به گزارش «شيعه نيوز»، «مهجوریت نهج البلاغه» در عرصه های مختلف قابل درک و لمس است و وقتی بسیاری از مسئولان، نخبگان و کارشناسان بر مهجوریت این کتاب ناب و آموزه های بی مانند امام علی(ع) که سرشار از عدالت است، مُهر تأیید می زنند، مشخص می شود که باید تجدیدنظرهایی صورت گیرد؛ جا داشت که بعد از حکومت اسلامی، علاوه بر قرآن، نهج البلاغه در صدر برنامه ریزی های اجتماعی، فرهنگی و حتی مدیریت و سیاست ما قرار می گرفت و بخشی از نکات کلیدی را استخراج می کردیم و در برنامه ریزی ها لحاظ می کردیم؛ اگر حکومت جمهوری اسلامی نداشتیم، چنین توقعی نبود، اما وقتی وارد حکومت می شویم، انتظارمان بالاتر می رود و صحیح می دانیم که این آموزه ها در دل حکومت و دستورالعمل ها، رفتارها و طرح ها جا بیفتد، ما باید آموزه ها و سیره امیرمومنان را در عمل به کار بگیریم؛ عهدنامه مالک اشتر باید سرمنشأ قانون و عمل قرار گیرد.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان مسئولین قانونگذار کشور در پاسخ، ابراز تأسف می کنند که چرا تا به امروز آموزه های امیرمومنان حتی در بخش تصمیم گیری ها و قانونگذاری ها به کار گرفته نشده و تأکید و تأیید می کنند که باید آموزه های حضرت علی(ع) از کتاب نهج البلاغه استخراج و در طرح ها و لایحه ها به کار گرفته شود در این صورت تصمیم گیری ها و قانونگذاری ها مطلوب خواهد شد و قدمی به سوی عدالت در عرصه های مختلف به خصوص اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برداشته می شود.
کمیسیون اقتصادی
فرید موسوی: اگر از آموزه های نهج البلاغه به درستی استفاده می کردیم، وضعیت فرهنگ، سیاست، اقتصاد و اجتماع ما به شکل امروز نبود
فرید موسوی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: اگر از آموزه های نهج البلاغه به درستی استفاده می کردیم، وضعیت فرهنگ، سیاست، اقتصاد و اجتماع ما به شکل امروز نبود، دروس و سفارشات و توصیه هایی که حضرت امیر در خصوص مسایل مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دارند، همواره باید الگوی مسئولان در سطوح عالی و میانی و کلیه خدمت گزاران مردم واقع شود؛ اگر این اتفاق می افتاد وضعیت دیگری را می توانستیم در کشور شاهد باشیم، نیاز است و باید تمام نهادهای فرهنگی که از بودجه های مختلفی هم استفاده می کنند در این خصوص به صورت جدی اقدامات و برنامه ریزی های خود را صورت دهند تا بیشتر شاهد عملیاتی شدن توصیه ها و فرامین حضرت علی(ع) در رفتار شخصی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باشیم.
موسوی لارگانی: آنطور که باید و شاید از نهج البلاغه در قانونگذاری و مجلس استفاده نشده است
موسوی لارگانی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از نهج البلاغه می توان به عنوان همتای قرآن کریم یاد کرد، گفت: نهج البلاغه یک کتاب کامل و جامع است که همه نیازهای جامعه اسلامی در آن وجود دارد. همان گونه که قرآن کریم کامل ترین کتاب آسمانی است و آنچه نیاز بشر هست و آنچه بین ما باید حکم کند، در قرآن وجود دارد، نهج البلاغه هم یک چنین حالتی دارد، تمام مایحتاج بشر حتی سرگذشت بعضی از اقوام را حضرت علی(ع) در قالب خطبه هایی که داشته به آن اشاره کرده است البته اشاره به این داستان ها و سرگذشت گذشتگان برای عبرت ماست که در قرآن کریم و نهج البلاغه آمده است؛ اشاره به مباحث اقتصادی در نهج البلاغه در فرمانی که حضرت علی(ع) به مالک اشتر داشتند و سفارشاتی که حضرت به سایر فرمانداران و موالیانی که به کشورها و استان های دیگر می فرستادند در فرامینی که به آنها ابلاغ می کرده، بسیار روی مباحث اقتصادی به ویژه رعایت ساده زیستی و اینکه در حق کسی ظلم نشود و مالیات اضافی گرفته نشود، تأکید شده است؛ به تعبیری در قرآن کریم هم همه این مباحث هست، قانون اساسی ما هم نشأت گرفته از قرآن و نهج البلاغه مولا علی(ع) است، در قانون های عادی هم یک مقدار اگر دقت کنیم در خیلی از مباحث به فرمایشات حضرت علی در نهج البلاغه یا به آیات قرآن کریم توجه شده منتها بحثی که هست این است که بعضی از مواقع ما در اجرای قوانین مقداری کوتاهی می کنیم.
او اظهار کرد: قانون اساسی ما نشأت گرفته از قرآن و نهج البلاغه است، در بعضی از قوانین عادی هم به آموزه های نهج البلاغه توجه شده منتها بحثی که هست این است که ما گاهی در اجرا مشکل پیدا می کنیم یعنی قانون را گاهی خودمان برای خودمان تفسیر می کنیم و با نظر خودمان اجرا می کنیم، این اشرافی گری که مخصوصا بین بعضی از مسئولین به وجود آمده، هم با خطبه ها و نامه های حضرت علی(ع) و هم با آیات قرآن کریم منافات دارد لذا اگر می خواهیم جامعه، اسلامی شود باید عدالت در جامعه برپا شود. وقتی عقیل برادر حضرت، درخواست کمک بیشتری از بیت المال داشت، آهن سرخ شده را به طرف دست او آورد، وقتی عقیل اعتراض کرد، حضرت فرمود: چگونه حاضر می شوی من حق دیگران را به تو بدهم و گرفتار آتش جهنم شوم ولی تو از آتش که من سرخ کردم وحشت داری، لذا کتاب نهج البلاغه کامل ترین کتاب هاست و بعد از قرآن مجید شاید مهم ترین کتاب های ما باشد، به نظر من اگر مقداری مسئولین ما نگاهی و حتی نیم نگاهی به نهج البلاغه و قرآن به خصوص در مباحث اقتصادی داشته باشند بسیاری از مشکلاتی که اکنون وجود دارد، برطرف می شود.
موسوی لارگانی به مهجوریت نهج البلاغه در مجلس اشاره و تصریح کرد: به نظرم آنطور که باید و شاید از نهج البلاغه در قانونگذاری در مجلس شورای اسلامی استفاده نشده است و به نوعی مهجور واقع شده است، این یک مساله روشنی است، نهج البلاغه در همه زمینه ها برای ما آموزه و راهنمایی دارد، اگر از نهج البلاغه در قانونگذاری استفاده می کردیم قطعا قوانین ما مقداری از نظر مفید فایده بودن، نتیجه بخش بود و فایده بیشتری برای مردم داشت؛ در مجلس های قبلی از آموزه های حضرت علی(ع) آنگونه که باید و شاید استفاده نشد، اما امیدواریم در این مجلس مسئولین توجه ویژه ای به نهج البلاغه داشته باشند مخصوصا در لایحه هایی که دولت می دهد یا طرح هایی که نمایندگان تهیه می کنند به خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار حضرت علی(ع) توجه ویژه ای صورت گیرد.
کمیسیون فرهنگی
طیبه سیاوشی: در شعار از آموزه های حضرت علی(ع) گفتیم، اما در عمل ناموفق بودیم
طیبه سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای پیاده سازی آموزه های حضرت علی(ع) در قالب شعار بسیار تلاش کردیم، اما در عمل موفق نبویم، گفت: در کشوری زندگی می کنیم که نظام، نظام اسلامی است؛ اولین مساله ای که حضرت علی(ع) در کتاب نهج البلاغه بر آن تاکید کردند "عدالت” است، یعنی تمام زندگی و حکومت ایشان با عدالت آمیخته بود و تمام تلاش ایشان در این جهت بوده است، تمام خطبه هایی نهج البلاغه را که نگاه می کنید ایشان مگر و به جز عدالت حرف دیگری ندارند، منتها مساله این است که پیاده کردن این عدالت بسیار سخت است، جمله معروف گردآوردنده نهج البلاغه که می گوید "علی شهید نشد مگر از فرط عدالت” نشان دهنده همین سختی است منتها ما می توانیم در جامعه خود یک حداقل های عقلایی را با توجه به مقتضیات زمان و مکان رعایت کنیم، به هر حال نظام اسلامی که به عدالت اجتماعی معتقد است باید این حداقل ها را فراهم کند؛ در گذشته ملاک بر این بوده که نانی را به دست فقیری برسانید، اما در حال حاضر ملاک فراتر از مساله فقر است و آن اینکه شما یک اقدام یا حمایتی از یک انسان فقیر یا هر انسانی که نیاز به حمایت دارد، انجام دهید؛ لازمه تحقق عدالت است که عدالت را در همه عرصه ها بین همه مردم فارغ از جنسبت و طبقه ای که به آن تعلق دارند، رعایت کنید.
او ادامه داد: ما در شعارهایمان این تلاش را کردیم، اما متاسفانه در پیاده سازی ناموفق بودیم، حتی انسان های بسیار خوش نیتی در رأس حکومت قرار گرفتند که نیتشان این بوده که براساس عدالت جامعه را پیش ببرند، ولی متاسفانه نتوانستیم آن مطلوبی را که مدنظر نهج البلاغه است و آنچه شعار ما در ابتدای انقلاب اسلامی بوده را در جامعه پیاده کنیم. بعد از ۱۴ دهه بسیار خوب است که یک بازنگری داشته باشیم.
او برای تحقق عدالت علوی در جامعه به ارایه راهکاری پرداخت و اظهار کرد: اگر بخواهیم عدالت را در عرصه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به ویژه اقتصادی جامعه پیاده کنیم نیاز به الگو و مدیران خلاق و به روز و تحصیلکرده داریم. مدیران با توجه به ایدئولوژی که دارند می توانند این خدمت را به طبقات جامعه داشته باشند، متاسفانه در حال حاضر شاهد شکاف هایی هستیم هم در عرصه اقتصادی و سخت تر از آن در عرصه فرهنگی و اجتماعی؛ برطرف ساختن این شکاف نیاز به یک اراده عمومی دارد، من فقط صرفا این را از چشم دولت نمی بینم، عدالت یک نیاز ضروری است در وجود همه انسان ها که به نظر من ما اگر به صاحب غدیر اقتدا می کنیم باید این امر مهم مدنظر و مورد توجه ما باشد.
سیاوشی در پاسخ به اینکه در تلاش برای برقراری عدالت علوی در عرصه های مختلف، مجلس چه نقشی می تواند داشته باشد؟ گفت: برنامه های مجلس بسیار می تواند راهگشا باشد منتها به شرط اینکه همه اجماع بر این داشته باشیم که مدنظرمان پیاده سازی عدالت اجتماعی باشد، ما باید همیشه این را در ذهنمان داشته باشیم که صاحب غدیر دست برادر نابینای فقیر خود را به حرارت نزدیک کرد برای اینکه به او بگوید این حرارت را بچش که بدانی پیاده کردن عدالت کار سختی است منتها ما زمانی که به مرحله پیاده سازی قوانین در مجلس در جهت برقراری عدالت اجتماعی رسیدیم، اولویت های اجتماعی را فراموش کردیم لذا باید در برنامه ها، اولویت ها را مدنظر بگیریم تا از این برنامه ها بهره مند شوند به ویژه برنامه های توسعه یکی از برنامه هایی هستند که بسیار می تواند راهگشا باشند ولی متاسفانه شنیدم که حداکثر تا ۲۰ درصد این برنامه ها قابلیت اجرایی پیدا کردند، در حال حاضر در آستانه اجرای برنامه ششم توسعه هستیم و باید تلاش کنیم که اقتصاد، فرهنگ و اجتماع را در این جهت و با این برنامه هماهنگ کنیم و همچنین بتوانیم فارغ از قوم گرایی و اقوام گرایی آن را پیاده کنیم.
اصغر مسعودی: نمی توانیم با قاطعیت بگوییم که دستورات امام علی(ع) در مرحله عمل است
اصغر مسعودی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: مجموعه نهج البلاغه نگاه ویژه ای به رابطه حکومت و مردم و مردم و حکومت و در واقع حق مردم بر حاکم و حق حاکم بر مردم دارد، این بحثی است که در نهج البلاغه به آن توجه شده است، بحث دیگر، توجه ویژه نهج البلاغه به محرومین و طبقه پایین جامعه است. نکته سوم مورد تأکید در نهج البلاغه این است که حاکم باید توجه و آگاهی ویژه نسبت به مردم داشته باشد و در تحقق عدالت تلاش کند؛ حاکم باید هم خود را مانند طبقه ضعیف جامعه نگاه دارد و هم اطلاع کافی از مردم داشته باشد و هم به مردم رسیدگی کند؛ بسیاری از فرامین حضرت به مالک اشتر به انسان اثبات می کند که چقدر امروز نیازمند این فرمان هستیم.
او افزود: حضرت به نظارت الهی بر رفتار فرد هم اشاره می کنند، بحث نظم، نماز و توجه به طبقات پایین و مرحومین و بیچارگان را مطرح می کنند البته در برنامه پنجم و ششم توسعه نگاه مجلس در قالب برنامه، یک نگاه ویژه به طبقه محروم جامعه بوده، در برنامه پنجم دو درصد نفت و گاز برای مناطق محروم بوده و در برنامه ششم سه درصد نفت و گاز برای طبقات محروم در نظر گرفته شده و بحث توسعه اشتغال در روستاها که باز برای محرومین بسیار مهم است، در نظر گرفته شده است، اما اینکه در حال حاضر نمی توانیم با قاطعیت بگوییم که دستورات علی و نگاه نهج البلاغه به مردم اکنون در مرحله عمل هست به تعبیر دیگر ما نسبت به حکومت علوی فاصله بسیار زیادی داریم؛ امیرالمومنین می فرمایند: همانطور که به مرکز کشور توجه دارید همین توجه را باید به نقاط محروم داشته باشد، در حالی که متاسفانه در جامعه اینگونه نیست. خیلی از شهرها و روستاهای دور افتاده محروم تر هستند، اما بسیاری از مرکز نشینان امکانات بسیار زیادی دارند که متاسفانه علی رغم اینکه شعارهای خوبی می دهیم، این نگاه هم در حکومت اسلامی ما خیلی مورد توجه و لحاظ قرار نگرفته است. این در حالی است که آرمان های امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری توجه به محرومان هست و امام فرمودند که من یک موی کوخ نشینیان را با کاخ نشینان عوض نمی کنم، اما متاسفانه نمی توانیم به طور قاطع بگوییم که در حال حاضر این نگاه را پیاده و عملی می کنیم.
کمیسیون اجتماعی
روح الله بابایی: کمیسیون فرهنگی و آموزش و تحقیقات آموزه های حضرت علی(ع) را مطرح و پیشنهاد دهند
روح الله بابایی، دبیر کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به اینکه کشور اسلامی است و نمایندگان غالباً مسلمان و شیعه هستند، در هر طرح و لایحه ای که از سوی نمایندگان و دولت بررسی می شود، بسیاری از مباحث و دیدگاه های اسلام در موضوع مربوطه توسط همکاران مطرح می شود؛ در صحبت ها و جلسات خصوصی نیز دوستان برخی از مواقع پیرامون موضوع از امیرالمومنین و نهج البلاغه و احادیث و نامه ها و خطبه های ایشان مباحثی را مطرح می کردند، اما اینکه بگوییم صرفا ملاک نهج البلاغ بوده، این اتفاق نیفتاده است.
او در پاسخ به اینکه ضروری نیست آموزه های نهج البلاغه در مجلس پررنگ تر شود؟ گفت: اگر بتوانیم وارد شویم و از درس های امیرالمومنین که درس نامه و راهگشایی برای ماست، استفاده کنیم، بسیاری از مشکلات حل می شود؛ خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار حضرت هر کدام یک نوع درس است لذا چه بهتر است که در قانونگذاری کشور اسلامی در مجلس اسلامی از درس های امیرالمومنین پند بگیریم و آنها را برای خود الگو قرار دهیم.
او برای استفاده از آموزه های نهج البلاغه در قانونگذاری کشور، پیشنهاد داد: به نظرم کمیسیون فرهنگی مجلس و کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس می توانند بیشتر ورود پیدا کنند و به عنوان کمسیون های اصلی در موضوعات مختلف فرمایشات و دستورات حضرت علی(ع) را مطرح کنند و با طرح و لایحه تطبیق دهند و نمایندگان را راهنمایی کنند، این دو کمیسیون راحت تر می توانند وارد شوند و عملیاتی کنند و سایر کمیسیون ها هم می توانند به عنوان کمیسیون های فرعی، از این مباحث پند و درس بگیرند و استفاده کنند.
بابایی درباره میزان مهجوریت نهج البلاغه در مجلس، اظهار کرد: نمی توان به صورت مطلق گفت نهج البلاغه در مجلس مهجور است، این مساله نسبی است شاید برخی واقعا استفاده کامل می برند و از آن بهره می گیرند، اما غالبا کمتر به نهج البلاغه پرداخته می شود، من به عنوان فردی که از جامعه فرهنگی وارد مجلس شدم، این مساله را درک می کنم که نهج البلاغه در مجلس مهجور مانده است.
زهرا ساعی: در حوزه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از آموزه های حضرت علی(ع) فاصله داریم
زهرا ساعی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نمی توانیم ادعا کنیم صد در صد از آموزه های نهج البلاغه استفاده می کنیم، گفت: تلاش ما به عنوان یک مسلمان شیعه این است که از آموزه های امیرالمومنین استفاده کنیم منتها اینکه چقدر موفق هستیم را دیگران باید قضاوت کنند. نمی توانیم بگوییم که صد در صد از آموزهای حضرت علی(ع) استفاده می کنیم، نمی توانیم بگوییم که مسئولین در دیدگاه و عملکرد بسیار به شیوه و روش نهج البلاغه التزام دارند؛ نمی توانیم ادعا کنیم که صد در صد یا درصد بالایی از نهج البلاغه را استفاده می کنیم، اگر چنین بود که وضعیت جامعه بهتر از این بود و مشکلات کمتر می شد، اما متاسفانه می بینیم که در بسیاری از حوزه ها از جمله حوزه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وضعیت مطلوبی نداریم و این نشان می دهد که با معیارهای اساسی که قرآن و اهل بیت(ع) به ما نشان دادند، فاصله گرفتیم. او افزود: بخشی از این مساله به عملکرد مسئولین و بخشی هم به عملکرد مردم برمی گردد، به طور کلی نگاهی که در جامعه به آموزه های نهج البلاغه هست از سوی تک تک شهروندان، ضعیف شده است؛ شاید در صحبت، التزام ما بیشتر از عمل است، امیرمومنان می فرمایند: «چه بسیار کسانی هستند که روایت می کنند صحبت های ما را و چه کم هستند عمل کننده به آن»؛ من فکر می کنم که در حال حاضر وضعیت جامعه ما طبق همین فرموده امیرالمومنین هست، در صحبت هایمان بسیار از اهل بیت(ع) و آیات قرآن یاد می کنیم و نام می بریم، اما متاسفانه در عمل، تک تک ما بسیار التزام ضعیفی داریم؛ به نظر من این مساله با شعار و حرف عملیاتی نمی شود و باید به صورت ریشه ای در رفتار همه شهروندان الگو قرار گیرد و هر کسی خود را ملزم کند که رفتاری خدایی و خداپسندانه داشته باشد، اگر آنچه اهل بیت در دستورات دینی به ما دادند را پیاده و عملیاتی کنیم، جامعه یک مجموعه فاضله می شود، اما اینگونه نیست.
او در پاسخ به اینکه از کجا باید شروع کنیم تا به معیارهای اهل بیت(ع) به خصوص امام علی(ع) نزدیک شویم؟ گفت: اول اینکه خانواده ها بسیار مهم هستند، رفتار خانواده روی فرزندان بسیار تأثیرگذار است و در واقع فرزندان آنچه والدین به او می آموزند را در رفتار و عمل خود به کار می گیرند و نشان می دهند؛ پس از خانواده، آموزش و پرورش بسیار مهم است؛ باید توجه کنیم شیوه، الگو و روش هایی که در مراکز آموزشی یاد می گیریم تا چه میزان صحیح است؛ ما کتاب هدیه آسمانی و تعلیمات دینی داریم، ولی واقعاً این کتاب ها تا چه میزان اثربخش هستند؟ کسی که این درس را آموزش می دهد به چه شیوه ای درس می دهد؟ به نظرم مسایل و موضوعات دینی ما بیشتر شعاری شده تا اینکه با پوست و گوشت و خون ما عجین شود، همین حوادث و آسیب های اجتماعی مانند کودک آزاری که جدیدا هم بسیار رسانه ای می شود، نشان می دهد که جامعه از معیارهای اصیل شیعی و اسلامی بسیار فاصله می گیرد، معیارهای اسلامی و شیعی باید به شیوه درست نه شعاری، نهادینه شود و در مراکز آموزشی، روش ها و الگوهای آموزشی تغییر کند، با این روش های شعاری و حفظ کردن، دانش آموزان آنچه باید را یاد نمی گیرند، در حال حاضر می بینیم در کشورهایی که مسلمان هم نیستند، شیوه های آموزشی آنها بسیار انسانی است و به نوعی مانند روش های اسلامی با نگاهی انسانی است به عنوان مثال در مدارس ژاپن بعد از اینکه درس تمام می شود، دانش آموزان ملزم هستند خودشان کلاس و حیات را تمیز کنند، در حقیقت به آنها آموزش داده می شود که خودشان باید مسئولیت کار خود را برعهده بگیرند، ما چقدر در این باره روایت داریم که به هم نوع خود کمک کنیم و باعث آزار دیگران نشویم؟! سطح و شیوه آموزش ما اشتباه و بسیار شعاری شده است.
ساعی در پاسخ به اینکه در مجلس افراد یا گروهی وجود دارد که آموزه های امام علی(ع) را استخراج و به روز کند و دستورالعمل آن را در اختیار سایر نمایندگان قرار دهد؟ گفت: نمایندگان مجلس چنان درگیر مسایل و مشکلات جامعه هستند که واقعاً فرصت این مساله نیست، ما دچار روزمرگی شدیم؛ البته برای استخراج آموزه های امام علی(ع) و اهل بیت(ع)، لازم نیست یک نهاد، گروه یا کمیته ای جدای از همه کمیته ها تشکیل شود و مصوبات را مرور کند، هر مساله ای درونی است یعنی نگاه و رویکرد تک تک نمایندگان در مجلس باید بر طبق موازین اسلامی باشد، در این صورت نیاز نیست که قوانین را در یک اشل بگذاریم و ببینیم جا می شود یا نمی شود؛ خود به خود این رویه باید اجرا شود یعنی من به عنوان نماینده با همان نگاه و رویکرد و اعقتادی که دارم، تصمیمی می گیرم که به این قوانین نزدیک باشد به تعبیر دیگر هر فردی برای خود یک پیامبر درونی داشته باشد و خود را ملزم کند؛ رفتارهای موازی، پایش و رصد جواب نمی دهد.