به گزارش «شیعه نیوز»، کتاب تانیا سعید، نگاهی می اندازد به تجربه های زنان مسلمان جوان در سراسر انگلیس و تشویش های مسلمانان جوان را که دائماً به دلیل عقاید مذهبی خود احساس می کنند در تیررس هستند برجسته می سازد. این کتاب در می یابد که دانشجویان مسلمان به شیوه ای فعالانه اسلام هراسی را در محیط های دانشگاه از طریق مکالمه به چالش می کشند و نشان دهنده روایتی است که زندگی روزمره آنها را عیان می سازد.
تجربه فراگیر اسلام هراسی
باسم یوسف، کمدین مصری که اکنون در آمریکا زندگی می کند است، ترس و تشویش مسلمانان مطیع قانون را از طریق یک شعر تقلیدی و طنز که "Muslim morning After kit نام دارد نشان می دهد و در آن به این سخن تند اسلام هراسانه اشاره دارد که در پی حمله تروریستی که توسط افرادی که به نام داعش یا دیگر گروه های «اسلام گرا» رواج یافت. این قطعه که در اوت ۲۰۱۷ منتشر شد کانون توجه خود را بر مسلمانان آمریکایی قرار داده است، درحالی که این تجربیات اسلام هراسانه برای بسیاری از جماعت های اسلامی ساکن در اروپا و نیز انگلیس صدق می کند. این آسیب پذیری حتی بیش از این افزایش یافته است، چرا که تروریست های منفرد با الهام از گروه هایی نظیر داعش، نه از طریق بمب بلکه به خاطر با ماشین حمله کردن به جماعتی از مردم پیاده رعب و وحشت ایجاد کرده اند. تروریست های مسلمان دیگر صرفاً حمل کنندگان یک کوله پشتی «مشکوک» نیستند بلکه پشت فرمان می نشینند، در میان ما کمین می کنند و آماده حمله هستند.
دولت انگلیس به منظور مقابله با این تهدید های تروریستی سیاست های مقابله با تروریسم را معرفی کرده است که به تدریج تبدیل به حکم شده است. مدارس، دانشگاه ها، مراکز همگانی و مساجد به دستگاه های مقابله با تروریسم بدل شده اند و می کوشند افرادی را که در معرض رادیکال شدن و گرایش های افراطی هستند بیایند، کسانی که گمان قطعی می رود اکثریتشان مسلمان هستند. در همین اواخر، مصوبه امنیت و مقابله با تروریسم در سال ۲۰۱۵ یک تکلیف قانونی را بر نهادهای آموزشی اعمال کرد تا در مورد دانشجویانی که در برابر رادیکال شدن و افراط گرایی آسیب پذیر و مستعد هستند گزارش ارائه دهند. با این همه این نشانه های رادیکالی شدن به مناقشه برانگیز بودن خود ادامه می دهند، آنهم در مواردی که گزارش های اشتباهی در مورد دانشجویان ظهور می کند.
صدای زنان مسلمان انگلیسی
تانیا سعید در کتابش با نام اسلام هراسی و امنیت سازی، دین، قومیت و صدای زنان تجربه های چنین زنان مسلمان جوان را واکاوی کرده است، فرقی نمی کند که دانشجو باشند یا فارغ التحصیل دانشگاه های سراسر انگلستان. این زنان مانند اکثریت ۲.۷۹ میلیون مسلمان موجود در بریتانیا شهروندان مطیع قانون هستند که در معرض خطر بسیار زیاد از جانب حملات تروریستی قرار دارند همانطور که شهروندان دیگر شان نیز چنین هستند. این مطالعه که از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ انجام شده است بر تشویش های مسلمانان جوان تأکید دارد، یعنی کسانی که به طور مستمر به دلیل باورهای مذهبی خود احساس می کند در تیررس مخالفان قرار دارند.
این مطالعه به جای آنکه تمامی زنان مسلمان را بازنمایی کند به صورت عمقی بر تجربه های چهل زن مسلمان بریتانیایی با تبار پاکستانی و زنان مسلمان پاکستانی که در بریتانیا کار می کنند یا درس می خوانند متمرکز است. این کتاب تصور هرکدام از روایت های اصیل مسلمانان بریتانیایی را به چالش می کشد- یعنی ادراکات متفاوت در مورد هویت و تعلق و پاسخ های گوناگون به اسلام هراسی که بر جماعت متنوعی از افراد تأکید دارد که نمی توانند به مقوله ای مجرد محدود شوند، به ویژه وقتی نمی توانند در چارچوب طیف میانه رو- افراط گرا قرار گیرند. زنان در این مطالعه درجات مفاوتی از مذهبی بودن را دارند که می توان از رهگذر ظاهر فیزیکی آنها شناسایی کرد، که از روبنده (نقاب) و روسری تا لباسفرهنگی پاکستانی (شلوار قمیض) و تا آنهایی که بدون هیچ شاخص مذهبی هستند را در بر می گیرد.
همانطور که انتظار می رفت زنانی که نقاب و حجاب صورت می پوشند با مستقیم ترین شیوه اسلام هراسی روبرو هستند، هم در داخل و هم در خارج از محوطه دانشگاهی. زنان تجربه مشترک مورد حمله واقع شدن را دارند، چیزی که تروریست، نینجا و در بسیاری موارد حتی یک زن همجنس گرا نام دارد، اتفاقی که منعکس کننده موقعیت ضدهنجارگرایی اسلام هراسی است. درحالی که زنان محجبه آسیب پذیر ترین نمونه ها هستند، آنهایی که دارای شاخصه های مذهبی در ظاهر هم نیستند این تجربه مشترک را دارند که باید ثابت کنند مسلمان هستند، آنهم هم به غیر مسلمان ها و هم مسلمان های به شدت مذهبی.
پاکستان هراسی
این کتاب در تمرکز دوباره بر هویت قومی بر این امر بیشتر تأکید می کند که چطور تلاقی میان دو هویت «مظنون» می تواند منجر به تجربه «بسیار زیر ذره بین بودن» شود که در این مورد منظور ارتباط میان مسلمان بودن و پاکستانی بودن است. این مطالعه در زمانی اجرا شد که «مشکل روابط افغانستان و پاکستان» در بالاترین نقطه اوج خود با «جنگ علیه ترور » بود که در پاکستان و افغانستان در گرفته بود. ترکیب مسلمان بودن و پاکستانی بودن به تردیدی بزرگتر در میان برخی شرکت کنندگان این پژوهش دامن زد که پاکستان هراسی نامیده می شود، یعنی شکلی از اسلام هراسی به ویژه در مورد زنانی که مسلمان بودند اما هیچ حجاب مذهبی نداشتند یا «مسلمان به نظر نمی رسیدند». تجربه های آنها از چیزی که «آدمکش جهان سوم» نامیده می شود تا سر و کار داشتن با کلیشه های موجود در مورد پاکستان در بحث های کلاسی یا در امتحان ها متغیر بود. این تلفیق قومی-مذهبی در برجسته ساختن اینکه چطور تجربه های موجود از اسلام هراسی می تواند در سراسر جماعت های متفاوت مسلمانان متغیر باشد اهمیت دارد، میزان اهمیت این مسئله بر مبنای آسیب پذیر است؛ آسیب پذیری نه صرفاً از هویت اسلامی آنها در چارچوب روایت امنیتی بلکه همچنین از هویت های دیگر نظیر قومیت شان. با فرض تهدیدی که از جانب داعش وجود دارد، هویت سوری آسیب پذیرترین هویت در این مورد است. چنین آسیب پذیری در کشورهایی مثل آمریکا و تلاش های کابینه ترامپ برای تحمیل ممنوعیت اسلامی که کشورهای اسلامی خاص را و نه تمامی جهان اسلام را مورد هدف قرار داده است مشهودتر است.
مقاومت مسلمانان از راه گفتگو
این کتاب همچنین بر هویت آن دسته از مسلمانان دانشجو تأکید دارد که به دنبال ماجراهای افرادی مانند عمر فاروق عبدالمطب، روشن آرا چاودرای یا آنچه «عروس های جهادی» نامیده می شوند بیشتر زیر ذره بین قرار گرفتند. جوامع دانشجویان اسلامی (ISocs) به طور خاص با انبوهی از ظن و تردید روبرو بوده اند به طوری که خواهران این نهاد با دشواری های مشترکی روبرو بودند: در سازمان دهی رویدادهای سخنرانی، رزرو مکان در دانشگاه و متهم شدن به عنوان تروریست از سوی دانشجویان دیگر از جمله کسانی که خود را مسلمانان «میانه رو» می دانستند. با این حال، دانشجویان مسلمان نه تنها منفعل نیستند بلکه به شیوه فعالی اسلام هراسی را در محوطه های دانشگاهی و جمع های خود از طریق عمل ساده دیالوگ و گفتگو به چالش می کشند. مسلمانان جوان با این باور که اسلام هراسی نتیجه سوء تعبیر یا فقدان دانش در مورد اسلام است مسئولیت درگیر شدن و مشارکت کردن با دیگران را قبول کرده اند چه به عنوان عضوی از جامعه دانشجویان اسلامی از طریق رویدادهای آگاهی بخش در مورد اسلام یا در سطحی فردی از طریق برقراری مکالمه یک به یک در مورد دین خود.
دانشجویان مسلمان همچنین به طور روزافزون درحال مشارکت در اتحادیه های دانشجویی و دیگر جوامع دانشجویی در بیرون از این جوامع هستند و می کوشند حضور دانشجویان مسلمان را «عادی سازی کنند». درحالی که آنجاهایی که مسلمانان مطیع قانون باید بی گناهی خود را اثبات کنند یا آگاهی در مورد هویت های خود را بالا ببرند روایت ها بر ماهیت ناعادلانه این مسئولیت تأکید دارد، دیگران بر این باور هستند که آنها باید نسبت به روایت هایی که در مورد زندگی روزمره آنها اطلاعات می دهند مسئولیت پذیر باشند.
این روایت های مقاومت از خلال گفتگو اغلب از گزارش های جریان اصلی در مورد مسلمان ها جابه جا یا حذف می شوند. این ها صداهایی هستند که نیاز به مورد تأکید واقع شدن دارند. لازم است تلاش های مسلمانان جوانی که فعالانه در داخل دانشگاه ها و جماعت هایشان برای مبارزه علیه اسلام هراسی کار می کنند به رسمیت شناخته شود.
* دکتر تانیا سعید دانشیار مدرسه عالی علوم انسانی و علوم اجتماعی در دانشگاه علوم مدیریت لاهور است. پژوهش های او مسائل امنیت، آموزش و عدالت اجتماعی را در بافت اجتماعی و فرهنگی بریتانیا و پاکستان بررسی می کند.