بحران اقتصادی در سودان و تاثیر آن بر جنگ یمن

به گزارش «شیعه نیوز»، سودان با جمعیتی حدود 40 میلیون نفر این روزها اوضاع اقتصادی مساعدی ندارد و تورم در این کشور به بیش از 50 درصد رسیده است.

اقتصاد سودان بیشتر بر پایه کشاورزی، منابع زیر زمینی و دامداری استوار است و مقدار کمی هم نفت استخراج می کند، اما این میزان برای مصرف داخلی کافی نیست و خارطوم برای تامین سوخت مورد نیازش با مشکل جدی مواجه است.
روزنامه سودانی «الراکوبه» چند ماه پیش نوشت: اقتصاد سودان به دلایل مختلف با مشکل جدی مواجه است، زیرا بیش از اینکه تولید کننده باشد، مصرف کننده است، بیش از اینکه صادرکننده باشد، وارد کننده است، برای رفع نیازهای خود اقدام به چاپ پول بدون پشتوانه می کند که این باعث افزایش تورم می شود و نرخ بیکاری در آن به ویژه میان جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاه ها بالا است.

** تبعات جدایی سودان جنوبی
سودان جنوبی سال 2011 میلادی از سودان جدا شد و به دلیل اینکه بیشتر منابع نفتی این کشور در بخش جنوبی قرار داشت، خارطوم بیش از 75 درصد منابع نفتی و درآمدهای ناشی از آن را از دست داد. آن زمان سودان روزانه 470 هزار بشکه نفت تولید می کرد و امید به بهبود اقتصاد این کشور زنده شده بود.

** تحریم اقتصادی سودان باعث تشدید مشکلات آن شد
آمریکا سال 1997میلادی اقدام به تحریم اقتصادی سودان کرد و معاملات بانکی و صادرات بسیاری از کالاها به آن کشور را ممنوع اعلام کرد. با توجه به اینکه سودان سه چهارم کالاهای مورد نیاز خود را از خارج وارد می کند، با مشکلات جدی مواجه شد به گونه ای که طی سال های اخیر تنها پنج هواپیمای مسافربری برای این کشور باقی مانده و این پنج هواپیما هم تنها در مسیرهای داخلی پرواز می کنند.
تارنمای 'سودان تریبون' نوشت: 'عمر البشیر' رئیس جمهوری سودان اواخر سال 2017 میلادی گفت، این تحریم ها بیش از 500 میلیارد دلار به اقتصاد کشور لطمه زده است .
آمریکا که سال گذشته سودان را تا حدودی همسو با خود دید، در ماه اکتبر گذشته، تصمیم به لغو تحریم اقتصادی این کشور گرفت.
'محمد النایر' استاد اقتصاد در دانشگاه خارطوم در این ارتباط گفت: لغو این تحریم ها به سودان کمک می کند تا بتواند فناوری های جدید را در اختیار داشته باشد و به بازارهای مالی بین المللی دسترسی پیدا کند و در نتیجه واردات و صادرات کشور بهبود یابد.
'احمد عبدالله' کارشناس اقتصادی سودانی نیز گفت: لغو تحریم ها درها را به روی شرکت های خارجی باز می کند ، آن ها به سودان می آیند و سرمایه گذاری می کنند و فرصت ها ی شغلی جدید ایجاد می شود.
اما نکته مهم این است که این تاثیرات خود را در کوتاه مدت نشان نمی دهد و حتی سه ماه بعد با سیاست های جدید دولتی، قیمت برخی کالاها و مواد خوراکی مانند نان در این کشور به یکباره دوبرابر شد، بنابر این باید گفت که سودان مشکلات اقتصادی زیادی دارد که به سادگی حل شدنی نیست.

** نرخ بیکاری در سودان بیش از 20 درصد است
بیش از 80 درصد نیروی کار سودان در بخش کشاورزی فعالیت می کنند که البته بیشتر به صورت سنتی و غیر مکانیزه انجام می شود. تارنمای 'السودان الیوم'، اواخر سپتامبر 2017 به نقل از 'احمد بابکر نهار' وزیر کار سودان، نوشت، نرخ بیکاری به 20.6درصد رسیده و این در حالی است که شبکه الجزیره سال 2016 در گزارشی میزان بیکاری میان جوانان سودان را حدود 50 درصد اعلام کرد. جدا از این، بر اساس آمارهای غیر رسمی، نرخ بیکاری در این کشور بسیار بالاتر از این رقم است و گفته می شود دولت نرخ واقعی بیکاری را اعلام نمی کند.

** تورم در سودان از مرز 57 درصد عبور کرده است
با توجه به اینکه سودان سه چهارم کالاهای مورد نیاز خود را وارد می کند، طبیعتا برای این کار نیازمند ارز است، اما این کشور صادرات چندانی ندارد که بتواند از طریق آن ارز مورد نیازش را برای واردات کالاها تامین کند. اواسط بهمن ماه گذشته نرخ 'پوند سودان' در مقابل دلار شاهد کاهش قابل توجهی بود و این بر قیمت کالاها تاثیر ملموسی داشت.
تارنمای خبری سودان تریبون 27 اردیبهشت نوشت: نرخ تورم در سودان در ماه آوریل بار دیگر رکورد زد و به 57.65 درصد رسید. بر اساس اعلام منابع سودانی، متوسط نرخ تورم در این کشور در ماه فوریه 54.34 درصد و در ماه مارس 55.60 درصد بود.
به طور کلی جنگ های داخلی، بی ثباتی سیاسی، شرایط بد آب و هوایی، پایین بودن ارزش کالاهای سودانی در بازارهای جهانی و سیاست های نادرست اقتصادی و همچنین تحریم این کشور و از دست رفتن 75 درصد منابع نفتی با استقلال سودان جنوبی باعث شده تا این روزها اوضاع اقتصادی در سودان وخیم باشد.

** بیش از 70 درصد سودانی ها برای تامین نیازهای ضروری با مشکل مواجه اند
سازمان ملل در سال 2014 میلادی اعلام کرد که نیمی از سودانی ها زیر خط فقر زندگی می کنند و بیش از 70 درصد مردم این کشور نیازهای ضروری خود را به سختی تهیه می کنند و البته اوضاع اقتصادی از سال 2014 تاکنون دچار تحول خاصی نشده است.
'مارک لوکوک' مسئول امور بشردوستانه و کمک های اضطراری سازمان ملل، 26 اردیبهشت گذشته خواستار 1.4میلیار دلار برای کمک به بیش از هفت میلیون سودانی نیازمند شد.

** اعتراضها به وضعیت بد اقتصادی
سال جدید میلادی در سودان با تشدید بحران اقتصادی و در عین حال بحران سیاسی آغاز شد. در ماه های نخست این سال، سودانی ها در اعتراض به افزایش لجام گسیخته قیمت کالاها، دست به تظاهرات زدند و نیروهای امنیتی نیز صدها معترض را بازداشت کردند. معترضان می گفتند که قیمت کالاها به دلیل سیاست های اقتصادی نادرست دولت ، افزایش بسیار زیادی داشته است.
در روزهای نخست سال جدید میلادی قیمت نان در سودان به ناگاه دوبرابر شد . از سوی دیگر در این کشور مشکل کمبود سوخت وجود دارد . رسانه های سودان نوشته اند که گاهی اوقات مردم بیش از 12 ساعت در پمپ بنزین ها می مانند تا شاید بتوانند سوخت به قیمت مصوب خریداری کنند و این در حالی است که قیمت سوخت در بازار سیاه پنج برابر قیمت آن در پمپ بنزین ها است.

** بحران اقتصادی باعث تعطیلی 13 نمایندگی سیاسی سودان شده است
بنا بر اعلام خبرگزاری رسمی سودان(سونا) این کشور اخیرا به دلیل مشکلات مالی ناچار شد 13 نمایندگی سیاسی خود را در خارج تعطیل کند و برخی رسانه های محلی این کشور نیز نوشته اند سودان، شمار دیپلمات های خود در خارج را نیز حدود 30 درصد کاهش داده است. گفته می شود دولت می خواهد واقعیت های اقتصادی را از مردم پنهان کند. 'ابراهیم غندور' وزیر خارجه پیشین سودان که چند ماه پیش برکنار شد، اعتراف کرد که بسیاری از دیپلمات های این کشور از 6 ماه پیش حقوق خود را دریافت نکرده اند و این افشاگری در مورد اقتصاد این کشور باعث برکناری اش شد.

** چاره جویی مقام های سودانی برای حل بخشی از مشکلات اقتصادیشان
سودان که از بهبود شرایط اقتصادی خود با استفاده از عوامل داخلی ناامید شده بود ، ماه مارس سال 2015 به طمع کمک های مالی عربستان و ائتلاف ضد یمن، شماری از نیروی نظامی خود را به جنگ یمن اعزام کرد، اما ظاهرا سعودی ها و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس چندان اعتمادی به سودان نداشتند. رئیس جمهوری سودان اوایل سال 2016 و در جهت همراهی با عربستان روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کرد و اینگونه به طور کامل به اردوگاه عربستان پیوست.
'عزان سعید' کارشناس سیاسی در خصوص این نوع موضع گیری سودان می گوید، این اقدام ناشی از نیاز خارطوم به کمک های مالی ریاض بود تا کمی از مشکلات ناشی از جدا شدن سودان جنوبی را بکاهد.
'عادل علی صالح' کارشناس سیاسی سودانی مقیم واشنگتن نیز گفت، حمایت سودان از سیاست های عربستان به دلیل نیاز خارطوم به کمک های مالی به دلیل اوضاع بد اقتصادی در داخل بود. خارطوم پس از آنکه 75درصد درآمدهای نفتی اش را با استقلال سودان جنوبی از دست داد و با توجه به تحریم های بین المللی و خودداری بانک های جهانی از همکاری با آن، به پول سعودی ها نیاز داشت و این در حالی بود که عربستان در سال 2013 اجاره عبور هواپیمای حامل البشیر از آسمان خود برای رفتن به تهران را نداده بود.

** آغاز انتقادها از عربستان در داخل سودان
سودان با وجود قطع روابط با ایران و اعزام شمار زیادی نیروی نظامی به یمن و کشته شدن بیش از 400 نفر از آن ها، پس از گذشت دو سال همچنان احساس می کند عربستان کمک های مورد نظر خارطوم را اعطا نمی کند. از سوی دیگر مخالفت ها با حضور نیروهای نظامی سودانی در داخل کم کم بالا گرفت و رسانه ها و همچنین نمایندگان مجلس سودان شروع به انتقاد از سیاست های البشیر و عربستان کردند . آن ها تاکید داشتند مصر با اینکه حتی یک سرباز به جنگ یمن نفرستاده، کمک مالی زیادی دریافت کرده، اما سودان با وجود اعزام نیروهای نظامی به یمن، مورد بی مهری عربستان قرار گرفته و کمکی به آن نشده است.
'عبدالرحمن الفضیل ' نماینده مجلس سودان 12 فروردین گفت، سودان وارد ائتلافی شده که این ائتلاف هیچ گاه از آن حمایت نکرده و در آینده نیز حمایت نخواهد کرد، جدا از این به دلایل سیاسی نمی توان در امور داخلی دیگر کشورها دخالت کرد و به همین دلیل سودان باید نیروهای نظامی خود را از یمن خارج کند.
تارنمای خبری 'آفریکا اینتلجنس' نیز دهم فروردین گذشته نوشت: روابط خارطوم با ریاض این روزها و پس از ناامیدی سودان از کمک های عربستان و تلاش مقام های خارطوم برای نزدیک شدن به قطر و ترکیه، رو به تیرگی می رود.
کمی پس از این اتفاقات، 'حسن عثمان رزق' نماینده مجلس از 'حزب الاصلاح سودان' نیز خواستار عقب نشینی فوری نظامیان سودانی از یمن شد و گفت: ریختن خون مسلمانان کافی است و البته او در این باره تنها نبود، پیش از او 'غازی صلاح الدین' ، 'الصادق المهدی' شخصیت های مشهور سودانی و شمار زیاد دیگری ازمردم نیز خواستار عقب نشینی نیروهای سودانی از یمن شده بودند.

** تهدید سودانی ها به خارج کردن نیروهایشان از یمن
در پی بی توجهی سعودی ها به سودان و مزدور تلقی کردن نیروهای نظامی آن، سودان همزمان در دو جبهه وارد عمل شد، نخست اعلام کرد در خصوص ادامه حضور نیروهای نظامی اش در یمن بازنگری می کند و دوم تلاش کرد بیشتر به ترکیه و قطر نزدیک شود و البته این به هیچ عنوان خوشایند سعودی های نبود.
«علی محمد سالم» وزیر مشاور در وزارت دفاع سودان اواسط اردیبهشت گذشته گفت: این روزها در حال ارزیابی مشارکت نیروهای سودانی در ائتلاف عربی در یمن هستیم و می خواهیم جنبه های مثبت و منفی این مشارکت را استخراج کنیم و پس از آن به زودی در مورد آن گزارشی تهیه خواهد شد'.
وی افزود: وزارت دفاع و ستاد مشترک ارتش به بررسی جوانب مختلف این موضوع می پردازند و در نهایت اقدامی که به نفع سودان و امنیت و ثبات آن است، انجام خواهد شد.

** نگرانی عربستان از تنها ماندن در باتلاق یمن و تلاش برای دلجویی از سودان
پس از آنکه مقام های سودانی اعلام کردند، تصمیم دارند ادامه حضور نیروهای خود در جنگ یمن را مورد ارزیابی قرار دهند، کم کم اخباری مبنی بر دیدار مقام های عربستانی با مقام های سودانی منتشر شد. پس از آن و در ششم خرداد وزیر نفت سودان به صورت غیر منتظره ای اعلام کرد که عربستان نیازهای نفتی کشورش را به مدت پنج سال تامین خواهد کرد.
عثمان تصریح کرد: براساس توافق صورت گرفته میان دو طرف، عربستان سالانه یک میلیون و 800 هزار تن نفت خام به سودان صادر خواهد کرد. البته پیش از آن سفیر عربستان اقدام به رایزنی هایی با مقام های سودانی کرده بود.

** وزیر دفاع سودان، مشارکت در تجاوز به یمن را واجب انسانی دانست
پس از آنکه مقام های خارطوم خیالشان از کمک های عربستان راحت شد، 'عوض بن عوف' وزیر دفاع سودان در دیدار 'جعفر بن حسن معلا' سفیر عربستان در خارطوم، اعزام نیروهای نظامی سودانی برای کمک به رژیم کودک کش عربستان در جنگ یمن را از نظر اخلاقی واجب دانست.
به نظر می رسد عربستان که از ششم فروردین سال 1394 تجاوز به یمن را با هدف بازگرداندن 'عبدربه منصور هادی' رئیس جمهوری مستعفی یمن آغاز کرده و با وجود گذشت بیش از سه سال هنوز به هیچ یک از اهداف خود نرسیده است، این روزها نگران خارج شدن نیروهای نظامی سودانی از این ائتلاف است و به همین دلیل تلاش می کند تا زمان نجاتش از باتلاق یمن، نظامیان سودانی را همراه خود داشته باشد و در این میان برای راضی نگه داشتن آن، امتیازهایی نیز به خارطوم می دهد، اما مقام های سودانی نیز از مکر و حیله و نیاز سعودی ها اطلاع دقیق دارند و به همین دلیل برای اعمال فشار بر آن ها هر از چند گاهی به قطرو ترکیه نزدیک می شوند.
شواهد و قرائن حاکی از آن است که علت اصلی نزدیکی سودان به عربستان ، چشمداشت به کمک های مالی است و تا زمانی که این کمک ها باشد، سودان نیز عربستان را همراهی می کند اما در صورت قطع این کمک ها، سودان به سرعت از سعودی ها فاصله می گیرد، زیرا از ابتدا هم این ها همجنس و همفکر نبوده اند و نمونه بارز آن مخالفت چند سال پیش ریاض با عبور هواپیمای البشیر از حریم هوایی عربستان بود در این میان این زنان و کودکان و سالخوردگان بی دفاع یمن که قربانی زیاده خواهی های سران سعودی و سودان و متحدانشان می شوند.