به گزارش «شيعه نيوز»، در مدت اخیر، ابتدا چند نفر در رفسنجان، بعد سه نفر در شیراز، سپس پنج نفر در کرمان بر اثر مصرف مشروبات دست‌ساز کشته شدند که به احتمال قوی نیز داستان این مرگ‌ها همچنان ادامه دارد. علاوه بر اینکه نیروهای انتظامی در عملیات‌های خود با سازندگان این مشروبات برخورد می‌کنند، آگاهی از مضراب مرگ‌آفرین این نوع از مشروبات الکلی ضروری است.
در ادامه، گفت‌وگو با یسنا به‌منش دبیر ستاد مرکزی اطلاع رسانی داروها و سموم را می‌خوانید:
به نظر شما مهم‌ترین دلایل مسمومیت‌های الکلی چیست و مشروبات الکلی دست‌ساز چه خطرهایی می‌توانند داشته باشند؟
چنانچه فردی مقادیر بالایی از الکل را در زمان کوتاهی مصرف کند، ممکن است دچار عوارض حاد مصرف الکل شود که بستگی به میزان مصرف و شرایط فیزیکی فرد مصرف‌کننده متفاوت است. الکل در این شرایط می‌تواند علایم زیر را ایجاد کند: سرخوشی، اختلال در تکلم، تلوتلو خوردن، خواب‌آلودگی، استفراغ، اسهال، اختلال در بینایی، افزایش زمان عکس‌العمل‌های فردی، از بین رفتن تفکر منطقی، کاهش سطح هوشیاری، از دست رفتن حافظه، صدمات ناشی از حوادث در اثر عدم هوشیاری مانند تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، نزاع، سوختگی یا غرق‌شدگی، در ادامه مصرف طولانی‌مدت الکل مشکلات زیادی برای سلامت فرد ایجاد می‌کند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد: بیماری‌های قلبی و عروقی، مشکلات کبدی، بیماری‌های گوارشی، آسیب به سلول‌های عصبی، ایجاد اختلالات دائمی در عملکرد مغز، سوءتغذیه و سرطان.
الکلیسم یا وابستگی به الکل چیست؟
الکلیسم یک اختلال مغزی در مصرف مزمن الکل است که فرد با وجود آگاهی از عوارض جسمی، روانی و اجتماعی مصرف الکل قادر با کاهش مصرف و یا قطع مصرف الکل است.
مسمومیت با الکل و مشروبات الکلی دست‌ساز چگونه رخ می‌دهد؟
خوردن بیش از حد الکل حتی اگر دست‌ساز نباشد، اثرات مخربی به دنبال خواهد داشت و می‌تواند منجر به عدم هوشیاری و حتی کما و در نهایت مرگ شود. این واکنش‌ها در بدن بستگی به میزان مصرف الکل دارد. افزایش الکل در جریان خون، باعث آسیب به بخش‌هایی از مغز می‌شود که کنترل سیستم‌های حیاتی بدن از جمله سیستم تنفسی و قلبی را برعهده دارند و شامل این موارد است: گیجی، خواب‌آلودگی، کاهش هوشیاری، استفراغ، تشنج، اختلال تنفس، کاهش ضربان قلب، کاهش دمای بدن، اختلال در تعادل الکترولیت‌های خون و مرگ.
چه ماده‌ای در الکل باعث مرگ و میر می‌شود؟
یکی از مشکلات تهدیدکننده سلامت که ناشی از الکل است و در کشور ما شایع است، مصرف مشروبات الکلی تقلبی، دست‌ساز و حاوی متانول است که می‌تواند منجر به بروز مسمومیت‌های شدید منجر به مرگ و یا کوری دائمی در فرد شود. البته متانول جز در مشروبات الکلی دست‌ساز، در مایع شیشه‌شوی، برخی از ضدیخ‌های خطوط گاز، مواد دستگاه‌های کپی، حلال‌ها و پاک‌کننده‌های کاربراتورهای ماشین نیز موجود است.
متانول در بدن به موادی تجزیه می‌شود که این مواد شدیدا سمی است. مسمومیت با متانول اغلب از طریق خوردن این ماده گزارش شده ولی مسمومیت از طریق تنفس و تماس پوستی هم دیده شده است.
در مسمومیت خفیف تا متوسط، بیمار به صورت ناگهانی علایم مسمومیت را بروز می‌دهد مانند عدم تعادل، از بین رفتن خویشتن‌داری، درد شکمی، تهوع و استفراغ، سردرد و اشکال در بینایی.
مسمومیت بر اثر متانول چه آثار مخربی در پی دارد؟
علایم مسمومیت حاد با متانول ساعت‌ها بعد از مصرف یا تماس بروز می‌کند و می‌تواند منجر به از کار افتادن چندین ارگان بدن به طور همزمان شود. این علایم می‌تواند به صورت افت فشار خون، تغییرات ریتم قلبی، تشنج، کما و التهاب پانکراس دیده شود. علاوه بر این، مسمومیت با متانول در چشم منجر به بروز علایمی مانند گشاد شدن مردمک چشم و التهاب عصب بینایی می‌شود که به شکل تاری دید، اختلال در شناسایی و تشخیص رنگ‌ها، دید برفکی و حتی کوری کامل ادامه پیدا می‌کند. محدود شدن زاویه دید و دیدن نقاط و لکه‌ها در پس چشم و کاهش بینایی منتهی به از بین رفتن بافت عصب بینایی و کوری دائمی است.
آماری از مسمومیت‌های مراجعه‌شده به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت وجود دارد؟
در سال ۱۳۹۵/۲/۶ بیمارستان تخصصی درمان مسمومیت در کشور، آمار مراجعان مسموم خود را به ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم ارسال کرده‌اند. از بین نزدیک به ۱۰۰ هزار مراجعه مسمومیت ثبت‌شده در این بیمارستان‌ها، ۲ تا ۴ درصد از مسمومیت‌ها مربوط به مسمومیت با الکل بوده است. این در حالی است که در برخی از شهرهای کوچک‌تر آمار مسمومیت با الکل بسیار بالاتر از این درصد است.
آمار مسمومیت‌های منجر به فوت ناشی از الکل به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور چگونه است؟
به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار دقیقی از تعداد مصرف‌کنندگان الکل و نوع الکل مصرفی توسط آنان وجود ندارد ولی متاسفانه سالانه حدود ۱۰۰ فوت ناشی از مصرف مشروبات الکلی در کشور ما رخ می‌دهد که اغلب این افراد را مردان تشکیل می‌دهند. علاوه بر این، نقش الکل در وقوع جرائم و حوادث رانندگی بسیار مهم است و موارد مرگ نه به دلیل مسمومیت با الکل بلکه در اثر حوادثی مانند نزاع و تصادفات رانندگی است که متعاقب مصرف الکل رخ می‌دهد.
بسیاری از مرگ‌های ناشی از مصرف الکل در اثر ناخالصی موجود در الکل دست‌ساز یا مصرف به صورت همزمان با مواد مخدر یا داروهای شبه مخدر رخ می‌دهد. این ناخالصی‌ها مانند الکل چوب (متانول) بسیار خطرناک و کشنده است. ضمن آنکه گاهی مصرف این مشروبات تعمدا با مصرف داروهایی مانند ترامادول، دیازپام و متادون همزمان می‌شود که عوارض تداخلات این نوع مصرف منجر به فوت می‌شود.
کدام گروه سنی بیشتر مصرف‌کننده هستند؟
عمده گروه اصلی سنی که در جامعه به مصرف مواد مخدر و الکل گرایش دارند، جوانان هستند و بر اساس یک باور غلط در این گروه، الکل جزء ترکیبات مخدر در نظر گرفته نمی‌شود؛ در صورتی که مشروبات الکلی یکی از قدیمی‌ترین مخدرها و جزء مواد اعتیادآور است.
آماری از میزان مصرف الکل‌های دست‌ساز در کشور وجود دارد؟
نه زیرا مصرف الکل در کشورهای اسلامی ممنوع است، منابع تهیه مشروبات الکلی به صورت قاچاق و دست‌ساز است. همین عامل باعث می‌شود درصد الکل فرآورده دست‌ساز مشخص نباشد و در ضمن تولید دستی مشروبات الکلی، با مواد سمی آلوده یا تقلبی ترکیب شوند و این عوامل سبب تشدید مسمومیت و مرگ می‌شود.
به نظر شما چگونه می‌توان با اطلاع‌رسانی مانع از بروز این حوادث شد؟
به دلیل عوارض غیرقابل بازگشت مسمومیت با متانول و مشروبات الکلی دست‌ساز و به دلیل فرصت کوتاهی که فرد مسموم برای نجات از مرگ یا کوری دائمی در اختیار دارد، توصیه می‌شود ضمن ممانعت از سوءمصرف این دسته از مواد، فرد مسموم هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی اعزام شود تا اقدامات درمانی و تجویز داروهای لازم صورت گیرد.
همچنین، مراکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم کشور با شماره تلفن ۱۹۰ (داخلی ۳) عهده‌دار ارائه مشاوره دارویی و کنترل موارد مسمومیت هستند و توصیه‌های لازم در زمینه مسمومیت و مصرف نحوه مصرف داروها را در اختیار گروه پزشکی و مردم قرار می‌دهند.