چیزهای دیگر شد فساد ایجاد می شود. روایات زیادی است که می گوید لغزش عالم به مانند سفینه ای است که مردم را برای نجات سوار کرده ولی در دریا غرق می کند. امام علی(ع) می فرماید: اشتباهات روحانی مانند سفینه ای شکسته است که دیگران را غرق می کند. این کشتی باید از نظر علمی آنقدر قوی باشد که غرق نشود و غرق نکند. ما بیش از اینکه روحانیون و طلبه ها را مشهور کنیم و به مسائل دیگر مشغول کنیم باید آنها را به خودسازی و مشغول شدن در علم مشوق باشیم.
هاشم زاده هریسی در مورد خودسازی و مشغول شدن به علم در کلام امام خمینی(ره) نیز اشاره و خاطرنشان کرد: اگر توصیه های امام خمینی(ره) در این زمینه را از صحیفه امام جمع آوری کنیم، جزوه خوبی خواهد شد. امام چند سفارش در این رابطه دارد که من به بخشی از آنها اشاره می کنم. اول اینکه حوزه و متولیان حوزه را به نظم و انضباط و نظام دعوت می کند حتی تأکید می کنند که صحبت ها، سخنان و برخوردهایشان طوری باشد که یکدیگر را نقض نکنند، اگر با نظم اسلامی با مردم و متن جامعه رفتار کنیم همه چیز سر جای خود خواهد بود، ولی تندروی و کند روی ها و دعوت های مختلف وحدت را به هم می زند حتی در صحبت ها و سخنرانی ها و موضع گیری ها نیز باید رعایت نظم را سرلوحه قرار داد.
او افزود: امام(ره) توصیه می کند برنامه ها را دقیق طراحی کنید، برنامه هایی که به هدف برساند دقیق و صحیح باشند و تمام حوزه های علمیه و حوزه های بزرگ کشور بخصوص حوزه قم دقیق باشند و اصول اثرگذاری در برنامه ریزی آنها رعایت شود و با راه میانبر، زود و قوی به مطلب برسانند. سفارش سوم اینکه حوزه ها را از آسیب ها حفظ کنیم. تند روی ها، سیاست بازی ها، اختلافات، وقت را ضایع کردن و مشغول کردن در سخنان و مسائل جنبی، بد اخلاقی ها و اختلاف افکنی آسیب است؛ آسیب ها را آسیب شناسی کنید و حوزه را از آسیب ها حفظ کنید.
بحث و نظر و مباحث نظری در حوزه ها صوری نباشد
او نسبت به موشکافی علم و دقت بر تحصیل توسط طلبه ها تأکید و اظهار کرد: باید بحث و نظر و مباحث نظری در حوزه ها صوری نباشد و قوی بر این مباحث ورود کنند. در تحصیل و پیشرفت تحصیلی و در اثرگذاری ابتکاراتی داشته باشند. در فقه نظرات ابتکاری بدهند و نیازهای جامعه را از فقه استخراج کنند و در اختیار نظام بگذارند و از نظر فقهی ایدئولوگ نظام باشند؛ اینها سفارشات امام(ره) درباره نحوه و شیوه تحصیل است، امام(ره) بر فقه سنتی تاکید داشتند و عقیده ایشان بر این بود که فقه به خصوص فقه سنتی حوزه ها را سرپا نگه داشته است، اما علوم دیگر و تحقیقات دیگر نیز بر آنها اضافه شود. باز به فرموده امام(ره) بزرگترین حوزه در حوزه های علمیه، حوزه علوم معنوی است باید به علوم معنوی بیشتر توجه کرد. امام به طلبه های توصیه داشتند که در این حوزه ها بیشتر شرکت داشته باشند مانند علم اخلاق، تهذیب نفس، سیر و سلوک، عرفان، اخلاص، علوم تربیتی و علوم خودسازی و باید از هر نظر خود را بیشتر بسازند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه طلبه ها باید راه های عبودیت، مردم داری و چگونگی ارتباط با مردم را در حوزه ها بیاموزند، گفت: من به عنوان یک مسلمان در دنیا احساس کمبود می کنم، بعد از صحنه های خطرناک و جنگ و زلزله ها آدم هایی وجود دارند که برای کمک به آن مناطق سرازیر می شوند. مدافعان واقعی حقوق بشر (منظور من بعضی از افراد است و با بنیادهای حقوق بشری کشورهای استعمارگر کاری ندارم) یعنی افرادی که اگر احساس کنند کسی در گوشه ای از دنیا مظلوم واقع شده به دادخواهی بر می خیزند و مسلمان نیستند، ولی در مورد حمایت از مردم مظلوم فلسطین تظاهرات می کنند. چنین افرادی در دنیا وجود دارند و خدمتگذار انسانیت هستند. ما باید در حوزه ها چنین افرادی را آموزش دهیم و علمای ما باید چنین انسان هایی باشند که هر کجا ظلم و فقری ببینند، ناراحت شوند و ایثارگر، فداکار، با محبت و مهربان باشند.
او ادامه داد: در روایات ما آمده که خداوند مهربان و رحیم است و فقط به کسانی رحم می کند که با دیگران مهربان باشند. علما و روحانیت باید مهربان باشند. خدا غضب دارد ولی این عنوان ثانوی است و اصل بر رحمت، محبت، صلح و حمایت است؛ اسلام واقعی همین است، اما وقتی کسی این اصول را به هم بزند غضب نیز در عنوان ثانوی می آید. حوزه ها باید اینطور تربیت شوند و اگر این طور باشد، اسلام جای خود را در دنیا پیدا می کند و اینگونه نخواهد بود که گمان ببرند اسلام کار خود را با شمشیر پیش برده و اسلحه، غضب، زدن، کشتن و بمبگذاری است. تمام این موارد باید در حوزه ها آموزش داده شود.
در حوزه انسان های وارسته ای داریم که باید اجازه کار به آنها بدهیم
او با بیان اینکه متاسفانه انحرافی استراتژیک در بعضی از حرفها شنیده می شود، گفت: من این مسائل را به عنوان یک حوزوی که سی تا چهل سال به طور مستقیم در حوزه مستقر بودم و امروز هم این ارتباط را دارم عرض می کنم. ما در حوزه ها انسان های وارسته ای داریم و اگر به آنها اجازه دخالت در کارها داده شود و حرف آنها شنیده شود نیاز به گفتن ما نیست و آنها کارها را انجام می دهند. نکته دیگر اینکه متاسفانه انحرافی استراتژیک در بعضی از حرفها شنیده می شود. اگر این نکته به حوزه ها راه پیدا کند طلاب را از پیشرفت عمیق باز می دارد و آن مساله تندروی و افراطی گرایی است. گاهی احساس می شود مساله مدافعه از انقلاب یعنی تندروی، اسلام گرایی و افراطی گری در حالیکه این دو مساله از هم جداست. تندروی یک معنای دیگر دارد. آیا کسی نمی تواند اسلام گرا و انقلابی باشد، اما تندروی نکند و رفتاری متعادل داشته باشد؟! وقتی تندروی می آید اسلام گرایی پس می کشد و با افراطی گری است که انقلابی بودن می رود.
انقلابی بودن هیچ ربطی به سیاسی بودن ندارد
هاشم زاده هریسی اظهار کرد: انقلاب اسلامی ما تناسبی با تندروی ندارد و نباید این دو را یکی کرد. انقلابی گری را با تندروی در هم نیامیزید. من جمله امام(ره) را عرض می کنم: انقلابی بودن و اسلامی بودن یک طرف و تندروی و افراطی گری یک چیز دیگر است. انسان می تواند انقلابی باشد ولی معتدل و مهربان باشد. در این مساله، انحرافی استراتژیک پیش آمده است. امام(ره) پیامی به آیت الله مشکینی می دهد و آیت الله مشکینی گزارش انتخاباتی را که در حوزه ها برای طلاب انجام گرفته به امام می دهد. امام(ره) حتی آنجا هم اشاره می کند که تشکلات شما نیز نباید تندرو باشد. تشکر می کند و می فرماید از جنابعالی و سایر دست اندرکاران تشکر می نمایم، شما از قول من به فرزندان انقلابی ام بفرمایید که تندروی عاقبت خوبی ندارد. به نکته این جمله توجه کنید. به فرزندان انقلابی ام بفرمایید تندرو نباشند، یعنی می توان انقلابی بود و تندرو نبود. هرکسی که شعار می دهد، فریاد و تهمت می زند و تصدیق و تکفیر می کند، انقلابی نیست و این با اسلام گرایی سازگاری ندارد. امام بار دیگر می فرمایند: به فرزندان خوب و انقلابی ام سفارش می کنم سعی کنند تندروی نکنند، تندروی باعث شکست آنها می شود. پس ورود به جناح ها و مسائل سیاسی و افراطی گری هیچ ربطی به انقلاب و اسلام گرایی ندارد.
او با بیان اینکه باید مسایل سیاسی و افراطی گری از انقلاب و اسلام گرایی جدا شوند، گفت: اگر این دو از هم تفکیک نشوند، طلبه ها را مسموم می کند و زمانی که سرمان به سنگ خورد متوجه می شویم که روحانیون بی سوادی به جامعه تحویل داده ایم چون آنها را در سیاست بازی ها و تندروی ها مشغول کردیم و آنها دیگر نتوانستند درس بخوانند و این مسائل آدم را به گناه وارد می کند و بر بندگی تاثیر می گذارد. کسی که مهربان نباشد، حرفش شنیده نمی شود. افراد و مخاطبان خاص او حرفش را قبول می کنند و از حالت پدر بودن خارج می شود و همه چیز به هم می ریزد. این مساله نظم و سامان دادن می خواهد. نگذارید حوزه ها وارد این کارهای کاذب شوند. مساله سیاسی واقعی و سیاسی اسلامی بودن از تند رو بودن و سیاست زده بودن جداست.
طلاب باید سرشان به علم، اخلاق و تهذیب نفس مشغول باشد
هاشم زاده هریسی در پاسخ به اینکه آینده حوزه علمیه قم را چطور ارزیابی می کند؟ گفت: حوزه علمیه قم ظرفیت بسیار بالایی دارد. از نظر مدیریت و متولیان و اساتید دلسوز و شورای مدیریت و جامعه مدرسین و طلاب مستعد و از نظر عده و رشته ها و نویسندگی از هر نظر ظرفیت بالایی دارد. همه چیز فراهم و بنیاد محکم است. به عبارت دیگر اساس محکم و بر آموزه های اسلامی استوار است و دروس متحد از اسلام و قرآن و سنت است فقط باید مسائل روبنایی و اشتباهات و لغزش ها را متوجه شویم و جلوگیری کنیم و از آنها پاک شویم. طلاب باید سرشان به علم، اخلاق و تهذیب نفس مشغول باشد و نه تنها ایران و کشورهای اسلامی بلکه می تواند در اصلاح جهان اثر گذار باشد و ما باید چنین هدفی را در پیش بگیریم و حوزه ها چنین ظرفیتی را دارند.